منافع مشترک سوداگران در حذف باغات تهران

گروه مسکن- بهشاد بهرامی: یکی از استادان دانشگاه تهران در نشست تخصصی «بررسی علل تخریب باغات و فضای سبز شهر تهران» با اشاره به تعریف بین‌المللی از فضای سبز که شامل تمامی «فضاهای سبز طبیعی و دست‌کاشت بدون تعیین کاربری» می‌شود و تشبیه پدیده باغ‌کشی‌های شهر تهران به دستکاری اعضای اصلی پیکره انسان برای ساماندهی امور ظاهری، ریشه تشدید این پدیده نامبارک شهری سال‌های اخیر پایتخت را تشریح کرد و در عین حال نسبت به تبعات اجتماعی حذف باغات از شهر برای نسل‌های آینده هشدار داد.


به گزارش «دنیای اقتصاد» روز گذشته دومین نشست تخصصی کمپین حفاظت از باغات شهر تهران با عنوان «بررسی علل تخریب باغات و فضای سبز» که با حضور جمعی از مدیران شهری، دولتی و چهره‌های دانشگاهی و غیبت برخی چهره‌ها همچون مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران برگزار شد دو دلیل به‌عنوان ریشه‌های اصلی افزایش سرعت تخریب باغات طی چند سال اخیر معرفی شد. به گفته آنها نفع دوجانبه مدیریت شهری و سودجویی سوداگران برج‌ساز از یکسو و چرخه معیوب اداره شهر برای تامین منابع مالی دو عاملی است که پدیده باغ‌کشی در کلان‌شهرهای کشور به ویژه تهران را سرعت بخشیده‌اند و این امر منجر به معیوب شدن پرورش نسل آینده در مواجهه با منابع طبیعی خواهد شد. پروفسور محسن کافی، استاد دانشگاه تهران در این نشست با اشاره به اینکه همه شهروندان نسبت به پدیده تخریب باغات باید حساس شوند، گفت: مهم‌ترین علت تخریب باغات سودجویی سوداگران برج‌ساز و درآمدزایی شهرداری از محل تغییر کاربری سبب شده تا نفع مشترکی برای هر دو عامل تخریب باغات شهر به وجود آید این در حالی است که تخریب باغات برای تامین درآمد منابع مالی برای اداره شهر مشابه فروش کلیه انسان برای انجام عمل زیبایی بینی است.


او با اشاره به تعریف بین‌المللی فضای سبز اظهار کرد: مطابق این تعریف تمامی عرصه‌های طبیعی و دست کاشت که توسط شهرداری ایجاد شده است جزو فضای سبز شهر محسوب می‌شود که برای این عرصه‌ها هیچ نوع کاربری تعریف نشده است. به رغم این تعریف در محاسبه سرانه فضای سبز شهر تهران که قرار است براساس برنامه پنج ساله دوم شهرداری سرانه فضای سبز به ۱۷ مترمربع برای هر نفر برسد، سطوح متعلق به باغات شهر محاسبه نمی‌شوند و همین امر دلیلی برای تخریب راحت باغات به دلیل مالکیت خصوصی آنها می‌شود. او ادامه روند تخریب باغات را دلیلی برای ناکارآمدی پرورش نسل‌ها دانست و افزود: در نسل‌های آینده نیمکره سمت راست مغز که حافظه تصویری بدن نیز در آن قرار دارد فقط تصاویری را به یاد می‌آورد که باغات و حتی پارک‌های شهر در حال تخریب برای تبدیل به ساختمان هستند و نهایتا موجب می‌شود این کودک همیشه خود را در کارزاری تصور کند که با غلبه بر دیگران ثروت بیشتری داشته باشند.


