جذابترین مناطق جهان برای سرمایه‌گذاری معدنی کجاست؟
آرامش معدن در گیر و دار پاندمی
آمریکا و کانادا در کنار مکزیک به لحاظ رشد حجم جذب پول و آلمان از منظر تعداد پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها عملکرد موفقی در این دوره داشتند. البته همه‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری کووید-19 باعث شد که تعداد کل پروژههای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در سال2020 در مقایسه با ارقام سال2019، به میزان 4/ 17درصد کاهش یابد که این عقبگرد، شوک بزرگی محسوب می‌شود. البته بیشتر بخش‌ها تحت‌تاثیر این بیماری ویروسی قرار گرفتند و فلزات و مواد معدنی نیز به سیاق سایر بخش‌ها به این روند دچار شدند. گزارش سرمایه‌گذاری خارجی در بخش معدن نشان می‌دهد رشد کلی تعداد پروژههای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی حد فاصل سال‌های 2019 و 2020 به میزان 2/ 26درصد کاهش داشته است.
این سقوط آزاد عمدتا ناشی از واکنشی بود که بازارها در نتیجه سرایت کرونا در جهان در اوایل سال2020 از خود نشان دادند. کاهش شدید قیمت بسیاری از کالاها موجب شد تا سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاران از این بخش رویگردان شوند هرچند در اواخر همان سال قیمت‌ها دوباره مسیر صعودی را در پیش گرفتند. از آنجا که کووید-19 بسیاری از بازار فلزات و مواد معدنی را غیرقابل پیش‌بینی کرده بود، کمتر کسی در آن مقطع جرات تزریق پول به بخش معدن را داشت. با افزایش قیمت‌ها در سال2021 اما شایعاتی درباره یک «ابر چرخه» کالای جدید که به‌معنای یک دوره پایدار که معمولا بیش از یک دهه طول می‌کشد و افزایش تقاضای کالا را در پی دارد، پخش شد، در نتیجه شرایط پیچیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای در بازار حادث شد. بازار رو به رشد اما بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ثبات کالاها و فلزات اساسی همراه با تقاضای مبرم برای راهحلهای مبتنی بر انرژی‌‌‌‌‌‌‌‌‌های نو و سازگار با شرایط آب و هوایی پایدار در این زمینه بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌تقصیر نبود.
از آنجا که اکثر این فناوری‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها به‌دسترسی به فلزات و مواد معدنی ضروری وابسته هستند، داستان پیچیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای برای FDI در این بخش ایجاد شد که کماکان ادامه دارد. براین مبنا مجموعا 523 پروژه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی فلزات و مواد معدنی بین سال‌های 2019 تا 2020 شکل گرفت که اکثر آنها یعنی 362 پروژه، پروژههای جدید بودند و مابقی که 161پروژه هستند، از انواع توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای به‌شمار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌روند. شواهد موجود نشان می‌دهد آمریکای‌جنوبی و آمریکای‌شمالی تنها مناطقی بودند که بین سال‌های 2019 تا 2020 رشد پروژههای فلزات و مواد معدنی را به ترتیب با 8/ 53درصد و 7/ 8درصد ثبت کردند. همه مناطق دیگر کاهش قابل‌توجهی در پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها را ثبت کردند که در راس آنها می‌توان از افت 8/ 12درصدی اروپای غربی و سقوط 8/ 67درصدی در آسیا و اقیانوسیه یاد کرد.
موفق‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین مناطق جهان در جذب سرمایه خارجی به ترتیب 10 کشور از قاره آمریکا (شمالی، مرکزی و جنوبی)، اروپا و آسیا بودند. البته در صدر مناطق پیشرو در جذب پول خارجی برای تولید فلزات و مواد معدنی در طول سال‌های 2019 و 2020، ایالات‌متحده قرار داشت که در زمینه جذب پروژههای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در فلزات و مواد معدنی توانست با 81 پروژه بیشترین سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را در اختیار گیرد، پس از آمریکا هم آلمان با 67 پروژه و مکزیک با 31 پروژه در رده‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بعدی قرار دارند.
