مجوز احداث 31 میلیون مترمربع ساختمان صادر شد
محمد عباسی - ماده 31 قانون اساسی کشور، داشتن مسکن متناسب با نیاز را حق هر فرد و خانوار ایرانی می‌داند، برنامه‌ریزی اجتماعی جامع به منظور تعدیل تدریجی این مشکل، ضروری می‌نماید. با توجه به کمبود آمار و اطلاعات در زمینه ساختمان و مسکن و هزینه‌های آمارگیری در این زمینه، استفاده از اطلاعات ثبتی می‌تواند کمک موثری برای رفع این کمبود باشد.

مرکز آمار ایران به منظور تهیه بخشی از آمارهای مورد استفاده برنامه‌ریزان شهری، طرح جمع‌آوری اطلاعات پروانه‌های ساختمانی صادر شده توسط شهرداری‌های کشور را از نیمه اول ۱۳۵۸ به طور سالانه اجرا و نتایج آن را منتشر کرده است. هدف کلی از اجرای این طرح، جمع‌آوری برخی از اطلاعات ثبت شده در پروانه‌های ساختمانی، به منظور آگاهی از مشخصات ساختمان‌هایی است که برای احداث یا افزایش بنای آنها در سطح شهرهای کشور مجوز صادر شده است.آمار ارائه شده در دو بخش تهران و سایر شهرهای کشور ساماندهی شده است.
تهران
در نیمه اول سال ۱۳۸۴ تعداد ۶۰۱۰ پروانه ساختمانی (شامل پروانه ساختمان، تخریب و نوسازی، اضافه اشکوب و توسعه بنا) توسط شهرداری‌های این شهر صادر شده است که این تعداد پروانه حدود ۳/۶درصد کل پروانه‌های صادر شده در نیمه اول سال ۱۳۸۴ را از سوی شهرداری‌های کشور تشکیل می‌دهد.
مجموع مساحت زیربنای تعیین شده در پروانه‌های احداث ساختمان (پروانه ساختمان و تخریب و نوسازی) در نیمه اول سال 1384 در شهر تهران بالغ بر 3/5073هزار مترمربع بوده است که در حدود 9/16درصد از مجموع کل زیربنای تعیین شده در پروانه‌های احداث ساختمان صادر شده از سوی شهرداری‌های کشور است.
از مجموع پروانه‌های احداث ساختمان صادر شده (شامل پروانه ساختمان و تخریب و نوسازی) از سوی شهرداری تهران ۵/۱درصد برای احداث ساختمان‌های یک طبقه، ۱/۱درصد برای احداث ساختمان‌های دو طبقه، ۶/۴درصد برای احداث ساختمان‌های سه طبقه، ۶/۲۰درصد برای احداث ساختمان‌های چهار طبقه و ۴/۷۰درصد برای احداث ساختمان‌های پنج طبقه و بیشتر صادر شده است.
به علاوه، تعداد واحدهای مسکونی پیش‌بینی شده در پروانه‌های احداث ساختمان صادر شده (شامل پروانه‌های ساختمان و تخریب و نوسازی) از سوی شهرداری تهران در نیمه اول سال 1384 بالغ بر 33792 واحد بوده که این تعداد واحد مسکونی، 5/16درصد از واحدهای مسکونی در کل پروانه‌های احداث ساختمان صادر شده (شامل پروانه ساختمان و تخریب و نوسازی) از سوی شهرداری‌های کشور است.از مجموع پروانه‌های صادر شده در شهر تهران بیشترین سهم مربوط به شهرداری منطقه 18 با صدور 528 پروانه (8/8درصد) و کمترین سهم مربوط به شهرداری منطقه 21 با 68 پروانه (1/1درصد) بوده است. از کل پروانه‌های صادر شده تعداد 5766 پروانه (9/95درصد) مربوط به احداث بنا (پروانه ساختمان و تخریب و نوسازی) و 244 پروانه (1/4درصد) مربوط به افزایش بنا (اضافه اشکوب و توسعه بنا) است.
