کارت‌های طلایی و قرمز محمد‌سعیدی‌کیا روی ترازوی مسکن
آقای «مسکن مهر» تغییر می‌کند؟
سیاست سکوت آقای سعیدی‌کیا اگرچه او را به کم‌حاشیه‌ترین وزیر دولت نهم تبدیل کرده اما همین سکوت ممکن است دفاع ضعیفی از اقدامات شایسته در وزارت مسکن را به نمایش گذاشته باشد
مردم در این شرایط اگرچه از کاهش ۳۰درصدی قیمت مسکن خوشحالند اما در کما هستند از اینکه چرا نمی‌توانند از بازار ارزان شده، خرید کنند، شرایط کنونی بازار مسکن رضایت هیچ‌کدام از عوامل و منتفعان بازار را به همراه ندارد.
عکس: حمید جانی‌پور
سیاست سکوت آقای سعیدی‌کیا اگرچه او را به کم‌حاشیه‌ترین وزیر دولت نهم تبدیل کرده اما همین سکوت ممکن است دفاع ضعیفی از اقدامات شایسته در وزارت مسکن را به نمایش گذاشته باشد
مردم در این شرایط اگرچه از کاهش ۳۰درصدی قیمت مسکن خوشحالند اما در کما هستند از اینکه چرا نمی‌توانند از بازار ارزان شده، خرید کنند، شرایط کنونی بازار مسکن رضایت هیچ‌کدام از عوامل و منتفعان بازار را به همراه ندارد. فرید قدیری
مردم ماه‌ها و شاید هم سال‌هاست محمد سعیدی‌کیا را بیشتر از آنچه به عنوان وزیر مسکن بشناسند، او را در قالب وزیر «مسکن مهر» قبول کرده‌اند.
برابر آخرین آمارهای وزارت مسکن، از سال ۸۶ تا کنون بیش‌از ۴میلیون خانوار برای دریافت زمین دولتی در طرح مسکن مهر ثبت‌نام کرده‌اند. هرچند بعد از ثبت‌نام و بررسی صلاحیت متقاضیان، آمار واقعی نیازمندان به زمین ۹۹ساله به حدود ۳میلیون خانوار کاهش پیدا کرد، اما چنانچه اقدام به ثبت‌نام اولیه را نشانه نیاز واقعی و بالفعل مسکن در کشور به حساب بیاوریم؛ یعنی اینکه در کشور ما از حدود ۱۷میلیون خانوار موجود بیش‌از ۴میلیون خانوار (۲۴درصد کل مردم کشور) منتظر به سامان رسیدن پروژه‌ای هستند که آقای سعیدی‌کیا در حال حاضر مامور مستقیم اجرای آن است.
سعیدی‌کیا، آقای «مسکن مهر»، این روزها بیشتر از سایر وزرا هم در دولت هم در مجلس و هم در بین مردم مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد؛ چون مسکن به عنوان معضل عمومی در کشور و از همه مهم‌تر مسکن مهر به عنوان معمای پیچیده که همه آرزوی حل آن را دارند به‌صورت مستقیم به حوزه کاری این عضو هیات دولت مربوط می‌شود.
محمد سعیدی‌کیا، آخرین بار بهمن سال گذشته بود که در جمع خبرنگاران به‌صورت رسمی دقایقی را در قالب وزیر دولت نهم به سوالات و چالش‌های بخش مسکن پاسخ داد.
در آن روز آقای سعیدی‌کیا از فرصت رودررویی با تعداد زیادی از خبرنگاران استفاده کرد و به برخی انتقاد‌ها از جانب بعضی‌ها به نحوه سیاست‌گذاری مسکن در دولت نهم پاسخ داد؛ اما همین پاسخ مقطعی و تداوم سیاست سکوت در روزهای بعد کار را به جایی کشاند تا منتقدان مسکن مهر در فرصت‌های بعدی این امکان را پیدا کنند، مفصل‌تر نقد‌های خود را بیان کنند.
