هدفمند کردن یارانه‌ها، بحثی است که مدت‌ها ذهن مسوولان و دست اندرکاران را از یک طرف وذینفعان را از طرف دیگر به خود مشغول کرده است. هیچ ذهن سالم و بدون جهتی که اندیشه ارجحیت منافع ملی برآن حاکم باشد، در صحیح بودن این اقدام، یعنی عدالت در بهره‌مندی از ثروت ملی تردید نخواهد کرد. پروسه تعدیل یارانه‌ها که با هدف کاهش شیب، پنج سال به طول خواهد انجامید، یک مقطع زمانی گذار محسوب می‌شود. تمامی‌تلاش دستاندرکاران بر این است که فشارناشی از طی کردن این مقطع‌گذار، درکمترین حد ممکن به بدنه اقتصاد وارد شود.

رویکرد کشور برای اصلاح الگوی مصرف که از یک تفکر هوشمندانه قبل از اجرایی شدن بحث هدفمند کردن یارانه‌ها نشات گرفته است، یکی از سازوکار‌هایی است که عبور از این مقطع‌گذار را سهل‌تر خواهد کرد. موفقیت در این حرکت، عزم ملی را می‌طلبد که نیازمند فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی گسترده بوده است، ولی نهادینه شدن آن طبعا نیازبه زمان دارد.

اصلاح الگوی مصرف انرژی را می‌توان از یک منظر به سه بخش که کم و بیش به یکدیگر وابسته‌اند، تقسیم کرد: حذف هدررفت‌ها، استفاده بهینه از منابع و استفاده بهنگام از منابع. شاید در این میان اولین و مهمترین قدم، حذف هدر رفت‌ها و جلوگیری از مصارف ناخواسته باشد. متاسفانه طی سال‌های متمادی به دلیل ارزان بودن حامل‌های انرژی در کشور، به مساله جلوگیری از هدررفت‌ها به طور جدی پرداخته نشده است.

از طرف دیگر با توجه به این نکته که تقریبا نیمی‌ از انرژی کشور در ساختمان‌ها مصرف می‌شود، هر قدم اصلاحی حتی جزیی، می‌تواند منتج به صرفه‌جویی قابل توجهی شود. بنابر این پرداختن به امر بهینه‌سازی مصارف انرژی در ساختمان‌ها می‌تواند تاثیر بسزایی در حرکت به سمت بهره‌وری ملی داشته باشد.

واقعی شدن قیمت حامل‌های انرژی را می‌توان یک عامل مهم در توجیه اقتصادی اجرای راهکارهای بهینه‌سازی مصارف انرژی در ساختمان بر شمرد که باعث کوتاه تر شدن زمان برگشت سرمایه‌گذاری در این پروژه‌ها خواهد شد. از میان راهکارهای بهینه سازی در ساختمان می‌توان به موارد زیر به عنوان مهمترین راهکارها اشاره کرد‌:

۱ - عایق کردن دیوارهای خارجی ساختمان

۲ - استفاده از درها وپنجره‌های با اتلاف حداقل

۳ - تنظیم هوشمندانه دمای داخلی ومتعادل کردن اختلاف دمای بیرون ودرون ساختمان

۴ - تنظیم هوشمندانه حجم کار تاسیسات گرمایش وسرمایش براساس دمای هوای بیرون و نیاز واقعی ساختمان

۵ - زمانبندی کارکرد تاسیسات در ساختمان‌های غیرمسکونی

درخصوص موارد ۱و۲ خوشبختانه گام‌های موفقی در جهت طراحی و تولید بومی‌محصولات مرتبط برداشته شده است. اجرای موارد ۳و۴و۵ بالا وظیفه سامانه‌های هوشمند کنترل تاسیسات خواهد بود. اگرچه اخیرا مهندسین طراح و سازندگان ساختمان‌ها کم و بیش به اجرای این راهکار رو آورده‌اند، ولی فراگیر شدن استفاده از فناوری هوشمند‌سازی ساختمان نیازمند فرهنگ‌سازی عمومی‌و نیز بسترسازی توسط متولیان می‌باشد.

