زندگی در تهران به چه قیمت؟

گروه مسکن- میترا یافتیان: مقایسه آمار هزینه خانوار در نقاط شهری استان تهران طی سال‌های ۸۳ و ۸۴ با متوسط هزینه خانوار شهری در کل کشور نشان می‌دهد که در نقاط شهری این استان، مجموع هزینه‌ها ۲۶درصد بیشتر از متوسط کشور و در هزینه‌های غیرخوراکی آن، مسکن با ۳۹درصد، بالاترین سهم از هزینه‌های غیرخوراکی و بهداشت و درمان با ۵/۵۰درصد بیشترین رشد را دارا بوده است. به گزارش دنیای اقتصاد، در شرایطی که اغلب شهروندان تهرانی، این ساکنان پایتخت کشور از گرانی بی رویه اکثر کالاهای ضروری، نظیر خوراک، درمان و مسکن ابراز گلایه می‌کنند، اما همواره شاهد افزایش مهاجرت به این کلانشهر هستیم. این در حالی است که برآورد می‌شود ۱۵ تا ۲۰درصد جمعیت شهری ما در سکونت‌گاه‌های غیر رسمی زندگی کرده و بخش اعظم ساکنان این سکونت‌گاه‌ها، شاغلان در متن شهرها هستند بدیهی است اختصاص ۲۰درصد جمعیت شهری به حاشیه‌نشینان رقم کمی نیست، به ویژه آنکه این افراد از حداقل امکانات خدمات شهری و نیز نظام تامین اجتماعی برخوردار نیستند و به‌رغم اشتغال در شهرها، توانایی خرید مسکن در شهر را نداشته و از روی ناچاری به مهاجرت در حاشیه و پیرامون شهرها روی آورده‌اند.

علاوه بر این باید توجه داشت که بخش اعظم ساخت‌وسازها در نقاط حاشیه‌ای و اطراف کلانشهرها به‌ویژه تهران، فارغ از رعایت اصول و قوانین ملی ساخت‌وساز بوده و عمدتا بدون مجوز قانونی و غیر استاندارد احداث شده‌اند بنابراین ساماندهی این سکونتگاه‌ها می‌بایست با در نظر گرفتن پایین بودن سطح درآمدی این اقشار صورت گیرد، این در حالی است که به گفته مصباح‌الدین متقی مدیر کل امور اجرایی کمیسیون‌های ماده ۱۰۰ همه ساختمان‌های غیر مجاز و ساختمان‌هایی که در محدوده حریم ساخته شده باشند، حتی در صورتی که پروانه ساخت برای آنها صادر شده باشد قاطعانه تخریب خواهند شد. وی می‌افزاید: بخشی از تخلفات در حد تراکم و محاسبات تراکم انجام شده و بخشی دیگر نیز ساختمان‌هایی هستند که بدون مجوز در محدوده حریم تهران ساخته شده‌اند که این دسته از ساختمان‌ها حتی در صورتی که پروانه ساخت نیز برای آنها صادر شده باشد تخریب خواهند شد. بنابراین بالا بودن قیمت مسکن در تهران و روی آوردن اقشار ضعیف و کم درآمد جامعه به حاشیه‌نشینی در حومه پایتخت‌نشان از کمبود عرضه مسکن در این کلانشهر و به تبع آن افزایش بی رویه نرخ خرید و اجاره بهای مسکن در آن است. اما قائم‌مقام معاونت معماری و شهرسازی شهرداری تهران در این رابطه به رشد ۷۰درصدی ساخت‌وساز در سال ۸۶ اشاره می‌کند و معتقد است: طی سال جاری رشد ساخت‌وساز در تهران ناشی از سهولت و روان‌تر شدن سیستم شهرسازی شهرداری بوده است و تسهیلات شورای شهر تهران برای بافت‌های فرسوده نیز تاثیر مهمی در این روند داشته است.

