سود تسهیلات ۱۸میلیون تومانی بانک مسکن از نگاهی دیگر
داوود جعفریان قطب آبادی- پس از چندین هفته جدال و کشمکش در مورد تغییر نحوه پرداخت وام ۱۸میلیون تومانی بانک مسکن و اظهار نظرهای متفاوت و بحث برانگیز کارشناسان اقتصادی و حقوقی و نمایندگان مجلس و برخی مسوولان دیوان عدالت اداری از یک طرف و مسوولان بانک مسکن از طرف دیگر، بالاخره تکلیف مشخص شد و بانک مسکن با مستندات قانونی توانست ثابت کند در شرایط جدید اعلام شده، اتفاقی خارج از قرارداد فی مابین مشتری و بانک رخ نداده و بانک به تعهدات اولیه خود که پرداخت وام با سپرده است عمل خواهد کرد. اما مساله‌ای که همواره در بررسی‌ها و اظهار نظر کارشناسان اقتصادی مورد غفلت واقع شده است نرخ سود تسهیلات با سپرده در این بانک است. بر اساس اعلام بانک مسکن و روال کنونی، نرخ سود تسهیلات با سپرده در این بانک یک‌درصد کمتر از نرخ سود اعلام شده توسط شورای پول و اعتبار برای تسهیلات بدون سپرده خواهد بود. ولی سوال اینجا است که چرا یک‌درصد؟ آیا سود حاصل از سپرده ۹میلیون تومانی مشتریان به مدت یک سال برای بانک مسکن، معادل کاهش تنها یک‌درصد از سود تسهیلات پراخت شده به مشتری می‌باشد؟ آیا این اختلاف یک‌درصدی بین نرخ سود تسهیلات بدون سپرده وبا سپرده منصفانه است؟ پاسخ به این سوال با محاسبه‌ای ساده داده خواهد شد.
براساس شرایط جدید اعلام شده از سوی بانک مسکن از اول خرداد ۸۶، متقاضیان دریافت تسهیلات خرید واحد مسکونی از محل صندوق پس‌انداز مسکن برای دریافت وام ۱۸میلیون تومانی باید ۹میلیون تومان را به مدت یک سال یا ۶میلیون تومان را به مدت ۱۸ماه سپرده‌گذاری کرده باشند تا بتوانند از این وام با نرخ سود ۱۳درصد (یک‌درصد کمتر از تسهیلات بدون سپرده) بهره‌مند شوند. هرچند با کاهش نرخ سود به ۱۲درصد با دستور اخیر رییس‌جمهور، نرخ سود تسهیلات با سپرده بانک مسکن هم به ۱۱ درصد کاهش خواهد یافت، ولی سوال فوق همچنان به جای خود باقی است. چرا یک‌درصد کمتر؟
فرض کنیم مشتری حالت اول را انتخاب کند یعنی ۹میلیون تومان را به مدت یکسال نزد بانک بگذارد.
اگر مشتری همین مبلغ را در یکی از بانک‌های خصوصی یا موسسات مالی و اعتباری می‌گذاشت در پایان یک سال چه میزان سود به آن تعلق می‌گرفت؟
سود این ۹میلیون تومان در مدت یک سال با متوسط نرخ سپرده‌های یکساله بانک‌های خصوصی و موسسات مالی و اعتباری معادل حدود یکمیلیون و ۶۷۰هزار تومان خواهد شد و با توجه به اینکه خود این سود فرضی در این مدت یکسال قابل برداشت نبوده و نزد بانک مسکن باقی می‌ماند سود کوتاه‌مدت آن نیز که رقمی معادل ۱۳۰هزار تومان است به آن افزوده شده و سودی بالغ بر یکمیلیون و ۸۰۰هزار تومان نصیب بانک مسکن خواهد کرد (سود غیرمستقیم).
