کاهش 20‌درصدی هزینه‌های گرمایش و سرمایش در ساختمان‌ها
گروه مسکن- میترا یافتیان: مصرف انرژی در بخش خانگی و تجاری با رشد متوسط 4/7‌درصد در دهه هفتاد و سهم حدود 39‌درصد که ارزش آن بر اساس قیمت‌های جهانی بالغ بر 10میلیارد دلار می‌شود، بیشترین مصرف را در کشور به خود اختصاص داده است.

بیشترین سهم حامل‌های استفاده شده در این بخش شامل ۶۷‌درصد گاز طبیعی، ۲۳‌درصد فرآورده‌های نفتی، ۹‌درصد برق و یک‌درصد سوخت‌های جامد بوده است.
سهم بالای بخش ساختمان در مصرف انرژی کشور، بهینه‌سازی مصرف سوخت در این بخش را بسیار منطقی و ضروری ساخته و رسیدن به آن مستلزم اتخاذ سیاست‌ها و برنامه‌ریزی بلندمدت در کشور است.
بدین لحاظ راه‌های مختلفی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان و اجزاء آن وجود دارد، به عنوان مثال از اصلی‌ترین راه‌های کاهش مصرف سوخت در ساختمان را می‌توان به عایق‌کاری و درزگیری ساختمان اشاره کرد. تجربه نشان می‌دهد میزان تلفات حرارتی در زمستان و نفوذ گرما در تابستان در یک خانه معمولی به گونه‌ای است که در تابستان ۲۵ تا ۳۵‌درصد گرما از طریق سقف، ۲۵ تا ۳۵‌درصد از طریق پنجره‌ها، ۵ تا ۱۵‌درصد از طریق شکاف‌ها و ۱۵ تا ۲۵‌درصد به داخل ساختمان نفوذ پیدا می‌کند. همچنین بررسی میزان تلفات حرارتی در زمستان در یک ساختمان معمولی نشان می‌دهد حرارت موجود در ساختمان‌ها ۲۵ تا ۳۵‌درصد از طریق سقف، ۱۵ تا ۲۵‌درصد از طریق دیوارها، ۱۰ تا ۲۰‌درصد از طریق کف و ۱۵ تا ۲۵‌درصد از طریق شکاف‌ها هدر می‌رود.
خوب است بدانید در صورت درزگیری مناسب منافذ هوا در ساختمان‌ها می‌توان هزینه‌های گرمایش و سرمایش را تا 20 درصد کاهش داد.
درزبندی ساختمان
نفوذ هوای بیرون به داخل ساختمان یکی از عمده ترین دلایل کاهش آسایش ساکنان است. این مشکل در همه ساختمان‌ها، چه نوساز و چه قدیمی، می‌تواند وجود داشته باشد و مصرف سوخت را تا 25درصد بالا ببرد.
اما نفوذ هوا چگونه روی می‌دهد؟
نفوذ هوا به داخل ساختمان در مواقع زیر روی می‌دهد: هنگامی ‌که هوای گرم بالا می‌رود هوای سرد از لای درزها وارد ساختمان می‌شود و جای آن را می‌گیرد. وجود سقف‌های بلند و نورگیرها و نیز باز بودن دودکش شومینه‌ها می‌تواند این پدیده را تشدید کند.
نیروی باد نیز سبب می‌شود که هوا با فشار از لابه لای درزها وارد ساختمان شود.
از سوی دیگر بخاری‌ها هم با سوزاندن هوای داخل ساختمان و فرستادن آن از راه دودکش به بیرون، موجب مکیده شدن هوای سرد بیرون به داخل ساختمان می‌شوند.
هواکش‌ها، کانال‌های کولر و دریچه‌های تهویه هوا که گاهی در ساختمان‌ها نصب می‌شوند نیز باعث خروج هوای داخل ساختمان می‌شوند، سپس جای آنرا هوایی که از بیرون می‌آید می‌گیرد.
برای یافتن محل‌های نفوذ هوا راه‌های گوناگونی وجود دارد، به طور مثال بسیاری از درزها را با نگاه کردن می‌توان یافت. برای این کار دور تا دور درها و پنجره‌ها را خوب نگاه کنید و به دنبال درزهایی بگردید که نور از میان آنها پیدا است.


