آیینه شهرباغ ۵۰ ساله در تهرانپارس چگونه به‌وجود آمد
«رستم باغ» یادگار «ارباب رستم»
گروه مسکن - سمیه فراهانی: ساکنان قدیمی تهرانپارس، «رستم باغ» را خوب می‌شناسند، باغی واقع در ضلع جنوب شرقی فلکه دوم تهرانپارس که این روزها نام چهارراه اشراق را برای خود برگزیده است. هرچند در زمان احداث این باغ نه فلکه‌ای بود و نه چهارراهی، نه همسایه‌ای داشت و نه رهگذری که از آنجا عبور کند.
رستم‌باغ تاریخچه‌ای چندان قدیمی بر سینه خود ندارد و هیچ مقام مسوولی برای افتتاح آن از مرکز شهر عزم سفر به منطقه تهرانپارس را نکرده است.
در آن زمان تهرانپارس یک خیابان داشت و آن هم خیابان اصلی این محله بود که بارها تغییر نام داده است، «حجر بن عدی» آخرین نامی است که بر تابلوی این خیابان حک شده است. اما اکنون این محله تازه‌ساز همچون محلات دیگر حواشی تهران بزرگ پر است از خیابان‌های فرعی و اصلی و آپارتمان‌ها و خانه‌های کوچکی که جای باغ‌ها و زمین‌های زراعی قدیمی را گرفته‌اند.
«رستم باغ» و «باغ اناری» تنها باغ‌های باقی‌مانده از آن زمان بودند که به همت شهرداری منطقه ۴، «باغ اناری» به پارکی بزرگ تبدیل شد و «ماه رستم باغ» همچون خود رستم برای زرتشتیان پابرجاست.
زرتشتیان می‌گویند: «رستم باغ»، باغی است موقوفه که در سال ۱۳۳۶ خورشیدی با همت بزرگ مردی (نزد زرتشتیان) به نام ارباب رستم ساخته شده است. وی زرتشتی مومنی بوده است که این باغ را با هدف کمک به زرتشتیان نیازمند در کنار دو دبستان دخترانه و پسرانه بنا کرده است.
هرچند که یاد و خاطره تغییر نام موقوفات در باغ رستم از یاد و خاطره زرتشتیان قدیمی نمی‌رود، اما به هر حال این مدارس با نام‌های قدیمی خود پابرجا هستند. دبستان دخترانه «استاد خدابخش» و دبستان پسرانه «آرش»، مدتی پس از احداث این باغ ساخته شدند و پس از مدتی از شروع کار این مدارس تابلوی آنها عوض شد. «سلمان فارسی» و «عدل» نام‌های جدید این مدارس بودند که با تلاش هیات‌مدیره موقوفات «رستم باغ» نام‌های «استاد خدابخش و آرش» مجددا بر سر در این موقوفات حک شده است.
جهانگیر غیبی، مدیرعامل رستم‌باغ می‌گوید: رستم‌باغ نمونه‌ای از مجموعه‌هایی است که زرتشتیان در کشورهای هند و چین ساخته‌اند و ارباب رستم در سفرهای خود به این کشورها با چنین باغ‌ها و بناهایی آشنا شد و پس از بازگشت به ایران تصمیم گرفت چنین باغی را بنا نهد.
وی می‌افزاید: این باغ اکنون ۲۵هزار مترمربع مساحت دارد و ۹۳ خانوار با جمعیتی حدود ۴۰۰ نفر در آن زندگی می‌کنند.
غیبی با اشاره به زندگی در این باغ می‌گوید: درختان همیشه سبز این باغ نیاز به رسیدگی و آبیاری دارد، از این‌رو ساکنین با پرداخت ماهانه مبلغی اندک در تامین هزینه‌های رستم باغ کمک می‌کنند. رستم‌باغ، باغبانی دارد و نظافت آن نیز توسط ماموران شهرداری انجام می‌شود.
