نوسازی بافت‌های فرسوده در انتظار یک تصمیم

تشکیل هلدینگ نوسازی تنها راهکار فراروی بافت‌های فرسوده است

گروه مسکن- بازسازی و احیای بافت‌های فرسوده معطل یک تصمیم عاجل از سوی شهرداری و سازمان نوسازی شهر تهران است. با وجود حجم عظیم بافت‌های فرسوده که به ۱۰۰هکتار در سطح تهران می‌رسد، اما نوسازی این بافت‌ها معطل تصمیم‌گیری مدیران شهرداری و سازمان نوسازی شهری است.

طرح نوسازی بافت‌های فرسوده تهران توسط سازمان نوسازی ارائه شد که با مخالفت اعضای شورای شهر تهران مواجه شد.

بنا به گفته یکی از اعضای شورای شهر، ارائه طرح جامع نوسازی بافت‌های فرسوده تهران ادعای بزرگی است که سازمان نوسازی در حد و اندازه تدوین آن نیست. به گفته وی، سازمان نوسازی نباید بیشتر از حد توان خود طرح ارائه دهد. این در حالی است که مدیرعامل سابق مرکز مطالعات معماری و شهرسازی در گفت‌وگو با خبرنگار ما با بیان اینکه بازسازی بافت‌های فرسوده موضوع جدیدی نیست، اظهار داشت: وزارت مسکن، مرکز مطالعات و مرکز تحقیقات ساختمان در خصوص احیای بافت‌های فرسوده طی ۱۰ سال اخیر مطالعات گسترده‌ای را انجام داده است.

محمدتقی حسینی با تاکید بر لزوم اصلاح ساختار اظهارداشت: شیوه‌‌های اجرا و رویکرد به نوسازی بافت‌های فرسوده باید اصلاح شود. وی تصریح کرد: تشکیل هلدینگ نوسازی بافت‌های فرسوده توسط شرکت‌های تخصصی که با عنوان شرکت مادر‌تخصصی عمل می‌کنند، یک راهکار عمده حل مشکل نوسازی بافت‌های فرسوده است.

مدیر عامل سابق مرکز مطالعات معماری و شهرسازی تصریح کرد: هر شرکت تخصصی در این هلدینگ باید یکی از فعالیت‌های مربوط به نوسازی بافت‌های فرسوده را انجام دهد.

حسینی تصریح کرد: یکی از شرکت‌ها باید به صورت نظریه‌پرداز و تصمیم‌گیر، گزینه‌های مختلف را برای نحوه بازسازی خانه‌های فرسوده در اختیار مردم قرار دهد.

وی با اشاره به بازسازی شهر «بارسلون» اظهار داشت: این شهر که یکی از شهرهای فرسوده به حساب می‌آمد ظرف مدت یک دهه به طور کامل بازسازی شد.

مدیر‌عامل سابق مرکز مطالعات معماری شهرسازی با بیان اینکه شهر «بارسلون» از نظر حجم فرسودگی در سطح منطقه جوادیه تهران بود، گفت: با یک برنامه‌ریزی دقیق بارسلون ظرف یک دهه بازسازی شد و در سطح شهرهای پیشرفته و مدرن قرار گرفت.

به گفته وی، رضایت ۹۸درصد مردم شهر «بارسلون» شاهد این ادعا است که بازسازی شهر و احیای بافت‌های فرسوده در سطح مطلوب صورت گرفته است.

حسینی تصریح کرد: شرکت‌های تشکیل‌دهنده هلدینگ و بازسازی بافت‌های فرسوده باید متناسب با نیاز افزایش یابد و به صورت زنجیره و مطابق برنامه‌های مختلف عمل کنند.

مدیر عامل سابق مرکز مطالعات و شهرسازی خاطرنشان کرد: به عنوان نمونه در شهر بارسلون کارشناسان در همان شرکت‌های مزبور برای بازسازی خانه‌های فرسوده شخصی و نحوه بازسازی مطابق استاندارد بیش از ۶۰ گزینه را پیش‌ روی صاحبان خانه قرار دادند و همین موجب شد که نوسازی شهر بارسلون با برنامه انجام شود.

تشویق مردم

وی اظهار داشت: تشویق صاحبان بافت‌های فرسوده تاثیر مهمی در بازسازی و احیای بافت‌ها دارد. حسینی با تاکید بر لزوم جلب اعتماد مردم تصریح کرد: در صورتی که اعتماد مردم نسبت به بازسازی بافت‌های فرسوده جلب شود مشکلات مالی از بین می‌رود.

مدیرعامل سابق مرکز مطالعات معماری و شهرسازی با اشاره به اینکه ۷۵درصد روستاها را بافت‌های فرسوده تشکیل می‌دهند خاطرنشان کرد: در صورت عدم رفع مشکل نوسازی بافت‌های فرسوده‌، حجم این بافت‌ها روز به روز افزایش خواهد یافت.

