طلای سیاه روز گذشته بیش از ۳ درصد کاهش قیمت داشت
شوک کرونای ترامپ به بازار نفت
بر اساس آمار منتشر شده از سوی رویترز، موارد جدید ابتلا به ویروس کرونا در سراسر دنیا از ۳۴ میلیون نفر عبور کرده است. این میزان ۲ میلیون بیشتر از پایان هفته گذشته است. بر اساس این گزارش، با فراگیر شدن موج دوم ابتلا، این هفته مرگ و میر ناشی از ابتلا به کرونا در دنیا به نقطه حساس یک میلیون نفر رسید. بنابراین نگرانی‌ها از تداوم محدودیت رفت و آمد در بسیاری از کشورها و تاثیر آن بر افت تقاضای نفت خام نیز شدت گرفته است.
شرایط یاد شده در حالی بر سر بازار نفت سایه افکنده بود که خبر ابتلای ترامپ به ویروسی که برای ماه‌ها سعی داشت جدی بودن آن را زیر سوال ببرد، باعث شد شاخص نفت خام برنت اولین افت خود به زیر قله ۴۰ دلار را در ماه اکتبر به ثبت برساند. این شاخص در ماه گذشته میلادی در محدوده ۴۰ دلار نوسان داشت اما سه بار به پایین این محدوده نزول کرد.
زلزله‌ای که ابتلای ترامپ به کرونا در بازار نفت (مانند سایر بازارهای کالایی) ایجاد کرد، در حالی بود که تکلیف بسته حمایتی برای احیای اقتصاد آمریکا، هنوز نامشخص است. تاکنون بیش از ۲۰۰ هزار نفر در آمریکا جان خود را بر اثر ابتلا به ویروس کرونا از دست داده‌اند. حدود هفت میلیون نفر نیز در این کشور گرفتار کووید-۱۹ شده‌اند. اگرچه روز گذشته کاخ سفید وضعیت عمومی ترامپ را «خوب» عنوان کرد اما باید دید رئیس‌جمهوری ۷۴ ساله ایالات متحده آمریکا که به اضافه وزن نیز دچار است و در دسته افراد پرخطر در مقابله با کرونا قرار دارد، چگونه ابتلا به این ویروس را پشت‌سر می‌گذارد.
ابتلای ترامپ به کرونا پس از آن مشخص شد که نزدیک‌ترین دستیار او، هوپ هیکس به این ویروس مبتلا شد. مثبت شدن تست کرونای سکاندار کاخ سفید که جو بایدن، رقیب انتخاباتی خود را به دلیل ماسک زدن دست می‌انداخت؛ نه تنها باعث ریزش در بازار سهام آسیا، اروپا و آمریکا شد بلکه چشم‌انداز نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا که حدود یک ماه به برگزاری آن باقی مانده است را به نفع بایدن تغییر داد. پیش از این انتقادهای فراوانی به نحوه برخورد دولت آمریکا در مقابله با ویروس کرونا وارد بود و حالا بزرگ‌ترین منکر کرونا به آن مبتلا شده است.
به گزارش بلومبرگ، ریزش بازارهای کالایی در روز گذشته در حالی بود که دلار بسیار قدرت گرفت. افزایش قدرت دلار در حالی همواره به‌عنوان یکی از عوامل مهم فشار بر قیمت نفت شناسایی شده است که در این میان انتشار نتایج نظرسنجی بلومبرگ و رویترز هر دو نشان می‌دهد تولیدات اوپک در ماه گذشته میلادی (سپتامبر)، افزایش داشته است. نتایج نظرسنجی این دو موسسه از افزایش عرضه نفت خام ایران در کنار ونزوئلا و لیبی به‌عنوان اعضای معاف شده از توافق کاهش تولید خبر می‌دهد. انتشار این گزارش‌ها نیز فشار مضاعفی به بازار نفت وارد کرد.
روز گذشته و تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۳:۳۰ به وقت تهران)، هر بشکه نفت خام برنت افت ۳۸/ ۱ دلار بر بشکه‌ای یا ۳۷/ ۳ درصدی را به ثبت رساند و به ۵۵/ ۳۹ دلار رسید. شاخص نفت خام آمریکا نیز ۲۸/ ۱ دلار بر بشکه معادل ۳۱/ ۳ درصد کاهش قیمت داشت و روی ۳۹/ ۳۷ دلار ایستاد. به گزارش رویترز، این میزان افت قیمت در دو شاخص جهانی نفت خام احتمالا باعث افت ۵ یا ۶ درصدی قیمت نفت در هفته آینده می‌شود.
