گروه مسکن- میترا یافتیان: رییس هیات‌مدیره انجمن مفاخر معماری ایران معتقد است: صنایع قدیمی ایران دارای ابنیه از رده خارج شده‌اند که نه تنها از لحاظ ساختمانی، بلکه از لحاظ فناوری و ماشین‌آلات نیز کهنه و قدیمی‌اند و نیاز به نوسازی و یا حتی دوباره‌سازی گسترده دارند. به گزارش دنیای‌اقتصاد، مهندس علیرضا قهاری در نشست خبری انجمن مفاخر معماری ایران با عنوان «هفته معماری برای صنایع» طی سخنانی اظهار کرد: هم‌اکنون حجم کنونی ابنیه که بدنه صنایع زیربنایی، مادر و تولید کالایی موجود ایران را در خود جای داده‌اند، بر میلیون‌ها مترمکعب فضای ساخته شده بالغ‌ می‌شود و به استثنای بخش کوچکی از آن که براساس اصول و مبنای قابل قبول و روزآمد فنی به طور اعم و معماری به طور اخص بنا شده است، بخش اعظم آن را یا ابنیه کهنه، فرسوده و از رده خارج شده قدیمی تشکیل می‌دهند و یا اصولا به ساده‌ترین شکل و کم‌هزینه‌ترین مصالح ساختمانی سرهم‌بندی شده‌اند.

وی صنایع نساجی ایران را نمونه بسیار روشنی از صنایع دارای ابنیه و ماشین‌آلات قدیمی خواند و افزود: بدیهی است که رسیدن به صنعت پیشرفته و روز‌آمدی که بتواند ضمن تامین نیازهای به سرعت فزاینده بازار ملی، ورودی موفق و پایدار به بازارهای جهانی داشته باشد، بدون تامین استاندارد‌هایی که در آن جنبه‌های زیست‌محیطی، مطالبات نیروی کار و مدیریتی و نیز حداکثر بهره‌وری رعایت شده باشد، ممکن نخواهد بود و این امری است که برخورداری مسوول و دورنگرا را طلب می‌کند.

بنابراین گزارش مهندس ابوالحسن میرعمادی، عضو هیات‌مدیره انجمن مفاخر معماری ایران نیز در رابطه با نقش معمار در گسترش صنایع ابراز عقیده کرد: برنامه‌ریزی و طراحی فضاهای موردنیاز انسان در مقوله مسکن، محل کار، محل‌های تفریحی و نیز حفظ تعادل، توازن و سلسله‌مراتب مادی و معنوی پدیده‌های جهان از مهم‌ترین تاثیراتی است که معماری می‌تواند بر گسترش صنایع و خدمات شهری داشته باشد.

کیومرث بیات، عضو هیات‌امنای انجمن مفاخر معماری ایران نیز در این نشست با تاکید بر اینکه پروژه‌های صنعتی را معماران طراحی کنند، گفت: متاسفانه در اکثر پروژه‌های صنعتی به دلیل عدم شناخت نقش و تاثیر معماری، مرحله انتخاب و تامین ماشین‌ها و پاسخگویی به مصارف و فضای موردنیاز، جانمایی آنها به عنوان تمامی پیش‌نیاز طراحی پروژه تلقی و انسان به عنوان حیاتی‌ترین عامل شکل‌دهنده پروژه از محاسبات طراح و سرمایه‌گذار حذف و یا در رتبه‌های پایین اهمیت قرار می‌گیرد.

وی افزود: اینکه ما تعدادی ماشین‌ در هر مقیاس را زیر سقف بلندی قرار دهیم و سطوح مربوط به تامین انرژی ماشین‌ها را نیز در حاشیه آنها پیش‌بینی کرده و بعد فکر کنیم کارخانه یا واحد تولیدی را ساخته‌ایم که تعدادی انسان بنا به ضرورت و ماموریت در نقاط مختلف این ماشین می‌ایستند و در شیفت‌های یکنواخت روزانه، ماه‌ها و سال‌ها با ماشین‌ها کار می‌کنند، ظالمانه‌ترین، زیان‌آورترین و غلط‌ترین نوع نگاه به یک مجموعه صنعتی است که تبعات عدیده آن هر لحظه در نا‌کارآمدی واحد تولیدی، خود را نشان داده و غالبا تا همیشه مجموعه را از بازده مورد انتظار دور خواهد ساخت.

به گفته وی، در حال حاضر اغلب واحدهای صنعتی ما از این نقیصه در عذابند. لیکن به دلیل عدم توجه شایسته به نقش انسان و عدم ارائه پاسخ مطلوب برای آن، توسط معماران یا گروه‌هایی که به ماشین، انسان و محیط همزمان اهمیت داده و وزن و نیاز هریک را در جای خود لحاظ کنند، راه برون‌رفت از این مشکل حیاتی را نیافته یا در رفع آن ناموفق هستند.

