گروه مسکن- لیلا درخشان:گودبرداری غیر اصولی باعث شده که از سال ۸۴ تا دی‌ماه سال‌جاری بیش از ۲۹۶ حادثه در سطح تهران رخ دهد. در سال ۸۴ حدود ۷۴ نفر مصدوم و ۱۵ مورد فوتی، سال ۸۵، ۸۳ نفر مصدوم و ۲۴ نفر فوتی و سال‌جاری حدود ۸۵ نفر مصدوم و ۱۵ نفر فوتی قربانیان گودبرداری غیر اصولی ساختمان در تهران بوده‌اند. این آمارها را معاون حفاظت و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی تهران در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد اعلام کرد. داوود براتی خاطرنشان کرد، این آمارها فقط مربوط به تهران است و آمار حوادث گودبرداری غیر اصولی در استان تهران و در کل کشور بسیار بیشتر از این است. به گفته وی این آمار روند رو به رشدی دارد.به گزارش دنیای اقتصاد چندی پیش بود که بر اثر همین گودبرداری‌های غیر اصولی که در مجاورت مدرسه‌ای صورت گرفت یکی از دانش‌آموزان تا دم مرگ پیش رفت. حال پرسش اینجا است چرا و به چه علت به جای اینکه آمار گودبرداری‌ها روند نزولی داشته باشد روند رو به رشدی دارد و روز به روز قربانیان این حادثه در حال افزایش است، در پاسخ به این پرسش وقتی پای صحبت کارشناسان می‌نشینی، انگشت اتهام را به سوی مجریان طرح نشانه می‌گیرند.

امضافروشی مرگبار

محمدعلی ربانی، انبوه‌ساز و کارشناس مسکن در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد در این‌باره تاکید کرد: در درجه اول به لحاظ قانونی مسوولیت اصلی امر ساخت‌وساز به عهده مجری طرح است و از سویی حضور مهندس ناظر در زمانی که قرار است نقشه سازه نگهبان طراحی شود، الزامی است. این کارشناس مسکن در ادامه تصریح کرد: متاسفانه در حال حاضر در تهران و در استان‌های دیگر یک عده‌ای هستند که فقط طراحی معماری و سازه انجام می‌دهند و مابقی مهندسان فقط آن را امضا می‌کنند.وی افزود: در واقع در امر ساخت‌وسازها یک عده کمی طراح داریم ولی عده زیادی هستند که امضا فروش و کوپن فروش هستند. ربانی اظهار داشت: وقتی کسی که سازه‌ای را طراحی می‌کند حتی یک بار در مکان ساخت سازه حضور پیدا نکرده و فقط با اکتفا به یک کروکی اقدام به طراحی سازه می‌کند طبیعی است که شاهد وقوع حوادث تلخ و مرگبار ناشی از گودبرداری‌های غیر اصولی باشیم. وی افزود: حول و حوش ۸۰درصد از طراحی‌‌هایی که در استان تهران صورت می‌گیرد متاسفانه براساس امضا فروشی است و فقط در حدود ۲۰درصد، طراح همان کسی است که امضا را دارد و نتیجتا می‌توان دریافت که امضافروش نقش بسیار پررنگ و عمده‌ای در گودبرداری‌های غیر اصولی دارد.

راهکارهای شهرداری کافی نیست

با نگاهی به آمار رو به رشد حوادث ناشی از گودبرداری این پرسش در ذهن متبادر می‌شود که آیا اساسا کاهش این آمار امکان‌پذیر نیست یا اینکه می‌شود با ارائه یکسری راهکار و اجرای آنها مانع حوادث ناشی از گودبرداری غیراصولی شد؟

