شهرهای جدید ‌تجربه‌ای ناموفق در ساخت و ساز

گروه اقتصادی- هرچند مسوولان بخش مسکن، ساخت شهرهای جدید را پاسخی برای افزایش تقاضای مردم به‌ویژه در حاشیه شهرهای بزرگ می‌دانند، اما واقعیت این است که شهرهای جدید نیز نتوانسته‌اند حجم بالایی از جمعیت را درخود جای دهند.

به گزارش خبرگزاری مهر،‌ رشد جمعیت و افزایش تقاضا برای مسکن از یکسو و گسترش شهرها از سوی دیگر موجب شد که برنامه‌ریزان کشور طی سال‌های گذشته اقدام به اتخاذ سیاستی راهبردی برای حل مشکلات بخش مسکن کنند. سیاست ساخت شهرهای جدید که از سال ۱۳۶۸ و به دنبال مصوبه هیات دولت در مورد تاسیس شرکت عمران شهرهای جدید ایران در دستور کار وزارت مسکن و شهرسازی قرارگرفت، ‌راهکاری بود که از سوی متولیان این بخش و به منظور پاسخگویی به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مردم اتخاذ شد.

هم‌اکنون پس از گذشت پنج سال از قانون ایجاد شهرهای جدید مصوب سال ۱۳۸۰، ‌۲۲ شهر جدید ساخته و یا در مرحله ساخت‌و‌ساز قرار دارند. البته مقرر شده است که تا پایان برنامه چهارم توسعه ۸۰۰هزار نفر در شهرهای جدید ساکن شوند.

هرچند که معاون وزیر مسکن و مدیرعامل شهرهای جدید،‌ ساخت شهرهای جدید را پاسخی برای افزایش تقاضای مردم به‌ویژه در شهرهای بزرگ می‌داند، اما واقعیت این است که شهرهای جدید نیز نتوانسته‌اند برخلاف انتظار و وعده‌های مسوولان حجم بالایی از جمعیت را در خود جای دهند.

آمار شرکت عمران شهرهای جدید نشان می‌دهد که ‌تا پایان سه‌ماه اول سال‌جاری حدود ۴۳۵هزار و ۸۹۸ نفر در شهر‌های جدید ساکن شده‌اند که تنها بیش از نیمی از آن مربوط به شهرهای جدید اطراف تهران بوده است.

رییس کانون کاردان‌های فنی ساختمان با تاکید بر عدم استقبال مردم از سکونت در شهرهای جدید، می‌گوید:‌ با وجود سیاست دولت برای اسکان حجم بالایی از جمعیت شهرهای بزرگ در شهرهای جدید اما تاکنون و با گذشت ۱۰ تا ۱۲سال از ساخت این شهرها،‌ فقط حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰هزار نفر در شهرهای جدید ساکن شده‌اند.

کارشناسان حوزه ساخت‌و‌ساز براین باورند که دوربودن شهرهای جدید از مراکز استان‌ها و نداشتن سیستم حمل‌ونقل مناسب،‌ تاخیر در راه‌اندازی امکانات رفاهی در این شهرها و نامناسب بودن مناطق احداث شهرهای جدید از عمده‌ترین دلایل کاهش جمعیت‌پذیری این شهرها است.

نگاهی گذرا بر روند ساخت متروی شهرهای جدید پرند و هشتگرد نیز نشان می‌دهد که با گذشت ۱۶سال از تصویب ساخت شهرهای جدید پرند و هشتگرد در حاشیه کلانشهر تهران اما تاکنون فقط مسیریابی و نقشه‌برداری متروی شهر جدید هشتگرد به پایان رسیده و برای احداث متروی شهر جدید پرند نیز پیمانکاری انتخاب نشده است.

البته طرح مشکلات شهرهای جدید تنها محدود به کارشناسان این حوزه نمی‌شود، بلکه ‌ساکنان شهرهای جدید نیز با انتقاد از کمبود امکانات در این شهرها خواستار توجه بیشتر مسوولان به این شهرها شده‌اند، به طوری‌که آنان عمدتا از نداشتن امکانات رفاهی مناسب در حاشیه شهرها مانند آسفالت نبودن برخی معابر،‌ کمبود فضای آموزشی و ‌ تفریحی و مشکلاتی در زمینه آب و برق نیز رنج می‌برند.

بی‌تردید دولت می توانست درصورت اتخاذ سیاست اجرایی مناسب در ساخت شهرهای جدید علاوه بر اسکان بخشی از جمعیت کلانشهرها، ‌‌راهکار مناسبی را نیز برای مهار تورم و گرانی قیمت مسکن در این شهرها تجربه کند.

اما هم‌اکنون و به گفته کارشناسان قیمت خرید واحد مسکونی در شهر‌های جدید، ‌پرند و هشتگرد متری ۱۰۰هزار تومان است و این درحالی است که بازار دلالی و واسطه گری نیز در آنجا رواج یافته است.

مهدی موذن با اشاره به گران بودن قیمت زمین در شهرهای جدید، ‌تصریح می‌کند که دولت می‌تواند با پرداخت تسهیلات برای ساخت و ساز و ارائه زمین با قیمت مناسب در شهرهای جدید نقش موثری را در کاهش قیمت مسکن داشته باشد.

وی عدم خودکفایی شهرهای جدید و وابستگی به شهرهای بزرگ در حاشیه آنها، نامناسب بودن سیستم حمل‌ونقل در شهرهای جدید و عدم انتخاب صحیح مناطق برای ساخت این شهرها را عمده‌ترین عوامل عدم استقبال مردم از این شهرها می‌داند و تاکید می‌کند که سرمایه‌گذاری خارجی در شهرهای جدید رویکرد دیگری بود که متولیان بخش در راستای افزایش ساخت‌وساز و ایجاد زمینه رقابتی برای حضور سرمایه‌گذاران داخلی در بخش مسکن انتخاب کردند، به طوری‌که در جریان بازدید گروه های مختلفی از کشورهای آلمان و مالزی از شهر جدید پرند،‌ قرارداد احداث ده‌هزار واحد مسکونی با خدمات و زیربناهای مربوطه با یکی از شرکت‌های مالزیایی منعقد شد.

ایرج صادقی، کارشناس مسکن و شهرسازی با تاکید بر جذب سرمایه خارجی و نیاز به دو میلیون واحد مسکونی در کشور می‌گوید: هر چند که در مجموع حضور سرمایه‌گذاران خارجی در بخش‌های مختلف کشور مثبت است، اما مناسب‌تر است که حتی‌المقدور از پتانسیل‌های داخلی برای ساخت‌و‌ساز و در نتیجه اشتغالزایی و حمایت از صنایع جانبی ساخت وساز استفاده شود.

وی می‌گوید: معلوم نیست تکنولوژی ساخت‌وساز مالزیایی‌ها در شهرهای جدید مطابق با معیارهای فنی داخل کشور است یا خیر.

هرچند که در مجموع سیاست ساخت شهرهای جدید در حاشیه شهرهای بزرگ مثبت به نظر می‌رسد، اما به نظر می رسد که تاکنون این سیاست نتوانسته راهکاری برای حل مشکلات بخش مسکن در کشور باشد.