حسینی اظهار داشت: ساختار فعلی بازسازی بافت‌های فرسوده فاقد استراتژی درست است.

مدیرعامل سابق مرکز مطالعات معماری و شهرسازی تصریح کرد: با تسهیلاتی که از منابع بانکی و... برای بازسازی بافت‌های فرسوده اختصاص می‌یابد، امکان اجرای پروژه‌ای در این سطح وجود ندارد. به گفته وی، اتخاذ تصمیم‌های لحظه‌ای از جمله فروش تراکم در یک مقطع زمانی نمی‌تواند راهکار مناسبی برای نوسازی بافت‌های فرسوده باشد.

نوسازی از سوی دولت و شهرداری امکان‌پذیر نیست

عضو شورای اسلامی شهر تهران گفت: فعالیت‌‏های نوسازی تنها از سوی دولت و شهرداری امکان‌‏پذیر نبود و مشارکت مردم را نیز می‌‏طلبد چرا که موفقیت طرح جامع و تفصیلی در صورت مشارکت مردم میسر خواهد شد.

دکتر حمزه شکیب، عضو شورای اسلامی شهر تهران با بیان این مطلب افزود: طرح‌های راهبردی در بافت‌های فرسوده بدون مشارکت اجتماعی مفهومی ندارد. وی مجری اصلی بهسازی بافت‌‏های فرسوده را شهرداری‌‏ها دانست و ادامه داد: باید در امر مشارکت‌‏پذیری مردم فرهنگ‌‏سازی و اطلاع‌‏رسانی کرد. عضو شورای اسلامی شهر تهران، تصریح کرد: فقدان مشارکت عمومی منجر به تخریب بافت‌‏ها خواهد شد.

به گفته وی، طرح راهبردی به عنوان تعیین کننده مسیر اصلی در نوسازی بافت‌‏های فرسوده با شناسایی پتانسیل‌‏ها و معضلات انعکاس دهنده نیازهای واقعی مردم خواهد بود.

دکتر شکیب، یاد آور شد: سخت‌‏ترین فعالیت‌‏ها برای بازسازی بافت‌‏های فرسوده در شهر‌های تاریخی یزد و اصفهان بوده است. وی در پایان گفت: بافت‌های فرسوده به منظور بازسازی نیازمند شناسایی از سوی پیمانکاران و ارائه برنامه دقیق و برنامه ریزی شده از سوی شهرداری تهران است.

براساس این گزارش، جواد شعرباف، مشاور سابق سازمان شهرداری‌ها و مجری طرح احیای بافت‌های فرسوده در گفت‌وگو با خبرنگار ما، با تاکید بر لزوم احیای بافت‌های فرسوده اظهار داشت: در صورت عملیاتی شدن بودجه‌های سنواتی، نوسازی بافت‌های فرسوده تحقق می‌یابد.

شعرباف با اشاره به عملیاتی شدن ۳۰۰میلیون دلار بودجه نوسازی بافت‌های فرسوده در سال ۸۲، خاطرنشان کرد: غیر از این، میزان بودجه‌های سنواتی که برای نوسازی بافت‌های فرسوده اختصاص می‌یافت تحقق نیافته است. مجری سابق طرح نوسازی بافت‌های فرسوده با اشاره به تخصیص فاینانس و انتشار اوراق مشارکت برای نوسازی بافت‌های فرسوده خاطرنشان کرد: طی سال‌های ۸۳ و ۸۴ ابزارهای گوناگونی برای نوسازی بافت‌های فرسوده فراهم شد که هیچ کدام عملیاتی نشدند.

وی در پاسخ به سوالی مبنی‌بر عدم اقدام جدی برای احیای بافت‌های فرسوده طی ۱۰سال از طرح موضوع گفت: مسوولان و دست‌اندرکاران باید پاسخ این سوال را بدهند چراکه با وجود تکلیف دولت در برنامه چهارم توسعه برای نوسازی بافت‌های فرسوده هنوز اقدام جدی در این راستا صورت نگرفته است.

شعرباف در پاسخ به سوالی دیگر مبنی‌بر موضع‌گیری شهرداری در برابر ارائه طرح جامع نوسازی از سوی سازمان نوسازی شهری گفت: نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده یک کار جمعی است که بدون حمایت همه‌جانبه شهرداری و دست‌اندرکاران انجام نمی‌شود.

مشاور سابق سازمان شهرداری‌ها تصریح کرد: تنها در صورتی شهرداری اقدام موثری در راستای نوسازی بافت‌های فرسوده انجام می‌دهد که بازسازی بافت‌های فرسوده در اولویت کاری‌اش قرار داشته باشد در غیر این صورت نباید به زودی منتظر اقدام موثری در این خصوص باشیم.

