تحولی بزرگ در صنعت بتن آماده - ۸ مهر ۸۸

قسمت دوم

مهم‌ترین عنصر تاثیر گذار در کیفیت بتن (آب) که با رعایت نسبت آب به سیمان (w/c) مشخصات محصول نهایی را برای ما تضمین می‌کند، در دستگاه‌های، فعلی تولید در ایران دستخوش تغییرات غیرقابل‌کنترلی به‌وسیله آب همراه مصالح برای بتن می‌شود، به نحوی که در ممیزی ایستگاه‌های مرکزی تولید بتن، حفظ نسبت آب به سیمان با لحاظ نمودن آب موجود در مصالح همواره به‌صورت تقریبی و بدون محاسبات دقیق و بر اساس نگاه چشمی اپراتور انجام می‌گیرد. در حالی که تاثیر وزنی آب در بتن بسیار حائز اهمیت است.

تولیدکنندگان شن و ماسه درباره میزان آب همراه مصالح تولیدی خود که به کارخانجات بتن ارسال می‌کنند اطلاعاتی به مشتری نمی‌دهند؛ چراکه خود نیز در این زمینه اطلاعاتی ندارند که این شن و ماسه، در هر تن چه میزان آب به همراه خود دارد و از طرفی در پشت دیوار مصالح نیز توقف‌های خارج از کنترلی دارند. گاه شن و ماسه مرطوب چند روز دپو می‌شود و گاه همزمان با ورود به کارگاه به مصرف می‌رسد که باعث تغییرات مستمر و دائمی میزان رطوبت باقی مانده در مصالح می‌شود. ارزیابی‌های دقیق و کنترل شده از میزان رطوبت مصالح در پشت دیوار بچینگ انجام نمی‌گیرد، به همین خاطر نمی‌توان نسبت آب به سیمان طرح مخلوط را در طول تولید ثابت نگه داشت. تغییرات دائمی دانه بلندی، نوسانات میزان خاک موجود در شن و ماسه نیز در این میان مزید بر علت می‌شود تغییرات نسبت آب به سیمان در کنار نوسانات دانه‌بندی و میزان خاک موجود در مصالح مهم‌ترین آنها است. بی دلیل نیست کارخانجات بتنی که سنگدان‌های مصرف خود را راسا تولید می‌کنند نوسانات کیفی بتن در این کارخانجات به نسبت کمتر است و نوسانات شدید مقاومت بتن در طول یک پروژه ناشی از تاثیر مسائلی است که تحت‌کنترل نیستند و آب موجود در شن و ماسه نیز مهم‌ترین آنهاست.

پایین بودن متوسط مقاومت فشاری بتن در ایران، البته می‌تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد و کیفیت سیمان نیز اثرات خود را دارد؛ اما آنچه که امروزه در ایران شاهدیم، با همین سیمان‌های موجود نیز می‌توان بتن‌های تا رده مقاومتی C۵۰ و حتی بیشتر تولید کرد. مهم‌ترین دلیل تغییرات دائمی مشخصات بتن چه در کارگاه‌های ساختمانی و چه کارخانجات بتن آماده به نوسانات میزان آب موجود در بتن بر می‌گردد که تحت‌کنترل نیست و ماشین‌آلات موجود نیز فاقد امکاناتی برای کنترل میزان آب مصالح هستند.

از دیگر موضوعات مورد توجه در صنعت بتن صرفه‌‌جویی در مصرف انرژی است. در سیستم‌های مدرن تولید بتن آماده تلاش شده است که با برنامه‌ریزی روی فرآیندهای تولید در کنار کاهش مصرف انرژی در هر ریز فرآیند، با زمانبندی حساب شده در کل فرآیندها از شدت بار انرژی مصرفی کاسته شود. این یک امتیاز بزرگ دستگاه‌های بچینگ مدرن است که فرصتی را برای ما فراهم می‌کند تا نوسانات شدت برق را در طول روز و ساعت‌های تولید به حداقل برسانیم.

از طرفی به‌خاطر طراحی دقیق سیستم‌های تولید و انتقال نیرو و ظرفیت تولید و ابعاد و طراحی دیگ بچینگ‌ها، متوسط مصرف برق برای تولید هر‌متر مکعب بتن در خطوط تولید مدرن بیش از ۴۰‌درصد نسبت به روش‌های متعارف کاهش داشته است. هرچه ظرفیت دیگ بچینگ بزرگ‌تر باشد (تا ۳‌مترمکعب) متوسط مصرف انرژی برای تولید هر‌متر مکعب بتن کاهش می‌یابد، به نحوی که بچینگ‌های با دیگ نیم متری ۵/۲برابر بچینگ‌ها با دیگ ۳ متری برای ساخت هر‌متر مکعب بتن برق مصرف می‌کنند.رعایت استانداردهای زیست محیطی و کاهش گرد و غبار ناشی از تولید نیز از دیگر ویژگی‌های بچینگ پلانت‌های مدرن است که در کشورهای توسعه یافته اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است.

گروه تحقیقات پارس‌لانه