گروه مسکن- الهام علاقه‌بندان- شهر مشهد با محدوده ۱۱هزار کیلومتری حوزه نفوذ زیادی نسبت به شهرهای مرکزی دارد. به گزارش دنیای اقتصاد، جواد مهدی‌زاده، رییس هیات‌مدیره شرکت مهندسان مشاور فرنهاد در اولین همایش مکان مقدس با بیان اینکه تاکنون ۱۳طرح شهرسازی با عناوین مختلف برای نظام شهرها تدوین شده اظهار داشت: متاسفانه اغلب این طرح‌ها هماهنگی با الگوهای شهرسازی ندارند.

مهدی‌زاده تصریح کرد: هم‌اکنون می‌توانیم در سطوح مختلف و با نظام هماهنگ طرح‌های توسعه عمران را یکدست کنیم که این امر بیش از پیش در شهری چون مشهد قابل اجرا است.

رییس هیات‌مدیره شرکت مهندسان مشاور فرنهاد افزود: در طرح آمایش سرزمین و کالبد ملی، مشهد به عنوان قطب توسعه در تمام طرح‌ها مطرح بوده است.

به گفته وی، برای تهیه طرح منطقه خراسان در سال‌جاری قراردادی منعقد شده است.

همچنین طرح ناحیه که شامل ۴ طرح است، در سال ۸۳ تصویب شده است. مهدی‌زاده با بیان اینکه شهر مشهد محدوده ۱۱هزار کیلومتری را دربر می‌گیرد، افزود: این شهر به دلیل مرکزیت اجتماعی حوزه نفوذ بالاتری در منطقه و بالطبع در طرح مجموعه شهری دارا است.

وی اظهار داشت: مشهد به دلیل مرکزیت اقتصادی، سیاسی و مذهبی منطقه بزرگی را تحت پوشش قرار داده که هم از آن تاثیر می‌گیرد و هم بر سایر مناطق تاثیر می‌گذارد.

رییس هیات‌مدیره شرکت مهندسان مشاور فرنهاد با اشاره به اینکه تمرکز و تراکم، مهم‌ترین موضوع قابل توجه در شهر مشهد است، افزود: این امر موجب جذب تمام جاذبه‌های اقتصادی، سیاسی، گردشگری، صنعتی، اجتماعی و فرهنگی در محدوده شهر مشهد شده است.

وی خاطرنشان کرد: هم‌اکنون جمعیت این شهر بالغ بر ۲میلیون و ۴۰۰هزار نفر بوده و علاوه بر آن سالانه بین ۲۰ تا ۲۵میلیون زائر به این شهر تردد می‌کنند اما این شهر آنچنان گرفتار تراکم و تمرکز است که نمی‌تواند آن معنویت و قداست لازم را حفظ کند.

مهدی‌زاده در تشریح فرآیند تکوین طرح شهری مشهد اظهار داشت: مشهد به دلیل جاذبه معنوی به صورت متمرکز رشد کرده و از تمرکز بیشتری نسبت به سایر شهرها برخوردار است به طوری که دومین شهر بعد از مشهد (چناران) فقط ۶۰هزار نفر جمعیت دارد و این نشانگر رشد نامتوازن مشهد است.

به گفته وی: در‌حال‌حاضر تمام صنایع در استان خراسان در محور مشهد - قوچان قرار گرفته که این امر فشار محیطی را بر شهر مشهد تحمیل می‌کند.

مهدی زاده در بیان راهکارهای موجود برای متوازن کردن طرح شهری مشهد گفت: با توجه به تجارب موجود ایران و جهان، کلانشهرها نقش فراگیری نسبت به شهرها دارند.

رییس هیات‌مدیره شرکت مهندسان مشاور فرنهاد افزود: مشهد هم کلانشهر است و هم یک شهر مذهبی به همین دلیل دارای کارکردهای خاص خود است که از یک سو این کلانشهر ناگزیر از فراهم کردن امکانات بوده و از طرف دیگر باید به نیازهای معنوی پاسخ دهد.

مهدی زاده افزود: در صورت رشد متوازن شهر، جنبه‌های اقتصادی و معنوی توامان رشد خواهند کرد تا بدین وسیله تهدیدها به فرصت تبدیل شوند.به گفته وی هم‌اکنون در کنار شهر مشهد ۶۵۰هزار نفر حاشیه‌نشین زندگی می‌کنند.

مهدی زاده با بیان این که ۱۰ راهبرد برای رسیدن به این چشم‌انداز وجود دارد، خاطر نشان کرد: اعتلای نقش مشهد اقتصاد دانایی محور، گسترش عدالت اجتماعی، گذران اوقات فراغت و گردشگری، حمل‌ونقل پایدار، افزایش ایمنی، مدیریت یکپارچه، اعتلای شاخص‌های کیفیت زندگی و تثبیت مدیریت توسعه از جمله این راهبردها هستند.