همچنین ولی آذروش، عضو کمیسیون عمران مجلس در خصوص نوسازی بافت‌های فرسوده و اقدامات صورت گرفته در این راستا گفت: در بند ۶ماده ۳۰ قانون برنامه‌ چهارم، مجلس، دولت را مکلف به بازسازی و مقاوم‌سازی بافت‌های فرسوده کرده است.

عضو کمیسیون عمران مجلس اظهار داشت: دولت باید با استفاده از منابع داخلی و خارجی در راستای بهسازی و بازسازی بافت‌های فرسوده اقدام کند.

آذروش با بیان اینکه نوسازی بافت‌های فرسوده باید از آغاز برنامه به مدت ۱۰سال به انجام برسد، تصریح کرد: دولت باید تمهیداتی را اتخاذ کند که ظرف ۱۰سال اجرای طرح نوسازی بافت‌های فرسوده عملیاتی شود.

وی در خصوص میزان اعتبارت تخصیصی مجلس برای نوسازی بافت‌های فرسوده خاطرنشان کرد: مجلس از محل اعتبارات داخلی و فاینانس ۵۰۰میلیون دلار در سال قبل و ۳۰۰میلیون دلار در سال جاری برای بازسازی بافت‌های فرسوده تخصیص داد.

آذروش با بیان اینکه تکلیف دولت در زمینه بازسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده مشخص است، اظهار داشت: دولت اگر در چارچوب برنامه‌ها و خط‌مشی‌های قانون و برنامه چهارم و چشم‌انداز ۲۰ساله عمل کند، بازسازی بافت‌های فرسوده تسریع می‌شود.

این گزارش حاکی است، موضوع احیای بافت‌های فرسوده ۱۰ ساله شد و سازمان نوسازی شهر هم ۴۰ ساله. اما هنوز هیچ اقدام موثری در راستای نوسازی بافت‌های فرسوده صورت نگرفته و خانه‌های کلنگی و قدیمی در انتظار تصمیم عاجلی برای تعیین سرنوشت خود هستند.

در‌حال‌حاضر بیش از ۳۵هزار هکتار بافت فرسوده در کشور شناسایی شده و از این میزان بیش از دو هزار هکتار آن در تهران قرار دارد. براساس این گزارش، با وجود اهمیت احیای بافت‌های فرسوده و لزوم توجه به این مهم، اما توجه جدی به این بحث مبذول نشده، به طوری که جای خالی مباحث مربوط به بازسازی بافت‌های فرسوده در برنامه چهارم توسعه دیده می‌شود.

طبق برنامه‌های ارائه شده مقرر بود تا قوانین و سیاست‌گذاری‌های مربوط به بازسازی بافت‌های فرسوده در طرح جامع مسکن مشخص شود، این در حالی است که هنوز آن طور که باید به موضوع بافت‌های فرسوده پرداخته نشده است.

جای خالی بافت‌های فرسوده در طرح جامع مسکن

عضو هیات‌مدیره سازمان عمران بهسازی شهری در این خصوص گفت: طرح جامع مسکن به طور جامع و کامل به بحث احیای بافت‌های فرسوده نپرداخته است.

توشیزیان افزود: در طرح جامع مسکن در خصوص احیای بافت‌های فرسوده تنها به مقوله مسکن توجه شده در حالی که بافت‌های فرسوده جزو سیاست‌های توسعه شهری بوده است. وی همچنین در خصوص میزان بافت‌های فرسوده در سطح کشور اظهار داشت: از ۳۵هزار هکتار بافت فرسوده موجود در کشور احیای ۱۴هزار هکتار آن به دولت واگذار شده که با تصویب دولت ظرف ۱۰ سال آینده و با صرف ۱۳۰هزار میلیارد تومان بازسازی می‌شود.

۱۰۰هکتار بافت فرسوده!

علیرضا ابلقی، مدیرکل دفتر طراحی سازمان عمران و بهسازی شهری نیز در خصوص حجم بافت‌های فرسوده گفت: نفوذناپذیری بناهایی که ۵۰درصدشان در عرض ۶متر واقع شده از ویژگی‌های بافت‌های فرسوده است، از این‌رو پیش‌بینی می‌شود نزدیک به ۱۰۰هکتار بافت فرسوده در تهران وجود داشته باشد. ابلقی با بیان اینکه احیای بافت‌های فرسوده باید با همکاری دولت، مردم، شهرداری و بانک‌ها انجام شود اظهار داشت: دولت وظیفه تهیه طرح‌های بهسازی و تدوین این طرح‌ها را برعهده دارد که تاکنون طرح‌های بهسازی متعددی در این زمینه تدوین شده است.

مدیرکل دفتر طراحی سازمان عمران و بهسازی شهری خاطرنشان کرد: دولت ۱۱درصد هزینه احیا و بازسازی بافت‌های فرسوده را از طریق اعطای یارانه به مردم عهده‌دار است که در سال گذشته ۲۴میلیارد تومان برای این کار اختصاص داد و در سال‌جاری نیز ۱۹میلیارد تومان به این امر اختصاص می‌یابد.