استثنا با اتخاذ سیاست سکوت
در طول هفته‌های اخیر مشاهده شده برخی وزرای کلیدی دولت در تلاش هستند با مصاحبه و ظاهر شدن در جمع فعالان حوزه مربوطه‌شان، به نوعی از ۴ سال فعالیت و احیانا خدمتی که در دولت داشته‌اند، دفاع کنند تا از این طریق مقامات را برای رای دوباره به خود و ابقا در وزارت متبوع‌شان متقاعد کنند.
اما محمد سعیدی‌کیا خود را از این قاعده مستثنا کرده و در طول ما‌ه‌های گذشته از سال ۸۸ تا حد ممکن در اتاق خود مشغول برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری برای امور مسکن بوده است.
به حوزه کاری آقای سعیدی‌کیا از سال ۸۶ تا کنون تعدادی از همکاران نزدیک رییس‌جمهور نیز وارد شده‌اند و او را در کار سخت تامین مسکن پشتیبانی می‌کنند. که البته این ورود نباید به دخالت در کار وزارت مسکن تعبیر شود بلکه این ناشی از سنگین‌تر شدن مسوولیت سعیدی‌کیا به دلیل تعریف پروژه ملی مسکن مهر است. ۱۳ نفر از وزرای دولت به انضمام تعدادی از کارشناسان بخش مسکن در قالب شورایی تحت عنوان شورای عالی مسکن دوشنبه هر هفته به ریاست شخص رییس‌جمهور یا معاون اول تشکیل جلسه می‌دهند تا برای بازار مسکن و عاقبت بزرگترین پروژه ملی تعریف شده در دولت نهم تصمیم‌گیری و مشورت کنند. از وزارت مسکن نیز شخص آقای وزیر و معاونانش در این شورا عضو هستند.
وزیر مسکن مدتی بعد از تشکیل شورای‌عالی مسکن با حکم رییس‌جمهور به سمت دبیر شورا نیز منصوب شد اما در طول نزدیک به دو سال فعالیت شورای عالی مسکن، شاید کمتر از تعداد انگشتان دست شاهد بیان مباحث مطرح شده در شورا از زبان سعیدی‌کیا بوده‌ایم.
عمل به جای حرف
محمد سعیدی‌کیا گویا هیچ علاقه‌ای به بیان و تفسیر مسایل و تصمیم‌گیری‌های دولت در بخش مسکن ندارد. در مقابل او، برخی از اعضای شورای عالی مسکن با اشتیاق بیشتری از آخرین تصمیمات اتخاذ شده در شورا صحبت می‌کنند.
آقای سعیدی‌کیا شاید بیشتر از آنچه که بخواهد از خود تعریف کند یا از آنچه قرار است انجام دهد حرف بزند، تمایل دارد عمل کند.
سیاست سکوت که آقای سعیدی‌کیا خیلی به آن پایبند است می‌تواند چند دلیل هم داشته باشد. اول اینکه شاید از نگاه این مسوول ارشد بخش مسکن، برخی تصمیمات و برنامهها از طرف او و یارانش در وزارت مسکن اتخاذ نشده که حالا بخواهد از آن صحبت کند یا حتی دفاع جانانه به عمل آورد.
دوم اینکه احتمالا آقای سعیدی‌کیا یکسری از برنامهها را از پایه قبول ندارد. البته درصد این احتمال زیاد‌تر است چون در مواقعی وزیر مسکن به اصرار خبرنگاران مجبور شده نظراتش را درباره برخی سیاست‌ها بصورت عیان مطرح کند.
مثلا برنامه شناسایی خانه‌های خالی را که تا الان چندین بار قرار بود اجرا شود اما اجرا نشد باید به پای مقاومت کارشناسی سعیدی‌کیا و یارانش در وزارت مسکن گذاشت.
دولت سال گذشته بنا داشت از مالکان خانه‌های خالی مالیات سنگین اخذ کند تا به اعتقاد دولت یا بهتر بگوییم اعضای شورای عالی مسکن، احتکار خانه در بازار از بین برود.
این در حالی است که وزارت مسکن براساس آمارهای موجود از تعداد خانه‌های خالی، اعتقادی به احتکار مسکن در کشور ندارد.
