رییس سازمان پایانه‌های حمل و نقل کشور اخیرا در مصاحبه با خبرگزاری ایرنا گفته که نگرانی خاصی از افزایش قیمت سوخت برای حمل و نقل بار جاده‌ای وجود ندارد. این در حالی است که نتایج مطالعات آماری که از سوی همین سازمان منتشر شده، نشان می‌دهد با افزایش قیمت سوخت تا هر لیتر ۳۰۰۰ ریال، ۵۸ درصد کرایه حمل باید به هزینه‌های سوخت اختصاص یابد.

علی‌اصغر کیهانی مدیر عامل مجتمع ایران فریمکو از نتایج مطالعات انجام گرفته توسط واحد تحقیقاتی این مجتمع درباره نقش سوخت در قیمت تمام شده حمل کالا در کشور گزارشی ارائه می‌کند که نشان می‌دهد افزایش قیمت نفت - گاز، بزرگ‌ترین مشکل پیش روی حمل و نقل بار جاده ای خواهد بود.

نتایج تحقیق انجام گرفته توسط ایران فریمکو نشان می‌دهد در حال حاضر متوسط مصرف سوخت برای جابه‌جایی یک هزار تن - کیلومتر بار جاده‌ای در ایران ۶۹ لیتر است، در حالی‌که این میزان در دنیا ۳۳ لیتر است، به بیان دیگر مصرف سوخت برای حمل و نقل بار جاده‌ای در ایران از دو برابر متوسط جهانی نیز بیشتر است‌.

این تحقیق که بر اساس مستندات سالنامه آماری حمل و نقل و مصرف سوخت در کشور تهیه شده نشان می‌دهد از جمله دلایل اصلی بالا بودن مصرف سوخت در حمل و نقل بار جاده ای ضوابط قدیمی‌تعیین وزن بار مجاز انواع کامیون‌ها است و در مرحله بعدی به فرسودگی ناوگان حمل و نقل بر می‌گردد‌.

کیهانی، مدیر عامل ایران فریمکو درباره دیگر نتایج این تحقیق یادآوری می‌کند که برابر اطلاعات سالنامه آماری ، بیش از ۵۱ درصد از ناوگان حمل بار جاده‌‌ای را کامیون‌های با عمر کمتر از ۱۰ سال تشکیل می‌دهند که بر اساس کاتالوگ شرکت‌های سازنده این کامیون‌ها ظرفیت حمل بار بیشتری دارند‌. در شرایطی که متوسط وزن خالص بار جابه‌جا شده به وزن کامیون‌ها در ایران ۵۲ درصد است، این شاخص در دنیا بالای ۶۴ درصد است‌.

به گفته کیهانی بخشی از دلایل بالا بودن میزان مصرف سوخت در حمل و نقل بار جاده‌ای نیز به ناوگان فرسوده و قدیمی ‌برمی‌گردد، چرا که کامیون‌های با عمر بیش از ۲۵ سال، مصرف سوخت بالاتری از کامیون‌های جدید دارند‌.

از سوی دیگر کرایه حمل هر تن - کیلومتر کالا در ایران در سال ۱۳۸۸، ۳۱۹ ریال و در سال ۱۳۸۹، ۳۴۰ ریال است که تنها ۱۱ ریال آن (۳ %) هزینه سوخت است ، حال آنکه در صورت افزایش قیمت نفت-گاز تا ۳۰۰۰ ریال، از ۳۴۰ ریال کرایه حمل هر تن - کیلومتر کالا ، ۱۹۸ ریال ( ۵۸%) آن‌را هزینه سوخت تشکیل خواهد داد که برای شرکت‌های حمل بار و صاحبان کامیون‌ها یک شوک بزرگ به حساب

می‌آید ، لذا با افزایش قیمت نفت - گاز تا هر لیتر ۳۰۰۰ ریال باید شاهد افزایش حداقل ۶۰ درصدی کرایه حمل کالا باشیم‌.