آبیاری این درختان از ابتدا توسط آب قنات تامین می‌شد که متاسفانه با ساخت‌وساز مناطق اطراف، این قنات کم آب و در نهایت خشک شد، پس از آن چاهی توسط زرتشت خیری به‌نام «دکار یگانگی»، حفر شد که تاکنون آب مورد نیاز برای آبیاری درختان را تامین کرده است.
ساختمانی با نمای سنگ سفید و کنگره‌هایی در بالای دیوار و چهار ستون، با سر ستون‌هایی سنگی که هر کدام چهار سر گاو دارند و گویی تمام وزن این ساختمان را به دوش می‌کشند در بدو ورود نظر هر تازه واردی را به خود جلب می‌کند. با آنکه ساختمانی‌های این باغ، قدیمی و آجری هستند اما این بنای سفید متمایز از دیگر بناها است.
این ساختمان همان معبد «آدریان» است که همچون مکان‌های مقدس نیازمند مراسم و تشریفات خاصی است. برای ورود به معبد باید کلاه به سر کرد، یک کلاه سفید و پارچه‌ای.
می‌گویند بدون حجاب نباید وارد معبد شد. در محیطی که برای ما ناآشنا است زنی با آرامش تمام نیایش می‌کند. در قسمت شمالی «آدریان» اتاق چهارگوشی بنا شده که دیوارهای آن تا ارتفاع ۸۰ سانتی‌متری بالا آمده‌اند و پس از دیوارها، شیشه‌هایی یک‌دست و ضخیم که دود آتش به سینه آنها نشسته است تا سقف ادامه دارد.
در این اتاق ظرف مسی قرار دارد که به آن مجمع می‌گویند، داخل مجمع کنده‌ای نیمه‌سوخته و خاکستر زیادی، از آتش به جای مانده و شعله‌ای باریک در میان ظرف، آتش را زنده نگه داشته است.
موبد زرتشتیان رستم باغ که بیش از ۹۴سال سن دارد و از زمان افتتاح «آدریان» در آنجا مشغول به راهنمایی و ارشاد هم‌کیشان خود بوده در حال خواندن اوستا است و هیچ توجهی به اطراف ندارد.
غیبی می‌گوید: ساکنین این باغ روزی ۵بار برای خواندن نماز به معبد می‌آیند و رو به سوی آتش نماز می‌خوانند، اما این نشانه آتش‌پرست بودن نیست زیرا، خدای احد را می‌پرستیم و به لحاظ احترام به آتش و به عنوان قبله رو به سوی آتش نماز می‌خوانیم.
وی می‌افزاید: در تهرانپارس در زمان احداث این باغ فقط زمین‌های کشاورزی قرار داشت و از مرکز شهر دور بود و ساکنان این مکان برای عبادت ناگزیر بودند به معبدهای درون شهر رفت‌و‌آمد کنند. ارباب رستم تصمیم گرفت، معبدی در داخل باغ بسازد که بعدها به معبد آدریان معروف شد.ارباب رستم حدود ۲۵سال پیش درگذشت ولی با کمکی که به این مردم و هم‌کیشان خود کرد، هر روز و هر لحظه در دل آنها زنده است. به همین سبب هر ساله در سالروز درگذشت او مراسم خاصی با حضور زرتشتیان در معبد آدریان برگزار می‌شود تا نشان دهند که «گفتار نیک، کردار نیک، پندار نیک» هنوز زنده است. ۴بیتی زیر برروی سردر «رستم‌باغ» نوشته شده است.
به یزدان هر آن کس که شد ناسپاس
بدش اندر آید زهر سو هراس
***
بیا تا جهان را به بد نسپریم
بکوشش همه دست نیکی بریم
***
نباشد همی نیک و بد پایدار
همان به که نیکی بود یادگار
***
همان گنج و دنیار و کاخ بلند
نخواهد بدن مر تو را سودمند
ارسال نظر