شناسایی مصالح ساختمانی قلابی

عکس: جعفر پورحسن

مدیرکل شهرداری تهران: همه مصالح چینی، غیر استاندارد است

اوضاع کیفیت در برخی مصالح تولید داخل بحرانی است گروه مسکن - سحر باباخانی: مدتی است برخی سازنده‌ها برای جبران ضرر و زیان ناشی از رکود مسکن، به استفاده از مصالح چینی که گفته می‌شود همه آنها غیراستاندارد است و همچنین مصالح بی‌کیفیت تولید داخل، روآورده‌اند. تشدید این رفتار غیرحرفه‌ای طی هفته‌های اخیر، موسسه استاندارد را بر آن داشته ۳۰واحد تولیدکننده مصالح بدون مجوز استاندارد در ۱۷استان کشور را شناسایی و آنها را به مراجع قضایی معرفی کند.

فریدون بلغاری مسوول پیگیری استاندارد مصالح ساختمانی در موسسه استاندارد دراین باره به دنیای اقتصاد گفت: در حال حاضر ۴هزار واحد تولیدی در حوزه مصالح شامل آهن، آجر، سیمان، بتن و شن و ماسه در کشور فعالند که انتظار داریم ۲۰درصد از این واحدها به دلیل فعالیت بدون مجوز و تولید غیراستاندارد از چرخه تولید خارج شوند.

شناسایی واحدهای تولید مصالح غیراستاندارد، اولین اقدام عملی برای اجرای مصوبه ۴سال پیش دولت است. هیات دولت در سال ۱۳۸۴، تصویب کرد سازنده‌ها موظف به استفاده از مصالح و فرآورده‌های ساختمانی استاندارد هستند، ضمن اینکه نظام مهندسی، شهرداری‌ها و وزارت مسکن نیز باید مانع از استفاده مصالح بی‌کیفیت در ساختمان‌ها شوند.پیش‌از این قرار بود مصوبه ۴سال پیش دولت در سال ۸۶ اجرا شود، اما به دلیل اینکه در آن سال و همچنین سال گذشته تعداد واحدهای استاندارد در حوزه مصالح خیلی کم بود، مصوبه دو سال تاخیر خورد، اما از اول مهرماه بازار مسکن شاهد کنترل‌های شدید موسسه استاندارد قرار گرفته است.

پس از ابلاغ‌آیین‌نامه اجرایی رعایت استانداردهای اجباری مصالح ساختمانی در تاریخ ۲۵/۱۰/۱۳۸۶، سرانجام ‌این‌آیین‌نامه از اواخر خردادماه سال جاری به اجرا درآمد و به دنبال آن پرونده ۳۰واحد تولیدی مصالح غیراستاندارد در ۱۷ استان کشور به مراجع قضایی ارجاع داده شد.

به گزارش دنیای‌اقتصاد، مهمترین روش برای کنترل ساخت و سازها بعد از کنترل نقشه‌های ساختمانی، الزام استفاده از مصالح ساختمانی استاندارد است که ابلاغ و اجرای آن پس از تاریخ ذکر شده به مدت ۲سال به تعویق افتاد و سرانجام اداره کل استاندارد استان تهران با نظارت فریدون بلغاری‌این‌آیین‌نامه را هرچند با تاخیر به اجرا درآورد.

فریدون بلغاری، مشاور عالی موسسه استاندارد و مسوول پیگیری تصویب نامه دولت در خصوص اجرای‌آیین‌نامه استاندارد مصالح ساختمانی در رابطه با چگونگی اجرای ‌این ‌آیین‌نامه به دنیای اقتصاد توضیح داد: به تازگی قوانینی چون الزام استفاده از مصالح ساختمانی استاندارد در ساختمان‌های بالای ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰متر اجرا می‌شود، ولی اداره کل استاندارد خرد کردن قوانین را به‌ این شکل قبول ندارد و تمامی‌واحد‌ها از ۵۰ تا ۳۰۰۰متر باید الزامات قانونی را به شکل کامل اجرا کنند و در‌این میان استثنایی نیز وجود ندارد.