یاران آقای سعیدی‌کیا رقم ۴۰۰هزار خانه خالی در کشور در برابر ۱۵میلیون واحد مسکونی را نه تنها احتکار تشبیه نمی‌کنند بلکه در مقابل معتقدند این میزان خانه خالی باید وجود داشته باشد تا امکان خرید و فروش و نقل و انتقال در بازار مسکن وجود داشته باشد.
بنابراین، سکوت در برخی مواقع از جانب وزیر مسکن را می‌توان به نوعی عدم رضایت از مواضع و نگاه‌های دیگر صاحبان تصمیم در بخش مسکن تحلیل کرد.
محمد سعیدی‌کیا شاید هم معتقد است چون در حال حاضر بحث مسکن در کشور را نه یک وزارتخانه، بلکه چندین دستگاه دولتی دیگر نظیر وزارت بازرگانی، وزارت تعاون، وزارت صنایع، بانک مرکزی، وزارت اقتصاد، وزارت کشور و ... دنبال می‌کنند، لذا ضرورتی ندارد یک‌طرفه درباره آن صحبت شود.
ردپا روی زمین‌های ۹۹ ساله
از سیاست سکوت آقای سعیدی‌کیا که بگذریم، پای عملکرد وی روی زمین‌های ۹۹ ساله پیش‌کشیده می‌شود.
اما قبل از ورود به این بحث حساس و قابل تامل، لازم است یک واقعیت در نظر گرفته شود و با توجه به آن راجع به آقای سعیدی‌کیا صحبت شود.
واقعیت این است که سهم شخص وزیر مسکن در کارنامه مسکن مهر همان قدری است که سهم سایر دستگاه‌های دولتی باید باشد. برای ساخت مسکن مهر مجموعه‌ای از هماهنگی‌ها و همکاری‌ها باید باشد که متاسفانه تا کنون این همکاری مثبت یا در حد رضایت نبوده است.
شواهد نشان می‌دهد از روزی که زمین‌های ۹۹ ساله به اسم تعاونی‌ها زده شد به دلیل عدم همکاری بانک‌ها بخشی از پروژه آماده‌سازی زمین معطل پول ماند و به تعویق افتاد.
امان از بانک‌ها
اعضای تعاونی‌های مسکن مهر به محض اعلام واگذاری زمین با همه سختی توانستند سهم یک‌میلیون تومان آماده سازی را تامین کرده و پرداخت کنند، اما در مقابل بانک‌ها نخواستند سهم دولت را در این قضیه بپردازند.
عدم همکاری بانک‌ها با دولت بر سر مسکن مهر کار را به جایی کشاند که اخیرا شورای عالی مسکن مصوب کرد فقط بانک مسکن باید وام مسکن مهر را بپردازد تا سایر بانک‌های دولتی به مابقی تعهداتشان که شاید هم نسبت به مسکن مهر برایشان سودمند‌تر و کم‌دردسرتر است، بپردازند.
از سوی دیگر پروژه مسکن مهر با چند میلیون خانوار و کلی برنامه‌ریزی برای سازمان‌دهی کردن آنها روبه‌روست که اجرای آن خیلی بیش‌از یک وزارتخانه را می‌طلبد.
دولت کار سنگینی بنام مسکن مهر را شروع کرده و باید برای به نتیجه رساندن آن درست و به دور از تعجیل برنامه‌ریزی کند.
غیرمنطقی است که کندی مسکن مهر مستقیم از جانب کم‌کاری وزارت مسکن یا احتمالا آقای سعیدی‌کیا دیده شود.
واقعیت این است که در اوایل شروع مسکن مهر، بسیاری از زیرساخت‌های این طرح فراهم نبود. حتی برخی از متولیان مستقیم این طرح در اوایل کار، خودشان هم نمی‌دانستند چگونه مردم از طریق واگذاری زمین، می‌توانند صاحبخانه شوند.
برخی مسوولان تا همین چند ماه پیش وقتی از موانع موجود بر سر طرح سخن گفته می‌شد، اعلام می‌کردند باید کار جلو رود تا مشکلات هم حل شود. پس ناهماهنگی و ناآشنایی به طرح را نباید به پای کم‌کاری یک وزارتخانه گذاشت.