وی گفت: معمار صنعتی با درک کامل از طبقه اجتماعی و رفتار شاغلان در یک واحد تولیدی و نیازهای روزمره آنان در محیط کار، شناخت مشکلات شغلی آنان نظیر کارهای سنگین و مخاطره‌آمیز، یکنواختی کسالت‌آور محیط، انواع آلودگی‌های غیربهداشتی ناشی از محیط‌های کار، تعیین و طراحی مسیر حرکت و دسترسی پرسنل به امکانات خدماتی، رفاهی، اداری و پیش‌بینی عناصر کاهنده، هر یک از مشکلات پیش گفته نظیر ایجاد هندسه‌های موزون، انتخاب مصالح و رنگ مناسب، پیش‌بینی فضاهای واسطه، کوتاه‌کردن مسیرهای جابه‌جایی و در اختیار قرار دادن تسهیلات رفاهی مناسب جهت از بین بردن تبعیضات محیطی و استفاده از فضای سبز می‌تواند در ارتقای روحیه کارکنان و نیز تلطیف محیط غالبا خسته‌کننده کار در یک مجموعه صنعتی تاثیرگذار باشد.وی ابراز عقیده کرد: اگر معماری هنر است، هنر معماران ما در تنظیم صحیح روابط و مناسبات اجزای طرح‌ها، طراحی علمی موضوعات متناسب و هماهنگ با سایر گروه‌های فنی و نهایتا ایجاد تناسبات موزون بصری و حجمی در فضاهای داخلی و خارجی (نه صرفا نماسازی) و همچنین استفاده درست از منابع مالی و مصالح، تجلی پیدا می‌کند. بنابراین تربیت معماران صنعتی به موازات فرهنگ‌سازی در مورد نقش و تاثیر عام معماری و معماران، نیاز به عزم یا در بیان بهتر نیاز به بیداری جوامع دانشگاهی مرتبط دارد.

براساس این گزارش اردشیر سیروس، یکی دیگر از اعضای هیات امنای این انجمن نیز درباره ارتباط صنایع، محیط‌زیست و توسعه پایدار گفت: با توجه به اینکه شاخص‌های عصر بلوغ عبارتند از: اتحاد و یگانگی نوع بشر که پیامدش تاسیس اصول عدالت است، در آن وادی نمی‌توان اجازه داد اختلاف موجود میان صاحبان صنعت و ثروتمندان با فقرا تداوم یابد، لذا برای رسیدن به جامعه‌ای که تمامی ساکنان آن از ثمره رفاه مادی و سعادت روحانی بهره‌مند شوند، ضروری است که شهروندان هر جامعه از توان مشارکت در فرآیندهای سازنده، صنعتی و غیره برخوردار شوند.

وی مهم‌ترین مسائل زیست‌محیطی ناشی از وجود صنایع و ماشینیزم را سه عامل طبیعت، آب و هوا دانست و تصریح کرد: در تجارب تاریخ صنعتی، هویت شهری و مطالعات و آماری که به‌خصوص در آغاز قرن ۲۱ و از طرف موسسات بین‌المللی در زمینه مخاطرات عمده‌ای که محیط‌زیست جهانی را مورد تهاجم و تهدید قرار داده، نمونه‌های بسیاری بوده است.

وی ادامه داد: توسعه اقتصادی در جهت رفاه، تعلیم و تربیت عمومی و شهروندی، حراست از محیط زیست و طبیعت و رفع نیازهای اساسی مانند غذا، تغذیه، بهداشت و سرپناه، حکومت‌گرایی و مشارکت در مدیریت‌ها از مهم‌ترین نکاتی است که توصیه می‌شود دولت‌ها در گسترش صنایع و توسعه تکنولوژیکی آنها مدنظر قرار دهند.

در ادامه این نشست باقر میلانی، کارشناس اقتصادی، پیرامون ویژگی‌های صنعت منطبق در مسیر توسعه پایدار اظهار کرد: شیمی سبز یا فناوری نانوسبز از جمله مباحث توسعه‌ تکنولوژیکی غرب و منطبق با استانداردهای زیست‌محیطی است که طی سال‌های اخیر مطرح شده و این در حالی است که از حدود ۳۰ تا ۴۰سال گذشته، در صنایع ما عنصر طراحی و معماری صنعتی برای داشتن صنعت سبز و پاک دیده نشده و جای آن خالی است.

وی افزود: بر اساس سند چشم‌انداز ۲۰ساله کشور و نیز برنامه چهارم توسعه طراحی و معماری صنعتی در ایران باید به گونه‌ای ارزش‌گذاری شود تا دستیابی به تحولات عظیمی که در این برنامه‌ها پیش‌بینی شده، با حفظ محیط زیست محقق شود.

بنابراین گزارش، انجام اقدامات گسترده و اساسی برای به روز آمد کردن توسعه ساختمان صنایع، بازسازی ابنیه صنایع فرسوده، تقویت نهادها و موسسات تحقیقاتی برای بررسی و اجرای پروژه‌های بازسازی صنایع، بازنگری و به‌روز‌آوری قوانین در بخش‌‌های مختلف صنعتی و نیز جدی تلقی کردن حضور معماری در صنعت از سوی اولیای امور و مسوولان پروژه‌های صنعتی برای افزایش اثربخشی تولیدات به لحاظ مفاهیم ارزشی و فرهنگی از مهم‌ترین مواردی بود که در پایان جلسه مورد اشاره و تذکر اعضای انجمن قرار گرفت.