افزایش سرعت تخریب باغات

پیروز حناچی، دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری کشور نیز با حضور در این نشست با اشاره به سرعت گرفتن روند تخریب باغات در چند سال اخیر عنوان کرد: نگاهی به مجموعه باغات طرشت نشان می‌دهد اگرچه طی سه دهه بخش کوچکی از این باغات دچار تغییراتی شد اما طی سه چهار سال اخیر این روند سرعت گرفته تا جایی که به‌طور کامل این باغات نابود شد. او تصریح کرد: در بررسی علل تخریب باغات با نگاهی به مجموعه قوانین با موضوع باغات متوجه می‌شویم کمبودی در قوانین و مصوبات مربوط به باغات وجود ندارد تا جایی که اولین قانون شورای انقلاب با عنوان «قانون حفظ و گسترش باغات و فضای سبز» اختصاص دارد، بر مبنای این قانون اگر مالک به تخریب باغ اقدام کند، مالکیت وی زیر سوال می‌رود. او اضافه کرد: این قانون نشان می‌دهد اگر مالکیت باغات از فرد به شهر منتقل شود می‌توان در مقابل تخریب باغات ایستادگی کرد و تجربه نشان داده است زمانی که باغات و فضای سبز تثبیت شود و تحت مالکیت شهر در‌آید تعرضی به آنها صورت نمی‌گیرد.


او با تاکید بر اینکه تدوین اسناد فرادست همچون طرح جامع و تفصیلی نیز نتوانسته راه دور زدن قوانین برای متخلفان را به‌طور کامل مسدود کند، گفت: با اجرای این قوانین فقط نرخ شهرفروشی (عوارض صدور تراکم اضافه و تغییر کاربری) افزایش پیدا کرده است و همچنان متخلفان امکان دور زدن ضوابط و مقررات را دارند. معاون شهرسازی وزارت راه و شهرسازی تاکید کرد: عارضه تخریب باغات تمامی کلانشهرهای کشور به ویژه شهر تهران را گرفتار کرده است که ریشه این عارضه به نحوه اداره امور شهرها بازمی‌گردد. او افزود: مدیریت شهرها بخش عمده‌ای از منابع اداره شهر را از محل فروش فضاهای شهر تامین می‌کنند و با تبدیل این روش به یک قاعده کلی نه تنها میراث طبیعی بلکه میراث فرهنگی شهر در معرض تهدید قرار گرفته است به گونه‌ای که براساس آمار از ۶ هزار خانه تاریخی موجود در شهر تهران تاکنون کمتر از ۲۵۰۰ خانه باقی مانده و سایر خانه‌ها تخریب شده‌اند. حناچی اظهار کرد: چرخه معیوب اداره شهرها از محل فروش فضای شهر به روش تخریب باغات، فروش حریم شهر و فروش تراکم نهایتا به کاهش کیفیت زندگی شهروندان منجر می‌شود. به گفته وی مصوبه باغات در دوره شورای دوم شهر تهران نیز به سرعت گرفتن تخریب باغات منجر شد. او با طرح این سوال که آیا در گسترش پدیده باغ کشی فقط شهرداری مقصر است، گفت: بی‌تردید در این میان شهروندان نیز سهیم هستند.


او راهکار مقابله با این پدیده را انتقال تملک باغات به شهر و گسترش بدنه تخصصی مدیریت شهری دانست و گفت: در این میان شورای عالی شهرسازی و معماری در دوره جدید با به صدا درآوردن زنگ خطر حساسیت عمومی نسبت به تغییر کاربری فضاهای سبز شهری را افزایش داد ضمن آنکه با پیشنهاد تدوین لایحه درآمدهای پایدار شهری و تشکیل کمیسیون خاص امور کلان‌شهرها در دولت به سمت تغییر تامین منابع مالی شهر قدم برداشت. او اضافه کرد: با تامین منابع مالی سالم و پایدار می‌تواند عارضه وارد شده به شهر را به حداقل ممکن کاهش داد. به گزارش «دنیای اقتصاد» اگرچه در تبصره‌های بودجه سال 94 شهرداری تهران، شورای شهر به شهرداری اجازه داد تا سقف 500 میلیارد تومان برای تملک باغات شهر هزینه کند اما گزارش عملکرد تبصره‌های بودجه سال جاری در شش ماه نخست نشان می‌دهد تاکنون شهرداری در این محل هیچ اقدامی انجام نداده است. در این نشست محمدحقانی، رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران نیز با تاکید بر این موضوع که شورای شهر به طور ناقص در عرصه نظارت بر عملکرد شهرداری‌ها وارد شده است، گفت: در حوزه حفاظت از باغات قوانین کامل و درستی وجود دارد اما تاکنون قرائت درستی از این قوانین انجام نشده است.