احداث ساختمان‌های مقاوم در برابر زلزله مستلزم ۵ تا ۸ درصد هزینه بیشتر است
پروفسور فریبرز ناطقی الهی، دکترای زلزله در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد، پیرامون وضعیت مقاومت سازه‌های موجود در برابر زلزله اظهار کرد: اگرچه شرایط ساخت و ساز و ایمن سازی ساختمان‌ها در کشور بهتر شده، اما این بدان معنی نیست که همان چیزی که در طراحی نقشه و دفترچه محاسبات قید شده، به اجرا درآمده است.
وی تصریح کرد: به‌‌رغم اینکه با مشاهده سبک سازه‌های موجود می‌توان فهمید که کیفیت نقشه و طراحی ساختمان‌ها بهتر شده، اما وقتی از کنار اغلب ساختمان‌های شیک و مدرن و یا حتی معمولی رد می‌شویم کاملا مشهود است در اجرا، شرایط ایمن سازی ساختمان‌ها در برابر زلزله آنطور که باید و شاید رعایت نشده و در صورت بروز زلزله مشکل ساز خواهند شد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا پایین بودن ایمنی ساختمان‌ها در برابر زلزله به علت کمبود قوانین سختگیرانه در این بخش است، توضیح داد: ما در یک مطالعه‌ای که در این زمینه انجام دادیم به این نتیجه رسیدیم که تنها قانون کم نداریم، بلکه ازدیاد قوانین نیز در این بخش داریم، طوری‌که در حیطه معماری قوانین موجود در کشور بسیار جدی و سختگیرانه است، اما اصلی‌ترین مشکل این است که در قسمت سازه که اصلی‌ترین بعد ساختمان سازی است و باید در برابر زلزله تحمل بالا داشته باشد قوانین سفت و سخت نداریم.
وی گفت: البته باید در نظر داشت که بسیاری از معماران و مهندسان ناظر ما اشراف کاملی نسبت به قوانین موجود برای ساخت سازه‌های مقاوم در برابر زلزله را دارند، اما بعضا در مرحله اجرا این ضوابط و مقررات را نادیده انگاشته و به راحتی از کنار آن می‌گذرند. وی ابراز عقیده کرد: متاسفانه بی‌توجهی بسیاری از مهندسان و معماران نسبت به اعمال این مقررات، به علت کمبود سیستم‌های نظارتی نیست و اصلی‌ترین مشکل در این بخش همواره این بوده که بعد نظارت بر اعمال قوانین و مقررات فنی در ساختمان‌ها فقط در حد کاغذ و نقشه است، یعنی در ابتدای امر نقشه در شهرداری فقط یک مهر خورده و در مرحله اجرا فقط امضاهای مهندس ناظر که در برگه‌های محاسبات درج می‌شود، اما در مراحل مختلفی که گفته می‌شود شهرداری و یا سازمان نظام مهندسی ساختمان بر نحوه ساخت و ساز نظارت دارند به این ختم می‌شود که اغلب نظارت بازرسان در حد یک نظارت سطحی صورت گیرد. وی اذعان داشت: در بعد معماری قوانین و سیستم‌های نظارتی به اندازه کافی موجود است، اما در قسمت سازه قوانین سخت‌گیرانه‌تر لازم است.
وی مهم‌ترین علت عدم اجرای مقررات ایمن سازی ساختمان‌ها در برابر زلزله را اینگونه عنوان کرد که اغلب ساخت و سازها از طریق سرمایه‌گذارانی انجام می‌شود که به هیچ قانونی توجه ندارند و در سیکل کاری حاضرند تمامی‌افرادی که مانع کسب سود آنها می‌شوند را راضی کنند و بعد از اتمام مراحل ساخت نمای ساختمان‌ها را طوری بزک می‌کنند که انسان فکر می‌کند ساختمان دارای شرایط خوب و به لحاظ ایمنی در بهترین وضعیت است. وی تصریح کرد: متاسفانه در این بخش، سرمایه دست کسی است که تنها بساز و بفروش است. نه سازه برای او مهم است نه امنیت کسانی که قرار است در آن سازه ساکن شوند، طوری‌که حتی در برخی ساختمان‌ها چیزهای بسیار ساده هم انجام نمی‌شود در حالی‌که همین ساختمان‌ها از نمای بسیار عالی و شیک برخوردار هستند . وی با اشاره به تجربیات گذشته و حال خود مبنی بر حضور در اجرای پروژه‌های بزرگ ساختمانی اظهار کرد: اینکه گفته می‌شود ایمن سازی ساختمان‌ها در برابر زلزله هزینه و زمان ساخت سازه‌ها را بسیار بالا می‌برد، به طور قطع و یقین نادرست است چرا که اعمال این گونه قوانین فقط بین ٥ تا ٨ درصد هزینه اسکلت را افزایش می‌دهد، اما در طولانی شدن زمان اجرایی
هیچ تاثیری ندارد. به اعتقاد این استاد مهندسی زلزله، امروزه تفکر داشتن ساختمان ایمن و امن در برابر حوادث طبیعی جای خود را به تصوراتی همچون بهره‌مندی از ساختمان‌های دارای نمای بیرونی و معماری داخلی بسیار شیک داده است به گونه ای که مردم حاضر نیستند ٥ تا ١٠ درصد بیش از آنچه هزینه می‌شود، در ساخت و سازها هزینه کنند، اما تمایل بسیاری برای هزینه جانبی نظیر سنگ ، شیشه و ... دارند.
