اوضاع نمای ساختمان کلانشهرها به هم ریخته است
تهران، شیشه‌ای که با تلنگری فرو می‌ریزد
عکس: احمد نادری
عکس تزئینی است
اما اولین گام تحقق این رویا چند سال بعد اتفاق افتاد. درست زمانی که یک شرکت آمریکایی- انگلیسی برای اولین بار از ساخت شیشه‌های بلند خبر داد که در عین زیبایی و استحکام می‌توانستند مهم‌ترین مشکل کشورهای اروپایی را در صنعت ساختمان حل کند. سپس شرکت‌های ساختمانی یکی پس از دیگری اقدام به طراحی و ساخت ساختمان‌های بلند با نمای شیشه‌ای کردند و شیشه در چنین شرایطی نمای ساختمان‌های بلند را گرفت.
در این زمان برج‌ها یکی پس از دیگری در ایران ساخته شدند و معماران آنها با تلفیقی از زیبایی و امکانات رفاهی، نمای شهر را متحول ساختند، معماری روز دنیا مدنظر برج سازان قرار گرفت و هر کدام سعی کردند با نزدیک شدن به طراحی‌های جدید ساختمانی، محصول نهایی جذاب‌تری را از بعد نما و امکانات عرضه نمایند و نماهای تمام شیشه‌ای با رنگ‌های مات و آیینه‌گون، خود یکی از جذابیت‌های غیرقابل انکار این دوره بود که بی‌توجه به کارکردهایش، راهی خیابان‌ها و ساختمان‌های تهران شد.
شیشه‌های بزرگ برای اولین بار در اواسط دهه ۵۰ هجری شمسی به وسیله یک آرشیتکت به عنوان یک طرح ابتکاری در نمای بیرونی ساختمان یکی از شعب بانک تجارت در خیابان حافظ کنونی مورد استفاده قرارگرفت. نمایی که به دلیل جذابیت ذاتی شیشه و شیوه نوین استفاده از آن در معماری ایران و همچنین مزیت آن تا مدت زیادی، زبانزد تهران‌نشینان بود. جذابیتی که هم‌اکنون و پس از گذشت چندین سال، در عین مد بودن در تهران در نماسازی ساختمان باب شده است.
ذات شیشه و شیوه نوین استفاده از آن در معماری ایرانی و همچنین مزیت آن تا مدت زیادی، زبانزد تهران‌نشینان بود. از ساختمان‌های یک طبقه تا برج‌های 20طبقه و مجتمع‌های 40طبقه، امروزه همه می‌خواهند شیشه‌های بزرگ تک‌رنگ و چند رنگ را در نمای ساختمان خود به کار ببرند، حتی اگر مجبور شوند جهت کنترل نور شدید وارد شده از طریق بدنه شیشه‌ای ساختمان خود به داخل، هزینه‌ای دیگر را متحمل بشوند.
شیشه و زلزله
استفاده از رفلکس‌های تزیینی که در زادگاه اصلی خود جدا از این کارکرد فرعی، کارکرد تامین نور و گرما را هم بر عهده دارند، در تهران آنگاه زمینه‌ساز ایجاد نگرانی است که غیر‌کاربردی بودن آن با توجه به شرایط اقلیمی تهران و همچنین آبستن بودن این شهر به احتمال وقوع زلزله‌ای که سستی سازه‌های ساختمانی‌اش قدرت آن را چند برابر خواهد کرد، عملا استفاده‌ای چنین افسارگسیخته از این نوع نماسازی را با علامت سوال‌های بسیاری مواجه می‌کند.
خطری که علی پورشیرازی، عضو هیات‌مدیره انجمن شرکت‌های ساختمانی، بی‌توجهی به آن را زمینه‌ساز یک فاجعه دانسته و معتقد است: کشورهای مصرف‌کننده، این نماسازی‌ها را چنین توجیه می‌کنند: در آن کشورها کمی نور آفتاب، هرگونه اقدامی را توجیه می‌کند و قرار نگرفتن کشورهای پیشرو در استفاده از این نوع نماسازی در مسیر گسل‌های زلزله نیز توجیه دیگری است. آنها دچار توفان هستند که آن را هم به صورت دقیق در محاسبات و قاب‌بندی پنجره‌ها و استحکام شیشه‌ها لحاظ می‌کنند.پورشیرازی، معتقد است: با وقوع یک زلزله محتمل ۴ریشتری، تمام این نماهای شیشه‌ای دچار سانحه خواهند شد. وی ادامه می‌دهد: متاسفانه در نماهای شیشه‌ای هیچ توجهی به محاسبات مقاومتی نشده و نمی‌شود ضمن اینکه تعداد بیشتری از آنها نیز در خطرناک‌ترین نقطه ممکن یعنی خیابان آفریقا به عنوان یکی از مسیرهای اصلی گسل غرب به شرق واقع شده است.