معاون حفاظت و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی تهران در این رابطه به دنیای اقتصاد گفت: به راحتی می‌توان از حوادث تلخ ناشی از گودبرداری‌های غیراصولی جلوگیری کرد و این مهم در صورتی محقق می‌شود که مهندسان ناظر و پیمانکاران به وظیفه خود عمل کنند و حساسیت لازم را داشته باشند. وی اظهار داشت: این حوادث معمولا در مکان‌هایی رخ می‌دهد که در مجاورت ساختمان‌هایی که قرار است گودبرداری شود، ساختمان‌های نامقاوم یا با سازه ضعیف قرار داشته باشد که از سویی بسیاری از سازه‌های تهران این آسیب‌پذیری را دارند و از این رو مجریان ساختمانی باید با توجه به مقاومت زمین پیش‌بینی‌های لازم را انجام دهند. وی تصریح کرد: اساسا در فرآیند ساخت وساز از آنجا که شهرداری سازه نگهبان را برای پیشگیری از حوادث گودبرداری در نظر گرفته می‌پندارد که این روش راهکار مناسبی برای کاهش حوادث گودبرداری است، این در حالی است که وقوع حوادث مکرر نشان می‌دهد که این راهکار کافی نیست و قوانین کامل‌تری باید در نظر گرفته شود.

حساسیت نظام مهندسی بیشتر می‌شود

سازمان نظام مهندسی از جمله سازمان‌هایی است که بنا به گفته معاون حفاظت و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی نقش راهبردی در کاهش حوادث مربوط به گودبرداری غیراصولی دارد. در این راستا نایب‌رییس اول سازمان نظام مهندسی در گفت‌وگو با دنیای‌اقتصاد گفت: با توجه به مصوب شدن طرح شناسنامه فنی ساختمان که در پی آن ساخت‌و‌ساز با زیربنای ۳هزار متر به بالا زیرنظر سه ارگان صورت می‌گیرد قطعا از این پس از میزان گودبرداری‌های غیراصولی کاسته خواهد شد. سهیلا کامرانی خاطرنشان کرد: یقینا سازمان نظام مهندسی در این راستا حساسیت لازم را به خرج خواهد داد.وی افزود: در همین حال از آنجا که مجری طرح از مسوولان اصلی ساخت‌و‌ساز است باید با مطالعه راهکارهای کارشناسی مانع از بروز این حوادث شود.

ضوابط عملیات گودبرداری

علاوه‌بر سازمان‌ها و افرادی که در امر گودبرداری دخیل هستند رعایت اصول حرفه‌ای و اعمال توجه خاص به نکات ایمنی در کارگاه‌های ساختمانی بسیار ضروری است. در این رابطه معاون حفاظت و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی خاطرنشان کرد: قبل از اینکه عملیات گودبرداری صورت گیرد لازم است شناخت کافی از منطقه و مقاومت خاک صورت گیرد، همچنین موقعیت تاسیسات زیرزمینی باید شناسایی شود و در هنگام قطع آب و برق و گاز هماهنگی‌های لازم با مسوولان ذی‌ربط صورت گیرد.

براتی افزود: توجیه ساکنان مجاور و ارائه نقشه‌های لازم ایمنی نیز امری ضروری است. وی در ادامه درخصوص نکاتی که در زمان عملیات گودبرداری باید رعایت شود، گفت: اگر خاک محل گودبرداری دستی باشد لازم است گودبرداری به صورت تدریجی و با مهار کامل دیواره‌های جانبی به وسیله سازه نگهبان صورت پذیرد و همچنین برای جلوگیری از ریزش دیواره‌های جانبی با توجه به عمق گودبرداری باید سازه نگهبان و روش‌های مناسب گودبرداری اتخاذ شود.وی افزود: همچنین مصالح حاصل از گودبرداری باید با رعایت فاصله از محل گودبرداری در محل مناسب انباشته شود.این مقام مسوول در پایان در مورد راهکارهایی که باید بعد از گودبرداری اجرایی شود، گفت: زمان‌بندی و اجرای عملیات ساختمانی باید طوری تنظیم شود که بلافاصله پس از گودبرداری عملیات مهارسازی و اجرای پی صورت گیرد. همچنین باید از استقرار ماشین‌آلات سنگین در مجاورت لبه‌های گود خودداری شود. وی افزود: برای ایجاد ایمنی عابران پیاده و جلوگیری از سقوط افراد و اشیا به محل گودبرداری حصارکشی مناسب و نصب علائم خطر و چراغ‌های هشداردهنده قابل‌رویت در هنگام شب ضروری است. وی گفت: بعد از وقوع بارندگی یا سیل یا سایر حوادث طبیعی باید دیواره‌های گود مورد بازدید واقع شوند و در صورت لزوم وسایل حفاظتی تقویت شوند.