مسکن مهر موضوع روز بسیاری از مردم است حتی افرادی که در این طرح ثبت‌نام نکرده‌اند هم ساخت مسکن مهر برایشان مهم است؛ چون اگر مسکن مهر بعد از مدتی نامعلوم ساخته شود آنچنان تاثیری در بازار مسکن می‌گذارد که همه مردم از آن منتفع خواهند شد.
پروژه مسکن مهر هنوز در شهرهایی که مسکن معضل است، به سامان نرسیده و نتیجه مطلوبی حاصل نشده است.
هرچند در شهرهای کوچک تعداد اندکی از این واحدها تا حدودی ساخته شده، اما در کلان‌شهرها این پروژه در حد واگذاری زمین و صدور پروانه پیش‌رفته است.
کارنامه مسکن مهر قابل قبول نیست؛ اما آیا وزیر مسکن می‌تواند تاثیری در آن بگذارد؟
انتظار از آقای وزیر برای ایجاد تعادل در بازار
بازار مسکن و اوضاع قیمت‌ها بعد از مسکن مهر، بسیار برای اقتصاد کشور حایز اهمیت است و در این راستا از وزیر مسکن انتظار می‌رود تا تعادل پایدار در بازار ایجاد کند.
شرایط کنونی بازار مسکن رضایت هیچ‌کدام از عوامل و منتفعان بازار را به همراه ندارد.
مردم در این شرایط اگرچه از کاهش ۳۰ درصدی قیمت مسکن خوشحال هستند؛ اما در کما هستند از اینکه چرا نمی‌توانند از بازار ارزان شده، خرید کنند. کلید این سوال در دست وزیر مسکن است. آقای وزیر هرچند معتقد است مسایل تامین مالی بخش مسکن به وزارت اقتصاد و بانک‌ها مربوط می‌شود؛ اما رایزنی و اعلام هشدار‌های کارشناسی درباره تبعات عدم تامین مالی مسکن به بدنه دولت شاید بتواند مسیر خشک شده وام خرید مسکن را دوباره احیا کند.
بازار مسکن در حال حاضر با آنچنان رکودی روبرو است که خروج از آن معلوم نیست چه زمانی محقق می‌شود.
در این میان، انبوه‌سازان تحت تاثیر این رکود شرایط بحرانی را می‌گذرانند.
پرسش‌هایی قبل‌از تغییر احتمالی
آیا دخالت در بازار مسکن با این تصور که بازار در حوزه وظایف دستگاه دیگری است، نباید صورت گیرد؟
به نظر میرسد بخش زیادی از مسایل و مشکلات بازار مسکن به اداره آن توسط برخی از ناآگاهان مربوط می‌شود که بدون تخصص حرفه‌ای در این بازار مشغول به‌کار هستند.
اظهار نظرات متناقض و بدون مبنای کارشناسی آنها نمونه بارز این ادعا است.
حال که محمود احمدی‌نژاد اخیراً نطق تلویزیونی خود از تغییر و آرایش جدید کابینه خبر داده و حتی درباره مسکن به‌صورت مستقیم نظر داده، آیا احتمال تغییر وزیر «مسکن مهر» وجود دارد؟
احمدی‌نژاد با بیان اینکه تامین مسکن را به عنوان یکی از سیاست‌های مورد اولویت در دستور کار داریم به تغییر ساختار دولت متناسب با نیاز امروز اشاره کرده و گفته است: باید آرایش دولت را تکمیل بکنیم و ظرفیت‌های جدیدی را ایجاد کنیم و خودمان را برای دوره جدید آماده کنیم.
آیا این تغییرات و آرایش جدید شامل بخش مسکن هم می‌شود؟
آیا امتیاز آقای سعیدی‌کیا در ۴ سال فعالیت دولت نهم در حدی است که حالا او را حایز شرایط ورود به کابینه جدید
بدانیم؟
آیا پرونده مسکن مهر و انتقادهایی که شخص احمدی‌نژاد در چندین جلسه شورای عالی مسکن به نحوه اجرای آن وارد کرده به عنوان امتیازهای منفی آقای وزیر منظور خواهد شد یا به دلایلی که در بالا به آن اشاره شد نباید این را به پای عملکرد شخص یا اشخاص محدود گذاشت؟
آیا تصمیمات خلق‌الساعه درباره نحوه واگذاری زمین‌های ۹۹ ساله نشانه عدم رضایت از وضعیت موجود یا ضعف در کار است؟
به نظر میرسد درصورت تصمیم احتمالی به تغییر وزیر مسکن مهر باید سوابق و تجربیاتی که تیم فعلی در این پروژه ملی کسب کرده قبل از تصمیم قطعی مورد توجه قرار بگیرد.