از مجموع تعداد واحد مسکونی پیش‌بینی شده در پروانه‌های احداث بنا شامل پروانه ساختمان و تخریب و نوسازی صادر شده توسط شهرداری تهران بیشترین سهم مربوط به شهرداری منطقه پنج با ۳۷۳۱ واحد مسکونی (۰/۱۱درصد) و کمترین سهم مربوط به شهرداری منطقه ۲۱ با ۲۸۷ واحد مسکونی (۸/۰درصد) بوده است.
سایر نقاط شهری
در نیمه اول سال ۱۳۸۴ تعداد ۸۹۱۰۵ پروانه ساختمانی توسط شهرداری‌های کشور به جز شهر تهران صادر شده که نسبت به نیمه اول سال قبل ۱/۱۳درصد افزایش داشته است. از کل پروانه‌های صادر شده ۸۱۰۹۴ پروانه (۹۱درصد) مربوط به احداث ساختمان و ۸۰۱۱ پروانه (۹درصد) مربوط به افزایش بنا بوده است.مجموع مساحت زمین و زیربنای پروانه‌های صادر شده برای احداث ساختمان به ترتیب در حدود ۳/۲۵۹۲ و ۳/۲۵۰۲۳هزار متر مربع بوده است که هر یک نسبت به نیمه اول سال قبل در حدود ۸/۲۱درصد و ۶/۴درصد افزایش داشته‌اند. متوسط مساحت زمین و زیربنای هر پروانه احداث ساختمان به ترتیب در حدود ۳۲۰ و ۳۰۹ متر مربع بوده است.
تعداد واحدهای مسکونی پیش‌بینی شده در پروانه‌های ساختمانی صادر شده در نیمه اول سال 1384، تعداد 180031 واحد بوده که نسبت به نیمه اول سال قبل در حدود 5/0درصد کاهش داشته است. از کل تعداد واحدهای مسکونی، تعداد 171062 واحد (95درصد) مربوط به پروانه‌های احداث ساختمان و 8969 واحد (5درصد) مربوط به پروانه‌های افزایش بنا بوده است.از مجموع پروانه‌های صادره برای احداث ساختمان‌های مسکونی در حدود 8/44درصد برای احداث ساختمان‌های یک طبقه، 31درصد برای ساختمان‌های دو طبقه، 8/13درصد برای احداث ساختمان‌های سه طبقه، 6درصد برای احداث ساختمان‌های چهار طبقه و 4/4درصد برای ساختمان‌های پنج طبقه و بیشتر صادر شده است.
توزیع پروانه‌های احداث ساختمان مسکونی بر حسب نوع اسکلت و مصالح عمده به کار رفته در بنای آنها نشان می‌دهد که ۱/۴۲درصد این پروانه‌ها برای احداث ساختمان‌های اسکلت فلزی ۰/۲۸درصد آجر و آهن، ۰/۲۶درصد بتن آرمه و ۶/۳درصد برای احداث ساختمان‌هایی با سایر مصالح بوده‌اند.در نیمه اول سال ۱۳۸۴ مساحت زیربنای تعیین شده در پروانه‌های ساختمانی صادره از سوی شهرداری‌های کشور حدود ۶/۲۶۳۶۱هزار متر مربع بوده که نسبت به نیمه اول سال قبل، از ۴/۴درصد افزایش برخوردار بوده است. در حدود ۳/۲۵۰۲۳هزار متر مربع مساحت زیربنای پروانه‌ها، مربوط به پروانه‌های احداث ساختمان و نزدیک به ۲/۱۳۳۸هزار متر مربع مربوط به پروانه‌های افزایش بنا است. به این ترتیب متوسط مساحت زیربنای تعیین شده در هر پروانه ساختمانی ۲۹۶ متر مربع، در پروانه‌های احداث ساختمان ۳۰۹ متر مربع و در پروانه‌های افزایش بنا ۱۶۷ متر مربع محاسبه شده است. در ضمن از کل زیربنای تعیین شده در پروانه‌های ساختمانی ۵/۲۲۹۹۴هزار متر مربع (۲/۸۷درصد) به تقاضای بخش خصوصی، ۹/۲۱۸۶هزار متر مربع (۳/۸درصد) به تقاضای بخش تعاونی و ۱/۱۱۸۰هزار متر مربع (۵/۴درصد) به تقاضای بخش دولتی صادر شده است.همان‌‌طور که در قبل اشاره شد از کل پروانه‌های ساختمانی صادر شده توسط شهرداری‌های کشور به جز شهر تهران در نیمه اول سال ۱۳۸۴، تعداد ۸۱۰۹۴ پروانه (۹۱درصد) مربوط به پروانه‌های احداث ساختمان بوده که ویژگی‌های عمومی آنها به شرح زیر است:
مساحت زمین پروانه‌های احداث ساختمان در دوره مورد بررسی بالغ بر 3/25942هزار متر مربع بوده که نسبت به نیمه اول سال قبل 8/21درصد افزایش داشته است. با توجه به تعداد پروانه‌های احداث ساختمان صادر شده، متوسط مساحت زمین در هر پروانه احداث ساختمان در حدود 320 متر مربع محاسبه شده است.