در حالی که شاهد آن هستیم که درصدی از سهم ۶۰درصدی بافت‌های فرسوده تهران کاسته نشده و تنها برنامه‌هایی از سوی دولت و حوزه مدیریت شهری برای احیای این بافت‌ها ارائه شده، اما تاکنون اهداف این برنامه‌ها محقق نشده است.

شهردار تهران نیز با اشاره به تنظیم لایحه‌ای برای دریافت عوارض بیشتر از مالکان منازل خالی از سکنه در تهران و ارائه آن به شورای شهر برای تصویب، در رابطه با گرانی مسکن در تهران ابراز عقیده می‌کند: در تهران کمبود مسکن باعث افزایش قیمت‌ها نشده است، اما با وجود تعداد زیاد منازل خالی از سکنه در پایتخت تنها کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که مالکان این منازل مالیات و عوارض بیشتری را پرداخت کنند که لایحه این موضوع در شورای شهر در حال بررسی است.

از سوی دیگر با در نظر گرفتن بالا بودن میزان ریسک خطرپذیری تهران به لحاظ وقوع زلزله، بنا به گفته سخنگوی شورای شهر تهران، تهران در میان کشورهای آسیایی پس از هند، چین و بنگلادش به لحاظ خطرپذیری سوانح طبیعی در رده چهارم قرار دارد، بنابراین شاید تهران به لحاظ امکانات رفاهی از شرایط مطلوبتری در مقایسه با سایر شهرهای کشور برخوردار است، اما به همان نسبت، میزان خطرپذیری آن در برابر وقوع زلزله بالاتر است. ضمن اینکه از دیدگاه شهرداری تهران نیز ۶۰ تا ۷۰درصد بناهای امروز پایتخت از نگاه مقاوم‌سازی فرسوده محسوب شده و این در حالی است که نوع ساخت، نظارت بر ساخت، مصالح ساختمانی، بحث‌های فنی، زیرساختی و... از جمله مباحثی است که در کیفیت و مقاوم‌سازی‌های شهری تاثیر انکارناپذیری دارند.

بنابراین می‌توان این طور نتیجه گیری کرد که در شرایطی کنونی که قیمت خرید هر متر مربع خانه نوساز در شمال شهر تهران که گاه به بیش از ۲میلیون تومان رسیده و در مناطق حاشیه‌ای این شهر، قیمت متوسط هر متر مربع آپارتمان به طور میانگین ۷۰۰ تا ۹۰۰هزار تومان بوده و میانگین قیمت در بخش‌های متوسط به‌ویژه در مرکز شهر، کمتر از یک میلیون و ۲۰۰ تا یک میلیون ۵۰۰هزارتومان برای هر متر مربع نیست، زندگی در این کلانشهر با قیمت بسیار گزافی امکان‌پذیر است که آن هم از عهده بخش اندکی از خانوارهای ساکن در تهران بر آمده و با در نظر گرفتن افزایش روز افزون هزینه‌های زندگی اعم از هزینه‌های معیشتی، درمانی، تحصیل و ... در تهران، بخش اعظم شهروندان به لحاظ مشکلات اقتصادی و معیشتی با مشکل مواجه هستند.

البته به گفته وزیر مسکن و شهرسازی دلایلی چون طولانی شدن دوره رکود مسکن در کشور، ورود نقدینگی به این بخش، افزایش قیمت مصالح ساختمانی از عمده‌ترین دلایل افزایش قیمت مسکن و به تبع آن اجاره بها در کشور به ویژه در کلانشهرهایی چون، تهران شده و قرار است از طریق اجرای راهکارهایی نظیر واگذاری زمین اجاره‌ای به قیمت منطقه‌ای، ساخت سالانه ۵۰هزار واحد مسکونی اجاره‌ای، طرح لیزینگ مسکن، ساخت ۵/۱میلیون واحد مسکونی در سال جاری، پرداخت وام یک‌میلیون تومانی آماده‌سازی زمین و احداث شهرک‌های جدید در اطراف تهران بخش اعظم این مشکلات رفع شود.