بلغاری در ادامه با اشاره به‌این مطلب که از‌این پس بر ۳۲قلم مصالح ساختمانی اصلی که در بازار خرید و فروش می‌شود نظارت همه جانبه صورت خواهد گرفت، گفت: تاکنون تعداد زیادی از واحدهای متخلف شناسایی و به مراجع قضایی معرفی شده‌اند و برای جرایم ‌این واحد‌ها تا ۱۰میلیون تومان جریمه و حتی حکم زندان نیز در نظر گرفته شده است.به عقیده مسوول پیگیری تصویب‌نامه دولت در خصوص اجرای آیین‌نامه استاندارد مصالح ساختمانی، هنوز ۵۰درصد تولیداتی چون شن و ماسه غیر استاندارد است و در مورد محصولاتی چون تیرچه سقفی و بلوک سیمانی نیز با مشکل جدی در زمینه کیفیت مواجه هستیم.

بلغاری با اشاره به اهمیت موضوع استاندارد مصالح و رابطه مستقیم آن با سلامت انسان‌ها تاکید کرد: وزارت صنایع و بازرگانی مکلفند به تولید مصالح ساختمانی در مرحله تولید نظارت کنند، ولی متاسفانه‌این مساله تا به امروز نادیده گرفته شده‌است.

با استناد به گفته‌های بلغاری تاکنون تمامی‌واحد‌های تولیدی در‌این رابطه شناسایی و در ‌این میان ۶۰درصد تولیدات، استاندارد و ۴۰‌درصد غیراستاندارد اعلام شده‌اند. ‌این واحدها به صورت کارگاهی و با تجهیزات ابتدایی به تولید مصالح ساختمانی اقدام می‌کنند، ولی امید است با اجرای‌این مصوبه ۲۰‌درصد تولیدکنندگانی که توانایی تولید ندارند (یعنی ۸۰۰کارگاه تولیدی) از چرخه تولید خارج شوند.

وی همچنین در توضیح راهکارهای موجود برای کنترل موثر مصالح ساختمانی به دنیای اقتصاد گفت: در حال حاضر برای کنترل همه جانبه تولیدات دو راهکار پیش رو داریم ،یکی آزمایش و نظارت در محل تولید و دیگری نظارت سازمان نظام مهندسی در مرحله ساخت و پس از ساخت به نحوه استفاده از مصالح ساختمانی و به‌این ترتیب مصالح غیراستاندارد اجازه ورود به بازار پیدا نخواهند کرد.

بلغاری در همین راستا تاکید کرد :همکاری وزارت مسکن و شهرسازی، وزارت بازرگانی و سازمان نظام مهندسی با اداره کل استاندارد الزامی‌به نظر می‌رسد.

تسهیلات ویژه برای واحد‌های تولیدکننده استاندارد

مشاور عالی سازمان استاندارد مصالح ساختمانی همچنین درباره تسهیلات ویژه‌ای که برای دریافت کنندگان پروانه استاندارد در نظر گرفته شده است، گفت: واحد‌های تولیدکننده مصالح ساختمانی باید سالانه از ۵۰۰هزار تا ۱۰میلیون تومان تحت عنوان کارمزد خدمات موسسه استاندارد به دولت پرداخت کنند، اما در صورت دریافت مجوز ساختمانی‌این هزینه به ۱۰۰هزار تومان یعنی یک صدم کاهش پیدا می‌کند.

آغاز برخوردهای حقوقی از تیرماه

با تمام تسهیلات درنظر گرفته شده آیین‌نامه استانداردسازی مصالح ساختمانی باید از اوایل خرداد ماه به اجرا در می‌آمد که اجرای آن به تیر ماه موکول شد.بلغاری دلیل تاخیر در اجرای آیین‌نامه الزام استفاده از مصالح ساختمانی استاندارد را نبود برخی مواد اولیه استاندارد عنوان کرد و گفت: در برخی موارد برای مثال با نبود قیر نمی‌توان انتظار داشت محصولات کامل و استانداردی تولید شود. مشاور عالی موسسه استاندارد همچنین تاکید کرد: در مورد ساختمان‌های ساخته شده نیز سازنده‌ها در صورت تخریب یا خسارت وارد شده به سازه به دلیل استفاده از مصالح ساختمانی غیراستاندارد موظف هستند خسارت وارده را به خریدار پرداخت کنند.