وی با بیان اینکه به طور معمول هزینه اسکلت در ساخت ساختمان‌ها بین ٣٠ تا ٣٥ درصد هزینه کل ساختمان را به خود اختصاص می‌دهد، اظهار کرد: متاسفانه مردمی‌که ساختمان‌های فعلی را خریداری می‌کنند بعد از چند سال با مشکلات عدیده‌ای به لحاظ مقاوم نبودن ساختمان در برابر حوادث طبیعی همچون زلزله مواجه می‌شوند، به طور مثال بر اثر زمین لرزه‌های بسیار کوچک شاهد این می‌شوند که دیوارهای ساختمان ترک برداشته است.
وی در خصوص سطح دانش فنی موجود در کشور نسبت به ساخت ساختمان‌های مقاوم در برابر زلزله نیز یادآور شد: خوشبختانه در این زمینه دانش فنی کلاسیک و تعریف شده ای مطابق با دانش روز دنیا در کشور وجود دارد، طوری‌که گفته می‌شود ایران به لحاظ دانش فنی مهندسی زلزله در حد کشورهای پیشرفته و جزء 3 کشور اول دنیا باشد، اغراق نیست. اما مهم‌ترین مشکل ما در لایه‌های میانی بخش ساخت و ساز است. بدین معنا که مدیران و مهندسان ساختمان آنگونه که شایسته است وظایف خود را به لحاظ نظارت و اجرای صحیح مراحل ساخت سازه‌های ایمن به درستی ایفا نمی‌کنند.
وی ادامه داد: البته عدم ثبات اقتصادی موجود در کشور ما نیز موجب شده تا وجدان کاری در اغلب مشاغل به خوبی مورد توجه قرار نگیرد و همچنان که شاهد هستیم در هر حرفه‌ای افرادی باشند که با دل و جان کار می‌کنند، اما در مقابل کسانی هم هستند که هیچ تعلق خاطری به کار و جامعه خود ندارند، در این میان بدترین حلقه گردونه ساخت و ساز سرمایه‌دارانی هستند که مهندسان ناظر را وادار می‌کنند کنترل مناسبی بر امر ساخت و ساز نداشته باشند، به طوری‌که بیشترین گلایه مهندسان جوان اینگونه مطرح می‌شود که اگر در اجرای پروژه‌های ساختمانی کنترل مضاعف داشته باشند، از سوی سرمایه‌گذاران مورد اعتراض واقع شده و در صورت تکرار کار خود را از دست می‌دهند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا در شرایط کنونی که دولت سازندگان ساختمان را به بهره‌گیری از اسکلت‌های پیچ و مهره ای در احداث ساختمان‌ها تشویق می‌کند، اعمال این روش تاثیر به‌سزایی در مقاومت سازه‌ها در برابر زلزله دارد، ابراز عقیده کرد: به نظر من اسکلت‌های پیچ و مهره‌ای هم مشکل خود را دارند و در صورت درست بسته نشدن یک پیچ می‌توانند مشکل‌ساز شوند، بنابراین در بهترین شرایط هم معتقدم یک اتصال جوش خوب بهتر از یک اتصال پیچ و مهره‌ای خوب است.
وی در رابطه با میزان مقاومت ساختمان‌هایی که به روش صنعتی ساخته می‌شوند نیز توضیح داد: اگرچه هر آنچه صنعتی ساخته شود، چون در یک محیط کارگاهی تولید شده از شرایط بهتری برخوردار است اما باید توجه داشت که اگر اسکلت صنعتی داشته باشیم اما خوب نصب نشود، باز هم مقاومت این ساختمان‌ها در برابر زلزله قابل تایید نیست.
ارسال نظر