کیهانی ادامه داد که اخیرا به نقل از رییس سازمان پایانه‌های حمل و نقل کشور در خبرگزاری‌ها آمده بود که هیچ‌گونه نگرانی از افزایش قیمت سوخت در بخش حمل و نقل کالا وجود ندارد، لیکن اعداد و ارقام اعلام شده از سوی همین سازمان نشان می‌د‌هد که با افزایش قیمت سوخت تا ۳۰۰۰ ریال افزایش ۶۰ درصدی کرایه‌های حمل تنها نتیجه مستقیم افزایش قیمت سوخت را تامین خواهد کرد، لذا به نظر می‌رسد که این اظهارات قابل تامل باشد به‌خصوص آنکه این مسوول، به نمایندگی از وزارت راه در جلسات کمیته‌های مربوط به هدفمند کردن یارانه‌ها شرکت می‌کنند که اگر تصمیم‌گیری‌ها منطبق بر واقعیت نباشد، برآورد هزینه‌ها بعد از اجرای قانون یارانه‌ها دقیق نخواهد بود.

به گفته کیهانی یکی از دلایل اصلی بالا بودن میزان مصرف سوخت در حمل‌ونقل بار جاده‌ای ضوابط غیر فنی تعیین وزن مجاز کامیون‌ها است، در شرایطی که کامیون‌های جدید که در ۱۰ سال اخیر وارد ناوگان حمل‌ونقل شده‌اند قادرند بار بیشتری حمل کنند ، لیکن قوانین تعیین وزن مجاز کامیون‌ها که در کشور ما جاری و متعلق به سال ۱۳۳۶ است، با تحولات اخیر در صنعت ماشین‌های تجاری انطباقی ندارد‌.

به گفته کیهانی حتی پل‌ها و ابنیه فنی راه‌های ما نیز برای بار‌های وارده بیشتری از آنچه که برای کامیون‌ها در نظر گرفته شده است طراحی و ساخته می‌شوند ، لذا هیچگونه جای نگرانی برای وضعیت ابنیه فنی راه وجود ندارد‌. ابنیه فنی راه بر اساس کامیون مبنای طرح۴۰ تنی ساخته می‌شوند در حالی‌که مقررات برای این مدل از کامیون اجازه حمل بیش از ۲۶ تن را نمی‌دهد‌.

نتایج مطالعات نشان می‌دهد درصورت اصلاح وزن مجاز حمل بار کامیون‌ها این فرصت فراهم می‌شود که از محل درآمد ناشی از حمل بار بیشتر توسط کامیون‌ها، هزینه‌های افزایش قیمت سوخت تا هر لیتر ۲۵۰۰ ریال جبران شود‌.

به گفته کیهانی یکی از دلایل عدم استقبال صاحبان کامیون‌های فرسوده از طرح نوسازی ناوگان خود نیز به قدیمی بودن این قوانین بر می‌گردد ، به نحوی که کامیون‌های جدید به خاطر داشتن توان و ظرفیت حمل بار بالاتر، وزن شاسی بیشتری از کامیون‌های هم کلاس قدیمی‌خود دارند و به خاطر محدود بودن سقف وزن کامیون، بار خالص کمتری جابه‌جا می‌کنند ولی کامیون‌های فرسوده و قدیمی ‌که از کامیون‌های جدید وزن کمتری دارند به نسبت بار بیشتری از کامیون‌های جدید جابه‌جا می‌کنند.

در صورتی‌که لازم است وزن مجاز کامیون‌ها بر اساس مشخصات فنی اعلام شده از سوی کارخانجات سازنده تعیین شود. کیهانی در خاتمه یادآوری کرد این گزارش و نتایج و مستندات آن تحویل ستاد مدیریت حمل‌ونقل سوخت کشور شده و برای تغییر ضوابط حمل و نقل بار در دست بررسی است‌.