کرونا مهمان شش ماه آینده بازار نفت
واندانا هاری، موسس Vanda Insights در سنگاپور در گفت‌وگو با بلومبرگ، در رابطه با جدی‌تر شدن آثار کرونا گفته است: ترامپ و خبرهای او از ویروس کرونا، در کنار شکست مذاکرات بسته محرک اقتصادی در آمریکا دو عامل مهمی هستند که یادآوری می‌کنند اقتصاد جهانی حداقل تا شش ماه آینده دچار مشکل خواهد بود.
از نگاه هاری این شرایط در حالی بدتر به نظر می‌رسد که متوجه می‌شویم همزمان با تضعیف رشد تقاضا، نفت بیشتری به بازار عرضه می‌شود. ویروس کرونا در آستانه فصل سرما در اروپا با شدت بیشتری در حال گسترش است و در اقتصادهای بزرگ و تاثیرگذار دنیا مانند هند نیز تحت کنترل جدی قرار نگرفته است. بر این اساس تحلیلگران تخمین‌های خود برای بازگشت تقاضای نفت خام به سطوح قبل از انتشار ویروس کرونا را کاهش داده‌اند.
هانس فان کلیف، اقتصاددان انرژی ارشد در بانک ABN Amro اظهار کرد: تا وقتی که واکسن موثری وجود نداشته باشد، ریسک اصلی برای قیمت نفت، تقاضای کمتر از حد انتظار است.
در جدیدترین نظرسنجی رویترز پیش‌بینی شد تقاضای جهانی برای نفت امسال بین ۸ تا ۸/ ۹ میلیون بشکه در روز کاهش پیدا می‌کند. این پیش‌بینی اگرچه اندکی از پیش بینی ماه گذشته بهتر است اما ارقام آن همچنان قابل توجه است. جیووانی استونوو، تحلیلگر بانک UBS نیز در رابطه با وضعیت تقاضای نفت خام گفت: احیای تقاضا از نظر ما همچنان ادامه پیدا می‌کند اما روند آهسته‌ای خواهد داشت. به‌طور کلی روند احیای تقاضا نابرابر مانده است. آژانس بین‌المللی انرژی نیز در ماه جاری پیش‌بینی خود از تقاضای جهانی برای نفت در سال ۲۰۲۰ را به میزان ۲۰۰ هزار بشکه در روز کاهش و ۷/ ۹۱ میلیون بشکه در روز تغییر داد. بر اساس گزارش بلومبرگ، راسل هاردی، مدیرعامل گروه ویتول نیز در یک همایش جهانی گفت: مصرف روزانه نفت همچنان چهار تا پنج میلیون بشکه کمتر از سطح پیش از شیوع ویروس کرونا مانده است. بن لوکاک، یکی از مدیران گروه ترافیگورا نیز در تازه‌ترین اظهارنظرش اعلام کرده است «در حال حاضر دشوار بتوان درباره قیمت نفت خوش‌بین بود.»
با وجود افزایش خرید نفت خام بیشتر از سوی چین در ماه‌های گذشته، همچنان سطح ذخایر نفت خام تجاری دنیا بالاست و پالایشگاه‌ها نیز با افزایش مداوم ذخایر گازوئیل و سوخت جت، دست و پنجه نرم می‌کنند.
افزایش تولید اوپک
رشد تولید اوپک در سپتامبر از دیگرعوامل فشار بر قیمت نفت است. نظرسنجی‌های منتشر‌شده از سوی رویترز و بلومبرگ هر دو از رشد تولید روزانه نفت‌خام در اوپک خبر می‌دهند، با این تفاوت که رویترز میزان رشد تولید سپتامبر را ۱۶۰ هزار بشکه بیشتر از آگوست اعلام کرده و بلومبرگ این میزان را ۴۰ هزار بشکه عنوان می‌کند.
به گزارش بلومبرگ، نظرسنجی این موسسه نشان می‌دهد مجموع تولیدات روزانه نفت خام اوپک در سپتامبر۴۳/ ۲۴ میلیون بشکه در روز بوده که با رشدی اندک نسبت به تولیدات آگوست (۳۹/ ۲۴ میلیون بشکه در روز) همراه بوده است. تولیدات اوپک در آوریل و زمانی که بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این سازمان در جنگ قیمتی قرار داشتند، ۴۴/ ۳۰ میلیون بشکه در روز بود.
