مهندس یوسف ایزدیار *

راه‌حل کلی ساخت مسکن چه از نظر تولید و چه از نظر کیفیت ساخت‌و‌ساز پیش‌ساخته کردن و مونتاژ نمودن آن در محل مورد احداث است. اما زمین‌های در اختیار مردم به گونه‌ای است که نمی‌توان تولید مسکن را به صورت تولید قطعات پیش‌ساخته درآورد و مونتاژ نمود، زیرا شرکت‌های خانه‌سازی برای هر ساختمانی می‌بایست به صورت جداگانه قالب‌سازی نمایند که این عمل اقتصادی نیست. جهت رفع این مشکل می‌بایست که زمین واگذاری به مردم جهت احداث مسکن استاندارد گردد تا شرکت‌های خانه‌سازی بتوانند برای آن قالب تهیه نموده و نسبت به تولید قطعات پیش‌ساخته اقدام نمایند. احداث خانه‌های پیش‌ساخته ایده و ابتکار جدیدی نیست، نمونه آن شهرک‌های اکباتان، آپادانا در تهران و همچنین در شهرستان مراغه نیز قطعات پیش‌ساخته جهت احداث ۹۸دستگاه آپارتمان از کشور کانادا خریداری شده و مونتاژ گردیده است. همچنین از کشور اسپانیا قطعات پیش‌ساخته فولادی جهت ساخت مسکن خریداری و در اهواز در منطقه کیان‌پارس مونتاژ گردیده و به خریداران واگذار گردیده است.وضعیت زمین در کشور به این صورت است که آن را به ابعاد بسیار متفاوت و سلیقه‌ای تفکیک کرده و هر مالک نیز به طور سلیقه‌ای اقدام به ساخت‌و‌ساز می‌کند.

اما اگر زمین‌ها‌ در سطح کشور به صورت استاندارد واگذار گردد، شرکت‌های خانه‌سازی قادر خواهند بود که همانند کارخانه‌های خودرو نسبت به تولید قطعات اقدام و به صورت پک یک ساختمان کامل یک طبقه یا چند طبقه را به متقاضیان واگذار نمایند.خانه‌های پیش‌ساخته به علت اینکه توسط خود قطعات به صورت نر و ماده و یا توسط پیچ و مهره مونتاژ می‌گردند، می‌توانند در مقابل نیروهای عمودی و افقی (زلزله) خاصیت انعطاف‌پذیری بالایی داشته باشند و در نتیجه از تخریب زلزله در امان بمانند. همان طوری که می‌دانید کیفیت ساختمان‌های در حال ساخت متفاوت است و بارها مسوولان به این موضوع اعتراف نموده‌اند که کیفیت بناهای احداثی بسیار پایین است و تنها کاری که از دست همه برمی‌آید این است که دعا کنند زلزله حادث نشود، در صورتی که مسکن پیش‌ساخته در کارخانه‌های خانه‌سازی تولید گردد نظارت یکنواختی بر آن صورت خواهد گرفت و قابل کنترل کیفی است. اما در وضعیت فعلی ساخت‌و‌ساز، اگر شعار را کنار بگذاریم واقعیت این است که دستگاه نظارت نمی‌تواند همه جوانب کار را نظارت نماید زیرا مهندسان ناظر مقیم ساختمان نیستند و در غیبت آنها هر کاری ممکن است صورت گیرد که مهندسان ناظر از آن بی‌خبر می‌مانند و اگر هم باخبر شوند که مشکلات عدیده‌ای را به‌جود می‌آورد که در این مبحث قابل‌ذکر نیست. وقتی قطعات در کارخانه‌های خانه‌سازی تولید گردد سرعت تولید مسکن با کیفیت به‌شدت بالا خواهد رفت و از نظر کمیت نیز برای مسوولان قابل‌محاسبه خواهد بود. یکی از معضلات در ساختمان‌سازی در وضعیت کنونی ضایع شدن حدود ۳۰درصد از مصالح ساختمانی است که با این روش (قطعات پیش‌ساخته مسکن) این مشکل نیز حل می‌گردد.

مزایای دیگر این روش (پیش‌ساخته)، کوتاه شدن زمان ساخت بنا است که از نظر اقتصادی بسیار حائز اهمیت است که کوتاه شدن زمان ساخت یعنی استخدام نیروی کمتر، جلوگیری از ضایعات مصالح ساختمانی و همچنین سود سرمایه‌گذاری در این بخش بسیار بالا خواهد رفت (سود هم برای سرمایه‌گذار و هم برای خریدار) و قیمت تمام‌شده نیز به پایین‌ترین حد خود می‌رسد و در نتیجه در این بخش تورمی به صورت فعلی نخواهیم داشت. در این روش (مسکن پیش‌ساخته)، عمر مفید ساختمان چندین برابر وضعیت فعلی خواهد بود، همچنین در صورت نیاز به تخریب، شاهد هزینه تخریب و از بین رفتن مصالح ساختمانی نخواهیم بود بلکه با دمونتاژ کردن قطعات می‌توان مجددا در جای دیگر از آن استفاده کرد و حتی همانند اتومبیل دست دوم آن را ارزان‌تر در اختیار اقشار کم‌درآمد قرار داد.

برای زمین با ابعاد استاندارد می‌توان نقشه‌های معماری متفاوت و استانداردی ترسیم کرد و به مالکان حق انتخاب داد. یکی دیگر از معضلات وضعیت فعلی، محاسبات سلیقه‌ای مهندسان محاسب برای زمین با ابعاد یکنواخت است که این مساله نیز با توجه به گذاشتن نقشه سازه استاندارد در اختیار شرکت‌های خانه‌سازی این معضل نیز حل خواهد شد. یکی دیگر از مشکلاتی که شاهد آن هستیم، خلاف‌های ساختمانی است. گذشتن از درآمدزایی آن برای شهرداری‌ها، این خلاف‌ها در کیفیت ساختمان اثر نامطلوبی می‌گذارد که در این روش طبعا شاهد این خلاف‌ها نخواهیم بود.

یکی دیگر از محاسن این روش (پیش‌ساخته) ادامه کار در فصل زمستان است، همان طوری که واقف هستیم ساخت‌و ساز در فصل زمستان متوقف و یا حداکثر کارها به علت سردی هوا (احتمال خطر یخ‌زدگی بتن) به کندی پیش می‌رود اما در این روش کار احداث به هیچ عنوان متوقف نشده و همچنان می‌توان به کار عادی روزانه پرداخت. اینجانب در ماموریتی که به سوئد داشتم به عینه مشاهده کردم که هتل ۷طبقه‌ای را در مدت یک هفته با این روش احداث کردند علاوه‌بر قطعات تزئینی داخلی حتی نماهای آن نیز پیش

‌ساخته بود.

مزیت دیگر این روش که پیش نیاز آن احداث کارخانه‌های خانه‌سازی است (حداقل ۱۵۰۰کارخانه) و اگر برای هر کارخانه حدودا ۱۰۰نفر نیروی انسانی در نظر گرفته شود می‌تواند ۱۵۰هزار نفر را مشغول کار نماید.

اگر گزافه‌گویی نباشد با توجه به ارزان بودن انرژی گاز در ایران که یکی از موارد بسیار تعیین‌کننده در تولید قطعات است. (جهت گرم کردن کوره‌های بخار) می‌توان قطعات یک دستگاه خانه یا یک بلوک آپارتمان را تولید و آن را به کشورهای دیگر صادر نمود.

* عضو سازمان نظام مهندسی استان تهران