انبوه‌سازان ومالکان ساختمان‌ها دلایلی برای مقاومت دربرابر اجرای پروژه‌های هوشمند‌سازی دارند که از میان آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱ - زمان برگشت سرمایه نسبتا طولانی بدلیل پایین بودن قیمت حامل‌های انرژی درحال حاضر

۲ - عدم اعتماد به فناوری و نگرانی از پیچیدگی بهره‌برداری

۳ - عدم تقبل هزینه اجرای هوشمندسازی توسط خریداران ساختمان بدلیل فقدان شناخت مزایا

۴ - تمایل به کاهش هزینه تمام شده ساختمان بدلیل رکود بازار مسکن و در نتیجه افزایش زمان بازگشت سرمایه‌گذاری.

درخصوص مورد اول، باتوجه به آزادسازی عن قریب قیمت حامل‌های انرژی، به طور خودکار زمان بازگشت سرمایه پروژه‌های هوشمند‌سازی به یک تا سه سال بسته به سطح هوشمندسازی ساختمان کاهش خواهد یافت. موارد دوم و سوم نیازمند فرهنگ‌سازی است. اطلاع‌رسانی کافی راجع به این مطلب که در حال حاضر تقریبا تمامی ‌ساختمان‌ها در کشور‌های توسعه یافته به دلیل واقعی بودن قیمت انرژی به نوعی از فناوری ساختمان‌های هوشمند بهره می‌برند و ذکر این نکته که احتمال خرابی و وقفه در کار سامانه هوشمند از احتمال خرابی در تجهیزات اصلی تاسیسات کمتر بوده و در هر صورت امکان کنترل غیرخودکار تاسیسات نیز همواره وجود دارد، راهگشای تغییر این دیدگاه خواهد بود. از طرف دیگر وقتی متقاضیان ساختمان بدانند که انتخاب یک ساختمان هوشمند می‌تواند چه مزایایی از نظر اقتصادی در بلندمدت و نیز آسایش زندگی در آن نسبت به یک ساختمان سنتی به ارمغان بیاورد، راحت‌تر این افزایش قیمت جزیی را پذیرا خواهند بود. در رابطه با چهارمین مورد، برآورد‌های نادرست هزینه و پیشنهاد سیستم‌هایی با توانایی فراتر از نیاز واقعی ساختمان، نگرانی از هزینه بالای اجرا را نزد انبوه‌سازان ایجاد کرده است. اما واقعیت این است که هزینه طراحی، تامین و اجرای یک پروژه کاربردی هوشمندسازی تاسیسات با توجه به نرم‌های استاندارد، فراتر از یک درصد هزینه تمام شده ساختمان نخواهدبود.

ازطرفی دولت با دراختیار داشتن تعداد بسیار زیادی ساختمان، می‌تواند این اصلاح ساختار را با فراگیر کردن استفاده در داخل بدنه خود آغاز نماید. این اقدام درنهایت می‌تواند به اعتماد‌سازی نسبت به فناوری، حصول ممیزی‌های روشن، تقویت بنیه بخش خصوصی درگیر در این صنعت، یافتن سازگارترین فن آوری هوشمندسازی با شرایط و اقلیم کشور و در نهایت بسترسازی برای تولید برند ملی در این صنعت منجر شود.

در خاتمه از دست اندرکاران و تاثیر‌گذاران درصنعت ساختمان بویژه معماران، شرکت‌های انبوه‌ساز، شرکت‌های مشاور و شرکت‌های مجری تاسیسات ساختمان تقاضا می‌شود با ارسال نقطه نظر‌ها و پیشنهادات خود به آدرس ceo@kajeh.com یا نمابر ۸۸۷۴۹۱۳۰ - ۰۲۱، فرصت هم اندیشی در راستای ارائه راه حل‌هایی سازگار با نیازامروز صنعت ساختمان کشور را فراهم آورده و در تجزیه و تحلیل و تلفیق بهینه عوامل کلیدی این راه مهم و دستیابی به هدفی والا همسو و همگام باشند.