هرچند ممکن است گفته شود کارنامه ساخت مسکن در این ۴ سال یا نمودار نوسان قیمت مسکن باید شاخصی برای ارزیابی باشد؛ اما باز به نظر میرسد مسکن مهر در شرایط فعلی که بیش‌از ۳میلیون خانوار را درگیر خود کرده و انتظار آنها برای صاحبخانه شدن را طولانی کرده باید بیش‌از سایر شاخص‌ها مورد توجه عوامل تغییر احتمالی باشد.
نزدیکان وزیر می‌گویند که ...
آنچه در زیر آمده عین گفته برخی نزدیکان وزیر مسکن و شهرسازی درباره شیوه کار کردن اوست:
محمد سعیدی‌کیا به‌فاصله کوتاهی پس از زلزله بم از سوی مقامات عالیرتبه کشور مسوول ویژه بازسازی این شهر شد. در آن دوره سعیدی‌کیا هفته‌ای ۳ روز در بم حاضر می‌شد و همه آنچه را که در طول هفته باید انجام می‌شد بازدید می‌کرد تا اینکه بم توانست بعد از مدتی شکل واقعی را به‌دست آورد. در همه جلسات چه دولتی، چه خصوصی، چه همایش و چه کنفرانس سعیدی‌کیا زودتر از میزبان حاضر می‌شود. سعیدی‌کیا هیچ علاقه‌ای به گفتن آنچه انجام داده ندارد. او نمی‌خواهد از دستیابی‌ها سخن بگوید. سعیدی‌کیا، مدیر اجرایی خوبی است؛ چون در بیشتر پروژه‌ها شخصا وارد می‌شود. در طول ۴ سال گذشته سعی کرده فشار بر سایر مدیران و همکاران وزارتخانه کمتر باشد. در منطقه‌ای که زندگی می‌کند تعدادی از همسایه‌ها در ابتدای شروع به کار مسکن مهر تلاش کردند از طریق او، تعاونی مسکن مهر تشکیل دهند؛ اما در پاسخ می‌شنوند باید مطابق قانون مسکن مهر به وزارت تعاون مراجعه کنند و اگر حائز شرایط باشند، آن‌وقت در نوبت استفاده از تسهیلات قرار گیرند.
وزیر سه رییس‌جمهور
محمد سعیدی‌کیا سال ۱۳۲۵ در اصفهان متولد شد. سال ۱۳۴۸ در رشته راه و ساختمان از دانشگاه پلی‌تکنیک فارغ‌التحصیل شد. سال ۱۳۵۸ به عضویت جهاد سازندگی بندرعباس درآمد. اهم سوابق کاری سعیدی‌کیا از سال ۱۳۶۰ تا کنون به شرح زیر است:
۱۳۶۰: معاون راهداری وزیر راه
۱۳۶۴: معاون نوسازی راه‌آهن
۱۳۶۴ تا ۱۳۶۸: وزیر راه و ترابری در دولت میرحسین موسوی
۱۳۶۸ تا ۱۳۷۲: وزیر راه و ترابری در دولت هاشمی
۱۳۷۶ تا ۱۳۷۹: وزیر جهاد سازندگی دولت خاتمی
۱۳۷۹ تا ۱۳۸۴: مشاور رییس‌جمهور
۱۳۸۰ تا ۱۳۸۴: رییس بنیاد مسکن
۱۳۸۳ تا ۱۳۸۴: رییس سازمان نظام مهندسی استان تهران
۱۳۸۴ تا کنون: وزیر مسکن و شهرسازی دولت احمدی‌نژاد
ارسال نظر