در نیمه اول سال ۱۳۸۴ تعداد ۸۹۱۰۵ پروانه ساختمانی توسط شهرداری‌های کشور به جز شهر تهران صادر شده که نسبت به نیمه اول سال قبل ۱/۱۳درصد افزایش داشته است.
توزیع مساحت زمین پروانه‌های احداث ساختمان بر حسب وضع زمین آنها نشان می‌دهد، حدود 9/19799هزار متر مربع (3/76درصد) مربوط به زمین بایر، 2/597هزار مترمربع (3/2درصد) مربوط به زمین مزروعی یا باغ و 3/5545هزار متر مربع (4/21درصد) مربوط به ساختمان‌های تخریبی برای احداث مجدد ساختمان بوده است.الگوی توزیع پروانه‌های احداث ساختمان بر حسب تعداد طبقات ساختمان، نشان دهنده اهمیت زیاد ساختمان‌های یک طبقه و دو طبقه نقاط شهری کشور به جز شهر تهران است، به طوری که فراوانی نسبی آنها در کل ساختمان‌های تعیین شده در پروانه‌ها به ترتیب 2/43درصد و 3/31درصد است. این در حالی است که فراوانی نسبی پروانه‌های احداث ساختمان‌های سه طبقه 7/14درصد، چهار طبقه 2/6درصد و پنج طبقه و بیشتر 4درصد است.همچنین الگوی توزیع پروانه‌های احداث ساختمان، صادر شده در دوره مورد بررسی بر حسب نوع اسکلت و مصالح عمده به کار رفته در ساختمان آنها حاکی از آن است که ساختمان‌های اسکلت فلزی و ساختمان‌های با آجر و آهن دارای بیشترین فراوانی بوده‌اند، به طوری که 43درصد این پروانه‌ها برای احداث ساختمان‌های اسکلت فلزی و 27درصد آنها برای احداث ساختمان‌های با آجر و آهن صادر شده است. فراوانی نسبی پروانه‌های احداث ساختمان‌های بتن آرمه 5/26درصد و بلوک سیمانی 3درصد در مراتب بعدی اهمیت قرار دارند.
طبق نتایج حاصل از طرح، بیشتر پروانه‌های ساختمانی برای احداث ساختمان‌های مسکونی صادر شده است. از کل پروانه‌های احداث ساختمان صادر شده از سوی شهرداری‌های کشور، ۷۱۳۷۲ پروانه (۸۸درصد) مربوط به ساختمان‌های مسکونی و ۴۹۴۴ پروانه (۱/۶درصد) مربوط به ساختمان‌های مسکونی و کارگاه توام بوده است.
بدین ترتیب تعداد پروانه‌های صادر شده برای سایر ساختمان‌ها 4778 پروانه (9/5درصد) بوده است.