آهن غیراستاندارد نداریم

در ادامه بررسی‌های انجام شده در حوزه آهن‌آلات به عنوان اساسی‌ترین چارچوب یک سازه، محمد آزاد، رییس اتحادیه آهن‌آلات با اشاره به اهمیت الزام استفاده از مصالح ساختمانی استاندارد گفت: مسوول مستقیم اجرای‌این مصوبه وزرات مسکن و شهرسازی و پس از آن شهرداری است، ولی در‌ این رابطه سایر ارگان‌ها مسوول نیستند.

وی در توضیح ‌این مطلب که چرا ‌این‌آیین‌نامه با تاخیری ۲ساله به اجرا درآمده است، افزود: دلیل اصلی را باید از متولیان امر جویا شد، ولی مسائلی نظیر کاهش قیمت مسکن، ساخت و ساز و سود نباید باعث شود که ساختمان‌ها سر هم بندی شده یا از مصالح ارزان غیراستاندارد استفاده شود.به گفته وی، در حال حاضر ۴۵‌درصد مصالح ساختمانی به جز سیمان غیراستاندارد است و در‌ این میان آهن با کیفیت ۱۰۰‌درصدی ارائه می‌شود.محمد آزاد همچنین با تاکید بر‌این مطلب که آهن تنها محصولی است که مستقیما در کشور تولید می‌شود یادآور شد: ممکن است یکسری کالاها از نظر کشور سازنده، استاندارد داشته باشد، ولی با شرایط داخلی کشور ما هماهنگی نداشته باشد و در صورتی که‌ این مصالح در سازه‌ها به کار برده شود‌ آیین‌نامه استاندارد باید در مورد آنها به اجرا در‌آید.رییس اتحادیه آهن‌آلات در ادامه به دنیای اقتصاد گفت:شاید یکی دیگر از دلایل تاخیر در اجرای‌این‌آیین‌نامه عدم دخالت و همکاری اتحادیه‌ها با سازمان استاندارد باشد در صورتی که اجرای مستقیم قوانین استاندارد می‌تواند تا حدودی به ساخت و ساز و خرید و فروش در بازار مسکن نیز کمک کند.

خطر ورشکستگی برای کارخانه‌های آجر

در حوزه آجرهای ساختمانی سازمان استاندارد پس از آهن با چالش‌های فراوانی مواجه است.

منبع چی، نایب رییس اتحادیه آجر ساختمانی در توضیح مشکلات موجود یادآور شد: در حال حاضر اکثر آجرهای ماشینی استاندارد هستند، ولی مشکل اصلی ما در زمینه آجرهای فشاری است.

وی در توضیح ‌این مطلب گفت: برای رفع مشکلات موجود جلساتی نیز با نهادهای مرتبط داشتیم، ولی متاسفانه به نتیجه نرسیدیم.

منبع چی با اشاره به‌این موضوع که الزام استفاده از مصالح ساختمانی استاندارد تاثیر چندانی در قیمت مسکن ندارد به دنیای اقتصاد توضیح داد: بیشترین بازخورد ‌این موضوع متوجه کارخانه‌ها و کارگاه‌هایی خواهد بود که با تعداد زیادی کارگر اقدام به تولید آجر‌های فشاری و دستی می‌کنند و در صورت الزام ‌این آیین‌نامه خطر ورشکستگی ‌این کارگاه‌ها و بیکاری ۳۰ تا ۴۰‌نفر کارگر در هر کارگاه بالا می‌رود در همین راستا باید توجه داشت که قوانین استاندارد نباید باعث شود حداقل تولیدات کارگاه‌ها متوقف شود، بلکه باید روش‌های جایگزین و تشویقی نیز در‌این رابطه در نظر گرفت.نایب رییس اتحادیه آهن‌آلات معتقد است که بازار مصالح ساختمانی بیشترین ضربه را از مصالح وارداتی و حتی مصالحی که از شهرستان‌ها به پایتخت تزریق می‌شود می‌خورد و بهترین کار در زمینه کنترل ‌این مصالح پس از استاندارد آن، کنترل بازار پر تلاطم واردات به کشور است.