اما طبق یافته‌های نظرسنجی رویترز، تولید نفت اوپک در سپتامبر برای سومین ماه افزایش پیدا کرده است. این نظرسنجی نشان داد ۱۳ عضو اوپک، در سپتامبر ۳۸/ ۲۴ میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده‌اند که ۱۶۰ هزار بشکه در روز بالاتر از آمار بازبینی‌شده آگوست است. افزایش عرضه اوپک از آگوست و افزایش نگرانی‌ها از آسیب‌دیدن دوباره رشد تقاضای نفت‌خام به دلیل گسترش موج دوم ابتلا به کرونا، قیمت‌های نفت خام را تحت‌فشار قرار داد و باعث افت ۱۰ درصدی آن در سپتامبر شده است. بازگشت تولیدات لیبی به مدار یکی از عوامل اثرگذار در افزایش عرضه نفت‌خام است. این عضو اوپک که به دلیل محاصره هشت ماهه بنادر و تاسیسات نفتی توسط نیروهای ژنرال خلیفه‌حفتر موفق نشده بود به شکل مستمر تولید نفت را ادامه دهد، در پایان سپتامبر تولیدات خود را به حدود ۳۰۰ هزار بشکه در روز رساند.
اوپک‌پلاس از اول ماه مه محدودیت عرضه به میزان ۷/ ۹ میلیون بشکه در روز معادل ۱۰ درصد از تولید جهانی را آغاز کرد و با توجه به بهبود نسبی تقاضا از آگوست، محدودیت عرضه خود را به ۷/ ۷ میلیون بشکه در روز تسهیل کرد. سهم اوپک از این محدودیت عرضه، ۸۶۸/ ۴ میلیون بشکه در روز است. به گزارش رویترز، افزایش تولید سپتامبر به معنای آن است که اوپک حدود دو میلیون بشکه در روز بیشتر از آمار ژوئن که پایین‌ترین رکورد تولید این گروه از سال ۱۹۹۱ بود، نفت تولید کرده است.
افزایش عرضه نفت ایران در سپتامبر
در این میان آن‌طور که گزارش رویترز نشان می‌دهد، طبق آمار منتشر شده از رهگیری نفتکش‌ها، عرضه نفت ایران در سپتامبر ۱۲۰ هزار بشکه در روز افزایش داشته است. این رقم در حالی از سوی رویترز منتشر شده است که آمار بلومبرگ مجموع افزایش عرضه ایران، ونزوئلا و لیبی را در سپتامبر روزانه ۱۹۰هزار بشکه اعلام کرد. ونزوئلا نیز که سومین عضو معاف از کاهش تولید اوپک است، در سپتامبر موفق شد با وجود تحریم‌های آمریکا و کاهش مستمر تولید، نفت بیشتری عرضه کند.
یافته‌های رویترز نشان می‌دهد در میان سایر اعضای اوپک که در توافق کاهش تولید شرکت دارند، آنگولا در سپتامبر بزرگ‌ترین افزایش تولید به میزان ۶۰ هزار بشکه در روز را داشته است. بزرگ‌ترین کاهش تولید مربوط به امارات‌متحده‌عربی بود که در آگوست بالاتر از سهمش نفت تولید کرده بود و با تنبیه برادر بزرگش یعنی عربستانسعودی مواجه شد.
نظرسنجی بلومبرگ میزان کاهش تولید امارات را ۳۱۰ هزار بشکه در روز یا معادل ۱۰ درصد از کل تولیداتش نشان داد. این عضو اوپک حالا حدود ۶۸/ ۲ میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کند که حدود ۹۰هزار بشکه بیش از سقف تعیین‌شده برای کاهش تولید این کشور است.
همچنین داده‌های ردیابی تانکرهای حمل نفت امارات نشان می‌دهد صادرات نفت‌خام این کشور در ماه گذشته به کمترین سطح در ۲۳ ماه گذشته رسیده است.
در این میان عربستانسعودی که بزرگ‌ترین صادرکننده عضو اوپک است، تولیدش را در ۹ میلیون بشکه در روز ثابت نگه داشت. این کشور پیش از این نیز نشانه‌ای از کاهش تولید بیشتر نشان نداده بود و بر حفظ پایبندی به محدودیت‌های کاهش تولید تاکید داشت. عراق و نیجریه که در ماه‌های پیش عملکرد ضعیفی در پایبندی به توافق داشتند، محدودیت تولیدشان را حفظ کرده و پایبندی بالایی نشان دادند، عرضه کویت هم ثابت بوده است.
نظرسنجی رویترز و بلومبرگ بر مبنای آمار کشتیرانی ارائه‌شده از سوی منابع خارجی، آمار رفینیتیو آیکان، اطلاعات شرکت‌های رهگیری مانند پترولجستیک و کپلر و اطلاعات فراهم‌شده از سوی منابع آگاه در شرکت‌های نفتی، اوپک و موسسات تحقیقاتی تهیه می‌شود.