بر اساس پایگاه داده گلوبال دیتا، آلمان با 54پروژه، بالاترین تعداد پروژههای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را در طول دوره دو‌ساله داشته است که بین سال‌های 2019 تا 2020 افزایش 7/ 7درصدی داشته است. ایالات‌متحده با 53 پروژه در رتبه دوم قرار دارد که البته این رقم گویای کاهش 1/ 44درصدی در تعداد پروژههای جدید است. انگلستان با 43 پروژه و افت 6/ 34درصدی در رتبه سوم قرار گرفته است. در ژوئن 2022، ریوتینتو بنگاه اقتصادی و معدن‌‌‌‌‌‌‌‌‌کار بزرگ از پروژه سرمایه‌گذاری راهبردی خود که از حجمی 10میلیون دلاری برخوردار بود، در شرکت کانادایی نانووان که یک تولیدکننده باتری است، رونمایی کرد. هدف اصلی این مشارکت استراتژیک ارائه محصولات موردنیاز از آهن و لیتیوم و کمک به فناوری‌های فرآیند کاتدی است. در همین حال، ایالات‌متحده و کانادا به کشورهای دیگر از جمله استرالیا، فنلاند، فرانسه، آلمان، ژاپن، کره‌جنوبی، سوئد و بریتانیا و همچنین کمیسیون اروپا پیوسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند تا تامین فلزات و مواد حیاتی را جهت اطمینان از گذار به اقتصاد بدون‌کربن تضمین کنند. موضوعی که از قضا به مواد معدنی خاص برای تداوم تولید باتری وابستگی بسیار بالایی دارد.
زیربخش‌های کلیدی جذب پول در فلزات و مواد معدنی
در حوزه تزریق پول به کشف، استخراج و فرآوری فلزات و مواد معدنی، اعداد دوره کرونا سقوط قابل‌توجهی را تجربه کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. در این دوره عموم سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی بخش معدن بر روی استخراج فلزات گرانبها، اساسی و غیرآهنی تمرکز داشت. روندی که با 80 پروژه گرین‌فیلد سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بین سال‌های 2019 تا 2020 کاهشی 1/ 43درصدی را تجربه کرد. بعد از این حوزه، آهن و فولاد اساسی قرار دارد که با 70پروژه، در عصر کرونا کاهش 25درصدی را تجربه کرد. سومین زیربخش جذاب برای کلید‌زدن پروژههای معدنی با پول خارجی «سایر محصولات فلزی ساخته‌شده» بود که با 52پروژه، کاهشی 7/ 25درصدی را تجربه کرد.
پول‌های خارجی در معادن صرف چه شد؟
تولید، فرآوری و توسعه محصول یا بازاریابی؛ پول‌های خارجی تزریق شده به معدن در دوره کرونا بیشتر صرف چه اموری شد؟ با 287 پروژه در طول یک دوره دو‌ساله این تولید فلزات و مواد معدنی است که بیشترین جاذبه را برای صاحبان سرمایه دارد، هرچند این حوزه در عصر کرونا کاهشی 29درصدی را در فاصله سال‌های 2019 و 2020 شاهد بوده است. فروش، مدیریت و بازاریابی با 130 پروژه، کاهش 22درصدی را در دو سال‌کرونایی تجربه کرده و در رتبه دوم قرار گرفته است. در نهایت استخراج با 36پروژه، کاهش 36درصدی را در این سال‌ها احساس کرده هرچند جایگاه سوم را از آن خود کرده است.
انتظار می‌رود با انتشار آمارهای جدیدتر، بسیاری از بخش‌ها در سال2021 با شروع دوران پساکووید-19 بهبود یافته و به وضعیت طبیعی برگردند. تعهد جدید بین کانادا و ایالات‌متحده برای بازیابی فلزات و مواد معدنی یکی از پایههای امیدواری در این رابطه است، به‌ویژه با توجه به اینکه آمریکای‌شمالی و آمریکای‌جنوبی تنها مناطقی بودند که در طول همه‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری شاهد رشد بودند. این تعهد مجدد برای تقویت عرضه فلزات باتری نیازمند سرمایه‌گذاری سنگین در بخش فلزات و مواد معدنی با تمرکز زیادی بر زیربخش استخراج است.
به‌رغم اینکه منطقه آسیا و اقیانوسیه بیشترین کاهش رشد را داشته است، چین برای پروژههای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی ورودی با 22 پروژه و برای پروژههای سرمایه‌گذاری خارجی با 38 پروژه در جایگاه چهارم باقی‌مانده است. از این وضعیت و فراز و فرود تعقیب سرمایه‌گذاری‌های جدید معدنی می‌توان به تفسیری روشن از معدن‌کاری در فضای پساکرونا رسید. کاملا واضح است که حرکت به سمت راهحلهای سبز مبتنی بر انرژی‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تجدیدپذیر همچنان اهمیت سرمایه‌گذاری در بخش فلزات و مواد معدنی را بالا نگه خواهد داشت. موضوعی که احتمالا باعث بازگشت روند سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به یک دوره از بهبود و ثبات بلندمدت پس از بیماری فراگیر کووید-19 خواهد بود.