داستان سعادت آباد تکرار نشود

در کنار آهن و آجر، سیمان و بتن در زمینه الزام آیین‌نامه استاندارد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چرا که استحکام نهایی یک سازه را تامین یا بیمه می‌کند.علی اصغر کیهانی، تولیدکننده بتن آماده در رابطه با نحوه الزام تولیدکنندگان سیمان به اجرای‌این‌آیین‌نامه و اهمیت موضوع توضیح داد: باید به وضعیت تولیدکنندگان مصالح ساختمانی و در مرحله بعد نحوه استفاده آن توسط سازنده‌ها نظارت شود تا داستان تلخ ریزش ساختمان سعادت‌آباد تکرار نشود، در همین راستا تولیدکنندگان بتن آماده استاندارد برای حمایت از تولیدات استاندارد قیمت‌های بتن آماده ماشینی را که بدون دخالت دست تولید می‌شود با کسر هزینه‌های حمل و نقل پایین آورده‌اند و در حال حاضر نیز ما بیش از ۵/۲برابر نیاز ساخت وساز کشور بتن آماده تولید کرده‌ایم، ولی با ‌این وجود بزرگترین مشکل فعلی کارخانه‌های بتن کارگاه‌هایی است که با تعداد زیادی کارگر و به شکل سنتی اقدام به تولید بتن دستی و ارزان قیمت می‌کنند که استحکام مناسبی نیز ندارد.کیهانی با تاکید بر اصرار مسوولین برای اجرای الزام‌آیین‌نامه استاندارد مصالح ساختمانی گفت:نباید از‌این‌آیین‌نامه استفاده ابزاری شود و مسوولان برای حفظ سمت و موقعیت در مقطع زمانی کوتاه آن را اجرا کرده و پس از آن ‌این ‌آیین‌نامه را فراموش کنند.وی در همین رابطه یادآور شد: با اجرای صحیح و مداوم ‌این آیین‌نامه کارگاه‌های سنتی و کارگرانی که اقدام به تولید بتن دستی می‌کنند به تدریج جمع آوری خواهند شد و اگر شهرداری و مهندسین ناظر در نظارت تجدید نظر کنند متوجه می‌شوند که در حال حاضر ۱۰ تا ۱۵‌درصد تولیدات غیر استاندارد در ساختمان‌ها استفاده می‌شود؛ چراکه تولید بتن‌های دستی منع قانونی چندانی ندارد.

با استناد به گفته‌های کیهانی، ‌این‌ آیین‌نامه هم اکنون در شهر جدید هشتگرد ومناطق ۲، ۲۲و ۵ به اجرا در آمده، ولی با توجه به نیاز‌های موجود، ‌این طرح باید به شکل سراسری در کل کشور،علی الخصوص پایتخت اجرایی شود.

مصالح چینی استفاده نکنید

مدیر کل معماری و ساختمان شهرداری تهران اعلام کرد‌: تمامی ‌مصالح ساختمانی چینی در بازار غیراستاندارد است‌.«صباح‌الدین متقی» گفت‌: هیچ یک از انواع متعدد مصالح ساختمانی چینی موجود در بازار ساختمانی ایران مورد تایید اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی نیست‌.این مقام مسوول در شهرداری تهران افزود‌: هم اینک حجم بالایی از مصالح ساختمانی موجود را در بازار‌، مصالح و تجهیزات چینی تشکیل می‌دهد که به هیچ وجه از سوی اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی مورد تایید نیست، اما به دلیل قیمت پایین آن از سوی مالکین و به خصوص بساز و بفروش‌ها به وفور استفاده می‌شوند‌.