بحث نظارت بر چگونگی نماسازی ساختمان‌های تهران، هر چند از سوی عضو هیات‌مدیره انجمن شرکت‌های ساختمانی به عنوان نقصی در عملکرد شهرداری عنوان می‌شود، اما شهردار یکی از مناطق تهران با رد آن به ایرنا گفت: شهرداری نمی‌تواند در چگونگی نمای ساختمان‌های مردم دخالت کند. وگرنه خود ما نیز به خطرناک بودن اغلب نماهای کنونی از شیشه گرفته تا آلومینیوم و حتی سنگ‌های مرمر و گرانیت، معترف هستیم، اما هیچ قانونی به ما اجازه دخالت در این مورد را نداده است.
عکس تزیینی است- احمد نادری
هویت معماری در نمای ساختمان‌ها نداریم
علیرضا قهاری، رییس هیات‌مدیره انجمن مفاخر معماری ایران در گفتوگو با دنیای اقتصاد گفت: متاسفانه نمای شهری را معماران طراحی نمی‌کنند و وقتی که طراحی نمای ساختمان‌ها به دست افراد غیرمتخصص باشد، نمی‌توان تناسب در نمای شهرها را انتظار داشت.وی افزود: سال‌ها است که مساله معماری و شهرسازی در ایران مغفول مانده است و باید این سوال را از متولیان ساخت‌وساز مسکن پرسید که چرا نمای ساختمان‌های ایران چنین آشفته است.قهاری تصریح کرد: متاسفانه در زمینه نمای ساختمان چیزی به عنوان هویت معماری نداریم که از آن دفاع کنیم.رییس هیات‌مدیره انجمن مفاخر معماری ایران گفت: معماری تابع مسائل اقلیمی و فرهنگی جامعه‌ها است، مثلا در کشورهایی که آفتاب فراوان دارد از شیشه زیاد استفاده می‌شود، اما در ایران با توجه به نور خورشید در تابستان و سرمای هوا در زمستان استفاده از شیشه باعث به هدر رفتن انرژی می‌شود.وی ادامه داد: گسل‌های زیاد در ایران وجود دارد که حوادث طبیعی رخ داده در چند سال پیش نیز آن را تایید می‌کند. استفاده از شیشه و نماهای تمام شیشه‌ای باعث افزایش خطر در زمان بروز حوادث طبیعی است.قهاری گفت: استفاده از شیشه در نمای ساختمان کمتر
سنخیتی با اقلیم و فرهنگ جامعه ما دارد.
وی تصریح کرد: ساختمان‌هایی که به عنوان مرکز فرهنگی در ایران احداث می‌شوند، باید نمایانگر معماری معاصر ایرانی باشند، اگر ما در عهد صفویه زندگی می‌کردیم می‌توانستیم از معماری آن زمان برای احداث بناها تبعیت کنیم و معماری آن دوران بیانگر طرز آداب و رسوم آن دوران است، به عنوان مثال ما همچنان برای احداث مسجد از الگوی مساجد دوران صفوی پیروی می‌کنیم، این معماری در آن زمان شاهکار بوده است، اما در زمان کنونی حرفی برای گفتن ندارد.علیرضا قهاری گفت: معماری نشات گرفته از فرهنگ ماست و زندگی در قرن 21 زمینه بروز ابداع را در زمینه‌های مختلف همچون معماری فراهم کرده است. اما معماری وارداتی ایران مطابق با فرهنگ و اقلیم ایران نیست، اما قطعا وقتی تقلید کورکورانه از معماری دنیای غرب می‌شود اوضاع معماری ایران به چنین وضعی دچار می‌شود.
کیومرث بیات، عضو هیات امنای انجمن مفاخر ایرانی در گفتوگو با دنیای اقتصاد گفت: هر بنایی با کاربری خاصی احداث می‌شود، به عنوان مثال یک مجتمع فرهنگی که کاربرد جشنواره‌ای و همایشی دارد باید نمایانگر بخش عمده‌ای از هویت و فرهنگ آن سرزمین باشد.
مسوولان شهری به کلی بودن تنها فصل مربوط به نماسازی ساختمان‌ها در قانون شهرداری‌ها اشاره می‌کنند و معتقدند قانونگذار در آن تنها مالک را ملزم به نماسازی جهات مختلف کرده و از چگونگی یا اعمال محدودیت‌های آن هیچ‌گونه سخنی به میان نیاورده است، هر چند در صریح‌ترین جملات این قانون که مربوط به ملک‌های دارای نماهای سنگ است، مالک ناگزیر از ایمن‌سازی و نصب سنگ‌های ملک خود با پیچ یا بست آهنی و ملزم به حذف کولر و لوله‌های تاسیساتی ساختمان از نماهای اصلی بنا در جهت بهسازی سیمای شهر شده است.
اطرافتان را خوب نگاه کنید! چند بار انعکاس تصویر خود را به بدنه ساختمان‌های کوتاه و بلند شهری دیده‌اید. اینجا تهران است، یک شهر شیشه‌ای تمام‌عیار که تخریبش در انتظار یک تلنگر است.
ارسال نظر