همان‌طور که پیش از این اشاره شده، مساحت زمین در پروانه‌های احداث ساختمان بالغ بر ۳/۲۵۹۴۲هزار متر مربع بوده است که ۵/۱۹۹۴۳ متر مربع (۹/۷۶درصد) مربوط به پروانه‌های احداث ساختمان مسکونی و کارگاه توام گزارش شده است. به همین ترتیب مساحت زیربنا در کل پروانه‌های احداث ساختمان صادر شده توسط شهرداری‌های کشور به جز شهر تهران در نیمه اول سال ۱۳۸۴ بالغ بر ۳/۲۵۰۲۳هزار متر مربع بوده است. از کل مساحت زیربنای یاد شده ۶/۲۰۳۱۵هزار متر مربع (۲/۸۱درصد) مربوط به پروانه‌های احداث ساختمان مسکونی و ۲/۲۲۳۴هزار متر مربع (۹/۸درصد) مربوط به پروانه‌های احداث ساختمان مسکونی و کارگاه توام بوده است. متوسط مساحت زیربنا در هر یک از این پروانه‌ها به ترتیب ۲۸۵ و ۴۵۲ متر مربع محاسبه شده است.
همان‌گونه که پیش از این اشاره شده، تعداد واحدهای مسکونی تعیین شده در پروانه‌های احداث ساختمان در نیمه اول سال 1384 بالغ بر 171062 واحد بوده است. از کل واحدهای مسکونی تعیین شده در پروانه‌های احداث ساختمان 157008 واحد مسکونی (8/91درصد) مربوط به پروانه‌های احداث ساختمان مسکونی بوده است.
همین نتایج حاکی از آن است که متوسط مساحت زمین و زیربنای هر واحد مسکونی در پروانه‌های احداث ساختمان مسکونی به ترتیب ۱۲۷ و ۱۲۹ متر مربع و متوسط تعداد واحد مسکونی در هر پروانه احداث ساختمان مسکونی نیز نزدیک به ۲/۲ واحد بوده است.
الگوی توزیع پروانه‌های احداث ساختمان مسکونی بر حسب مساحت زمین آنها نشان می‌دهد که مساحت زمین 6/46درصد از این پروانه‌ها 151 تا 250 متر مربع است که دارای بیشترین فراوانی نسبی نیز هستند. مساحت زمین 3/18درصد پروانه‌های احداث ساختمان مسکونی کمتر یا مساوی 150 متر مربع و 1/35درصد آنها بیش از 250 متر مربع است.
نتایج حاصل از طرح نشان می‌دهد که مساحت زیر بنای ۴/۴۳درصد از پروانه‌های احداث ساختمان مسکونی در نیمه اول سال ۱۳۸۴ کمتر یا مساوی ۱۵۰ متر مربع و ۱/۲۶درصد این پروانه‌ها نیز دارای مساحت زیر بنای ۱۵۱ تا ۲۵۰ متر مربع هستند و مساحت زیر بنا در ۵/۳۰درصد آنها بیش از ۲۵۰ متر مربع است.
علاوه بر این، ‌نتایج طرح حاکی از آن است که تعداد طبقات تعیین شده در پروانه‌های احداث ساختمان مسکونی در نیمه اول سال 1384، بیشتر یک طبقه (8/44درصد) و دو طبقه (31درصد) بوده است. بدین ترتیب پروانه‌های احداث ساختمان مسکونی سه طبقه با 8/13درصد، چهار طبقه با 6درصد و پنج طبقه و بیشتر با 4/4درصد در مراتب بعدی اهمیت قرار دارند.توزیع پروانه‌های احداث ساختمان مسکونی بر حسب نوع اسکلت و مصالح عمده به کار رفته در ساختمان آنها نشان می‌دهد که 1/42درصد این پروانه‌ها برای احداث ساختمان‌های اسکلت فلزی، 28درصد برای احداث ساختمان‌های با آجر و آهن، 3/26درصد برای احداث ساختمان‌ها بتن آرمه و 7/3درصد برای احداث ساختمان‌هایی با سایر مصالح صادر شده‌اند.