این بدین معنی است که از ۱۸میلیون تومان وامی که بانک به مشتری می‌‌دهد یکمیلیون و ۸۰۰هزار تومان از آن سود سپرده خود مشتری است و بانک در ازای درآمد حاصل از این سپرده فقط یک‌درصد از سود وام پرداختی به مشتری را کم می‌کند. به عبارت دیگر مبلغ واقعی وام پرداختی به مشتری ۱۶میلیون و ۲۰۰هزار تومان است.
برای یک دوره ۱۲ساله با نرخ ۱۳درصد مشتری باید مبلغی بالغ بر ۳۲میلیون و ۱۰۰هزار تومان شامل اصل (۱۸میلیون تومان) و سود (۱۴میلیون و ۱۰۰هزار تومان) برای این مبلغ تسهیلات به بانک بازپرداخت کند. در واقع مشتری برای دریافت وامی به مبلغ ۱۶میلیون و ۲۰۰هزار تومان به مدت ۱۲سال مبلغی معادل ۱۵میلیون و ۹۰۰هزار تومان سود به صورت مستقیم (بازپرداخت وام) و غیرمستقیم (سپرده‌گذاری) پرداخت می‌کند که با استفاده از فرمول فعلی مورد استفاده در بانک‌های دولتی، نرخ سود معادل شانزده و دودهم درصد (۲/۱۶) خواهد شد، در حالی که میزان کل سود مستقیم و غیرمستقیم بانک نباید از نرخ بدون سپرده مصوب شورای پول و اعتبار بیشتر شود و این اجحاف آشکار در حق مشتری است. در صورتی که مشتری مبلغ کمتری را به مدت طولانی‌تری نزد بانک سپرده‌گذاری کند این نرخ افزایش بیشتری خواهد داشت.
حال سوال این است که اگر اختلاف یک‌درصدی بین نرخ سود تسهیلات با سپرده و مصوبه شورای پول و اعتبار (بدون سپرده) منصفانه نیست چه میزان اختلاف منصفانه است؟
در همان مثال بالا اگر مجموع سود مستقیم (از طریق اقساط) و غیر مستقیم (سپرده‌گذاری)، مساوی با نرخ سود بدون سپرده (۱۴درصد) قرار داده شود با روش محاسبه معکوس مشخص می‌شود که سود تسهیلات با سپرده باید ۱۱درصد (۳درصد کمتر از تسهیلات بدون سپرده) در نظر گرفته شود تا مجموع سود دریافتی بانک از طریق مستقیم و غیرمستقیم معادل ۱۴درصد شود. یعنی برای یک وام ۱۸میلیون تومانی با زمان بازپرداخت ۱۲ سال سودی معادل ۱۲میلیون تومان پرداخت شود. در این صورت در واقع مشتری ۱۶میلیون و ۲۰۰هزار تومان از بانک دریافت و در طول ۱۲ سال حدود ۳۰میلیون تومان بازپرداخت خواهد کرد.
حتی اگر نرخ سود سپرده یک ساله و کوتاه‌مدت خود بانک مسکن (۱۴ و ۸درصد) نیز در محاسبات مربوط به میزان بهره‌مندی بانک از سپرده ۹میلیون تومانی مورد استفاده قرار گیرد باز هم فاصله منصفانه نرخ سود تسهیلات با سپرده و بدون سپرده حدود دو نیم‌درصد محاسبه خواهد شد.
با عنایت به موارد فوق به نظر می‌رسد وقت آن است که شورای محترم پول و اعتبار که این روزها دوران فراغت پس از مباحث مربوط به کاهش یا تثبیت نرخ سود بانکی و عاقبت پیشنهادشان در مورد فرمول محاسبه سود در بانک‌های دولتی در شورای نگهبان را سپری می‌کنند، به این مساله هم نیم‌نظری داشته باشند که: چرا نرخ سود تسهیلات با سپرده در بانک مسکن فقط یک‌درصد کمتر از تسهیلات بدون سپرده مصوب این شورا است؟
ارسال نظر