هنگامی‌که باد می‌آید خوب گوش کنید و ببینید اطراف درها و پنجره‌ها زوزه می‌کشد یا نه. ببینید در کنار درها و پنجره‌ها و شومینه، حرکت هوا را احساس می‌کنید یا نه. وجود چنین حرکتی نشاندهنده این است که هوا از آن نقطه وارد ساختمان می‌شود.
به حرکت پرده‌ها توجه کنید.
یک شمع روشن یا یک نوار خیلی باریک کاغذی را به محلی که به آن شک دارید نزدیک کنید. درصورت لرزش شعله یا نوار کاغذی مطمئن خواهید شد که در آن قسمت، هوا به داخل ساختمان نفوذ می‌کند، البته در استفاده از شمع خیلی دقت کنید و آنرا به پرده‌ها یا چیزهای دیگری که به آسانی شعله ور می‌شوند نزدیک نکنید.
نفوذ هوا، شمشیر دو لبه
درست است که نفوذ هوا به داخل ساختمان هم هزینه‌ها را بالا می‌برد و هم آسایش ساکنین را می‌گیرد، اما مقدار کمی ‌از آن برای ایجاد هوای سالم در داخل ساختمان ضروری است چراکه باید هوای تازه برای تنفس ساکنین به اندازه کافی وجود داشته باشد و علاوه بر آن آلودگی‌های ایجاد شده در داخل ساختمان مانند دود سیگار، دی اکسید کربن، بخارهای ایجاد شده در آشپزخانه و ... نیز از محیط زندگی خارج شوند. همچنین تهویه در خنک کردن ساختمان در تابستان نیز اهمیت زیادی دارد، زیرا در بسیاری از مواقع به ویژه شب‌ها هوای بیرون از هوای داخل خنک‌تر است. بنابر این راه چاره این است که نفوذ هوا به داخل ساختمان را در کنترل خود درآوریم و به هوا فقط در هنگامی‌ که لازم است اجازه ورود بدهیم. این کار خیلی ساده است. ابتدا تمام درزها و منافذ غیر قابل کنترل را مسدود می‌کنیم سپس به کمک وسایلی چون هواکش‌های قابل کنترل، در‌ها و پنجره‌های بازشو هوا را در مواقع لازم تهویه می‌کنیم.
راه‌های جلوگیری از نفوذ هوا
درزگیری درها و پنجره‌ها: فاصله بین در و چارچوب آن باید کاملا درزبندی شود. در پنجره‌ها نیز درز بین قسمت بازشو و چارچوب باید گرفته شود.
برای این کار می‌توان از درزگیر استفاده کرد. درزگیرها در انواع مختلفی تولید می‌شوند و قیمت آنها معمولا بسیار پایین است. ساده‌ترین نوع این درزگیرها که بسیار هم ارزان هستند، از یک لایه ابر که بر روی یک نوار چسب نصب شده‌اند تشکیل می‌شوند. عمر این درزگیرها کوتاه است و بعد از یک یا دو سال باید تعویض شوند . درزگیرهای مرغوب‌تری نیز تولید می‌شوند که البته قیمت‌شان کمی‌بالاتر است، ولی به مراتب بیشتر عمر می‌کنند. نکته مشترک در مورد تمام درزگیرها این است که همگی در طی مدت عمرشان چندین برابر قیمت خود در مصرف سوخت صرفه‌جویی می‌کنند. در نتیجه استفاده از آنها بسیار مفید است.


البته درزگیرها انواع دیگری نیز دارند که فعلا در کشور ما تولید نمی‌شوند. این درزگیرها متناسب با محلی که قرار است نصب شوند اشکال مختلفی دارند. جنس این درزگیرها می‌تواند از ابر، پلاستیک یا لاستیک باشد.
خوب است بدانید برخی از درزگیرها توسط پیچ به پشت در یا پنجره متصل می‌شوند.
این درزگیرها توسط چسبی که در پشت خود دارند به راحتی دور در یا پنجره نصب می‌شوند.
از درزگیرهای چسبدار نیز فقط در جاهایی می‌توان استفاده کرد که سطوح زیر چسب صاف باشد و چسب بتواند روی آن بچسبد.
برای گرفتن درزهای خیلی پهن دور پنجره‌ها یا درها ممکن است به کمک یک نجار یا آهنگر نیاز باشد، ولی مطمئن باشید این کار به زحمتش می‌ارزد. درزگیری درها یا پنجره‌های کشویی معمولا مشکل‌تر است. برای این کار درزگیرهایی ساخته شده‌اند که بر روی چارچوب پیچ می‌شوند و روی درزها را می‌پوشانند.
اگر می‌خواهید یک پنجره یا در نو بخرید حتما نوعی را انتخاب کنید که درزگیر توسط خود سازنده روی آن نصب شده باشد.
نصب فنر بر روی درها
اگر درهایی که به هوای آزاد یا به فضاهای گرم نشده (مانند راه پله، انبار و پارکینگ) باز می‌شوند بسته نشوند، به هوای سرد اجازه می‌دهند که وارد ساختمان شود و به این ترتیب مقدار زیادی حرارت را به هدر می‌دهند. باید توجه داشت که هدر رفتن حرارت یعنی بالا رفتن هزینه‌ها و افزایش آلودگی محیط‌زیست.
بنابراین می‌توان از فنرهایی که به طور خودکار در را می‌بندند استفاده کرد. این فنرها با بستن در، مانع از هدر رفتن حرارت می‌شوند.


پر کردن منافذ و شکاف‌ها
معمولا دور چارچوب درها و پنجره‌ها، کانال‌های کولر و اطراف آنها، اطراف پوشش کف خانه (در خانه‌های ویلایی)، اطراف لوله‌های آب و گاز و فاضلاب، اطراف کولر‌های آبی و گازی نصب شده بر روی دیوار یا پنجره، بین دیوارها و اجزای غیر بنایی مانند اجزای چوبی سقف و ... از جاهایی هستند که احتمال وجود شکاف و منفذ در آنها خیلی زیاد است، بنابراین برای پر کردن این شکاف‌ها و منفذها می‌توان از گچ استفاده کرد. در جاهایی که مستقیما با هوای باز در تماس هستند یا گچ خوب به آنها نمی‌چسبد می‌توان از درزگیرهای سیلیکونی که در بازار وجود دارند استفاده کرد. با این توضیحات باید توجه داشت که بهبود روش‌های بهینه‌سازی انرژی در ساختمان به ما کمک می‌کند کاهش قابل ملاحظه هزینه‌های انرژی در ساختمان‌ها بدون اینکه آسایش ساکنان کم شود محقق شود.