«دنیای‌اقتصاد» بررسی می‌کند
مرگ صادرات فولاد نزدیک است؟
با پایان سه‌ماهه اول سال1403، آمارهای صادراتی چندان امیدوارکننده نبوده و فعالان صنعت فولاد نگران ادامه مسیر با دست فرمانی هستند که امروز در اختیار دولت است. در اولین ماه از سال‌جاری 10 صادرکننده اصلی فولاد با کاهش 76درصدی صادرات خود مواجه شدند که زنگ خطری برای ادامه سال‌بود. انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اعلام کرد؛ حجم صادرات ۱۰ صادرکننده برتر فولاد ایران در نخستین ماه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال‌قبل کاهشی ۷۶درصدی داشته و از ۳۶۸هزار‌تن به ۷۶هزار‌تن رسیده‌است.
اصلی‌ترین دلیل برای این سقوط ناگهانی سیاست‌های ارزی است که بارها نسبت به آن هشدار داده‌شده بود. اما انتشار آمار دوماهه نیز خبر از وخیم‌بودن شرایط می‌داد. انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران آمار کامل حجم و ارزش صادرات دو ماهه سال1403 زنجیره فولاد کشور را منتشر کرد که بر این اساس ارزش صادرات زنجیره فولاد کشور، 27درصد معادل تقریبی 400میلیون دلار کاهش داشته‌است.
این گزارش نشان می‌دهد که رشد 28.7درصدی صادرات محصولات فولادی همزمان با کاهش 42.4درصدی صادرات فولاد میانی همراه بوده‌است. همچنین ارزش صادراتی فولاد میانی نیز نصف شده‌است.
ادامه این روند برای تولیدکنندگان فولاد چندان امیدوارکننده نیست و این در حالی است که صنعت فولاد برای توسعه حداکثری و افزایش تولید نیازمند اجرای طرح‌های توسعه‌ای است که باید سرمایه ارزی آن تامین شود. اما این موضوع یک روی سکه است. روی دیگر نیز می‌تواند حضور ایران در بازارهای صادراتی را تحت‌الشعاع قرارداده و زمین بازی را به‌دست رقبایی همچون روسیه و ترکیه بیندازد؛ این در حالی است که در شرایط تحریمی حضور در بازارهای صادراتی کار راحتی نیست و میزان صادرات امروز فولادی‌ها نتیجه تلاش‌های بسیار برای یافتن مشتری در بازارهای خارجی است.
در نتیجه سیاست‌های اشتباهی که امروز در دستور کار قرار دارد، می‌تواند اتفاقی را رقم بزند که جبران آن کار آسانی نخواهد بود. نکته مهم دیگر آن است که در سال‌های اخیر بارها بر توسعه صادرات غیرنفتی تاکید شده‌است اما حالا سیاست‌هایی همچون سیاست‌های ارزی ترمز صادرات را کشیده و تلاش می‌کند تا قطار صادراتی از حرکت بایستد.
کاهش 4میلیارد دلاری صادرات فولاد
وحید یعقوبی؛ معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» و اشاره به کاهش صادرات بیان کرد: بدون‌شک انتشار گزارش 3ماهه گمرک در روزها آینده هم حاوی آمارهای کاهشی در صادرات خواهد بود. در صنعت فولاد سهم اصلی صادرات در اختیار فولاد میانی (بیلت، بلوم و اسلب) است، درواقع این حلقه نیمی از صادرات فولاد کشور را در دست دارد اما حالا آمارهای دو ماهه سال‌جاری نشان می‌دهد میزان صادرات فولاد میانی 50درصد کاهش داشته‌است و اگر با همین دست فرمان جلو برویم شرایط سخت‌تر خواهد شد. وی ادامه‌داد: این در حالی است که امسال محدودیت‌های برق با فشار بیشتر از اوایل خرداد اعمال شده‌است، در نتیجه پیش‌بینی می‌شود تولید نیز نسبت به سال‌گذشته کاهش پیدا کند و این در حالی است که ابتدا باید نیاز داخل کشور تامین شود و در ادامه صادرات انجام شود.
به گفته یعقوبی، کاهش صادرات در دو ماهه اول سال‌با ازدست‌رفتن 400میلیون دلار همراه بود. معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران افزود: حال اگر این شرایط ادامه پیدا کند باید منتظر ازدست‌رفتن 4میلیارد دلار از محل صادرات در سال‌جاری باشیم. یعقوبی معتقد است امروز چندین مانع وجود دارد که باید از آن به‌عنوان ترمز صادراتی یاد کرد. وی در این‌باره تصریح کرد: ارز نیمایی، وضع عوارض صادراتی، لغو معافیت‌های مالیاتی و صادرات با کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف یا اجاره‌ای؛ ترمزهای صادرات فولاد محسوب می‌شوند. معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اظهار‌کرد: متاسفانه در بین موارد یادشده ارز تاثیر بسیار زیادی داشته‌است. امروز قیمت فولاد در کف خود قرار دارد و در چنین حالتی حفظ‌کردن مشتریان کار بسیار سختی خواهد بود و رقبا به‌راحتی بازار ما را از آن خود می‌کنند. امروز ترکیه و روسیه به‌راحتی جای ما را گرفته‌اند. یعقوبی همچنین با اشاره به موضوع کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف بیان کرد: آمار صادرات فولاد میانی کاهش‌یافته‌است اما این آمار در بخش طویل افزایشی بوده، درحالی‌که برای تولیدکننده، صادرات با برگشت ارز به نرخ نیما صرفه اقتصادی ندارد. به‌نوعی امروز دلالی صادراتی با کارت‌های یکبار مصرف شکل‌گرفته‌است که در نهایت میزان وزنی صادرات فولاد را کاهش می‌دهد اما ارزی به کشور بازنمی‌گردد.
تغییر سیاست‌های ارزی الزامی است
کامران وکیل؛ نایب‌رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران نیز در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» با اشاره به این موضوع اظهار کرد: سال‌گذشته در این‌باره به بانک‌مرکزی اعلام کردیم برگشت 100درصدی ارز را کاهش و به 50درصد برساند، با چنین تصمیمی حتی ارز بیشتری وارد می‌شد. وی ادامه‌داد: بازگشت 100درصدی ارز صرفه اقتصادی برای فولادی‌ها ندارد زیرا حاشیه سود فولاد به اندازه‌ای نیست که توانایی پر‌کردن فاصله میان ارز نیمایی و آزاد را داشته‌باشد، در نتیجه صادرات کاهش پیدا می‌کند. نایب‌رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران بیان کرد: اصلاح سیاست‌های ارزی مهم‌ترین راهکار برای حل این مشکل است. وکیل با اشاره به شرایط بازارهای صادراتی بیان کرد: باید به این موضوع توجه داشت که بازار منتظر ما نمی‌ماند و اگرامروز کسی که در عمان، چین و... کارخانه دارد، از ایران خرید نکند به سراغ ترکیه و روسیه می‌رود.