۵ مرحله تاریخی توسعه حرم رضوی

در ادامه این همایش گودرز کشاورز، عضو مهندسان مشاور آستان قدس رضوی با تاکید بر اینکه انجام هر نوع طراحی در مهندسی قدیمی نیاز به مطالعه و طی شدن یک سیر تاریخی دارد، افزود: در معماری مجموعه‌های تاریخی، باید مجموعه‌ای از این عوامل مورد توجه قرار بگیرد.

کشاورز افزود: درک خصوصیات فضای معماری ایران و بناهای تاریخی می‌تواند راهنمای خوبی در معماری اماکن مذهبی باشد.

به گفته وی، در بررسی چگونگی توسعه حریم حرم رضوی با پنج مرحله تاریخی مواجه می‌شویم که در هر مرحله این بنا به نوعی توسعه یافته است.کشاورز اظهار داشت: مرحله اول از سال برپایی بقعه اولیه هارون تا آغاز قرن ۹، مرحله دوم از دوران تیموری تا صفویه، مرحله سوم از صفویه تا قاجار و مرحله چهارم از قاجار تا قبل از انقلاب و مرحله پنجم دوران انقلاب را در بر می‌گیرد.

از ساخت و سازهای غیر مجاز اطراف زاینده‌رود جلوگیری کنید

محمود فرشچیان، استاد برجسته نقاشی کشور در این همایش با تاکید بر اهمیت توجه به توسعه حریم رضوی گفت: در این خصوص باید نظرات کارشناسی معماران برجسته و صاحبنظر کشور مورد توجه قرار بگیرد.

وی در ادامه با ابراز نگرانی از ساخت ساختمان‌های بلند مرتبه در اطراف شهر اصفهان گفت: ‌احداث این ساختمان‌ها زیبایی شهر را تحت‌شعاع قرار داده است.

به گفته وی باید مانع این ساخت‌وسازها در اطراف زاینده رود شویم.

طرح توسعه حرم با وسعت هفتادهزار متر مربع

دکتر محمود گلابچی، عضو هیات علمی دانشکده معماری دانشگاه تهران اظهار داشت: طرح توسعه حریم حرم امام رضا (ع) با هدف احداث فضاهای مورد نیاز به منظور تامین نیازهای جمعیت میلیونی زائران در محدوده‌ای با وسعت هفتادهزار هکتار از اواسط دهه ۶۰ آغاز شده است.گلابچی در بیان موانع و مشکلات طرح توسعه حریم حرم افزود: موانع و مشکلات، اجرا و تکمیل اهداف توسعه‌ای طرح را به تاخیر انداخت.

عضو هیات علمی دانشکده معماری دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: وجود ابنیه تاریخی و ضرورت ساخت‌وساز در مجاورت آنها یکی از این مشکلات است.

وی با اشاره به مراحل ساخت ساختمان‌های ۴۰۰ساله سردرهای ساعت نقاره‌خانه اظهار داشت: برای احداث شبستان در دو سمت این ساختمان‌ها حفاری‌های وسیعی باید صورت می‌گرفت که پایداری این سردرها را به مخاطره می‌انداخت.

وی افزود: بعد از مطالعات صورت گرفته مربوط به تحکیم این ساختمان‌ها روش مناسب اجرا انتخاب شد و با استفاده از شبکه‌‌ای از ابزارهای دقیق، رفتارنگاری در کلیه مراحل حفاری و اجرا، شرایط ایستایی و پایداری سردرها تحت کنترل قرار گرفت. به گفته وی، با این اقدامات، علاوه بر بهبود شالوده این ساختمان‌ها، سه راهرو جمعا با سطح مقطع ۱۰۰متر مربع برای ارتباط بین شبستان‌های طرفین در زیر هر یک از سردرها احداث شد.

به گفته وی، حرم مطهر رضوی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های مذهبی جهان در طول سالیان اخیر شاهد تجربیات ارزشمندی در طراحی سازه‌های بدیع و اجرای طرح‌هایی بوده که ضمن حفظ ارزش‌های پایدار معماری ایران، ایده‌های نو و اندیشه‌های جدیدی را در زمینه طراحی و اجرای ساختمان‌ها در چنین مجموعه‌هایی ارائه کرده است.

اهمیت فضاهای ورودی حرم

دکتر راضیه رضازاده، عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت ایران با تاکید بر تاثیرگذاری محرک‌‌های بیرونی و درونی فضاها و اماکن ورودی در پاسخگویی به نیازهای زائران اظهار داشت: نمای بیرونی فضاهای مذهبی زائران را طی مراسم و آیین خاصی به سوی خود می‌خوانند.

این استاد دانشگاه اظهار داشت: برای وصل به این اماکن مقدس فضاهای واسط وجود دارد که خود قرارگاه رفتاری را شکل می‌دهد و باید پاسخگوی نیازهای آیینی و شخصی زائران باشد.

وی گفت: ساماندهی پیش ورودی‌های حرم‌مطهر با هدف بهبود فضا جهت پاسخگویی به نیازهای آیین زائران از اهمیت خاصی برخوردار است.