تبعات افزایش دوبرابری وام مسکن

بازار مسکن همین روزها از خواب بیدار می‌شود

گروه مسکن- فرید قدیری: طرح جدید بانک مسکن مبنی بر اختصاص دو فقره وام ۱۸میلیون تومانی برای خرید یک واحد مسکونی، بازار مسکن را همین روزها از خواب زمستانی بیدار می‌کند. خبر افزایش ۱۰۰درصدی وام خرید مسکن در حالی روز گذشته در رسانه‌ها منتشر شد که قرار است عملا این طرح از تابستان سال آینده در بانک‌ها به اجرا گذاشته شود.

آیا طرح موضوع افزایش وام برای خرید مسکن در شرایطی که بازار مسکن تقریبا در آرامش نسبی به سر می‌برد و همه عوامل دست‌اندرکار در این بازار در انتظار کوچک‌ترین محرک قیمت نشسته‌اند، کار درستی است؟

شاید این اتفاق تکرار همان غفلتی باشد که رییس‌جمهوری در گزارش ۲۶ آذرماه خود در تلویزیون به آن اشاره کرد.

رییس‌جمهوری در گزارش علل گرانی‌ها در آن روز گفت: «دولت در بخش مسکن چند غفلت داشته که از جمله آنها اطلاعیه‌های

بانک مسکن و تبلیغات صداوسیما در این زمینه بود.»

قیمت مسکن در این بازار که طی چند ماه گذشته یعنی از اواخر تابستان تاکنون تقریبا یک‌ روند ثابتی را طی کرده بود، حالا با انتشار خبر جدید درباره وام‌های ۱۸میلیون تومانی هوشیار می‌شود تا با کوچک‌ترین فرصت خود را از این حدی که هست بالاتر بکشد.

دیروز اعلام شد می‌توان به جای ۱۸میلیون، ۳۶میلیون تومان وام برای خرید خانه از بانک مسکن دریافت کرد.

وام ۳۶میلیون تومانی در قالب دو فقره وام ۱۸میلیون تومانی به پدر و فرزند یا زن و شوهر بابت خرید هر واحد مسکونی داده می‌شود به این صورت که سند خانه نصف-نصف به نام پدر و فرزند یا زن و شوهر باشد.

وام از سال آینده

وام ۳۶میلیون تومانی از خرداد سال آینده در بانک‌ها ثبت‌نام می‌شود و از حدود ۶ ماه بعد نیز این وام به دست متقاضیان خرید خانه خواهد رسید.

روند تحولات بازار مسکن از ابتدای سال تاکنون نشان می‌دهد قیمت‌ها در این بازار بعد از افزایش ۳۰درصدی (به طور متوسط) در سال گذشته در شش ماه اول امسال تنها ۵درصد رشد کرد.

این رشد ناچیز قیمت مسکن در نیمه اول سال به اعتقاد برخی در پاییز و حتی زمستان تقریبا متوقف شده بود.

طی پنج، شش ماه گذشته آمار معاملات خرید و فروش ملک در تهران به طور چشمگیری کاهش یافت؛ به طوری که رییس اتحادیه املاک تهران چندی پیش گفت: فضای کسب و کار در بنگاه‌های املاک در این مدت به شدت تیره شده و این ناشی از بی‌میلی بازار به خرید و فروش مسکن است.

احتمال واکنش بازار

اما اکنون با اعلام خبر افزایش دو برابری وام مسکن، این احتمال می‌رود که بازار مسکن نسبت به این خبر واکنش نشان دهد. این احتمال از آنجایی بیشتر می‌شود که بدانیم بازار مسکن در ایران به دلیل عدم‌تعادل در میزان عرضه و تقاضا گوش به حرف فروشندگان است. زیرا تقاضای زیاد در این بازار مجبور است تا جایی که توان مالی‌اش اجازه می‌دهد از قیمت‌هایی که فروشندگان پیشنهاد می‌دهند، تبعیت کند. حال در این شرایط که توانایی مالی خریداران قرار است افزایش یابد، معلوم نیست چه بلایی سر قیمت‌ها در این بازار خواهد آمد. کارشناسان مسکن معتقدند ۱۸میلیون تومان وام برای خرید خانه‌ای که حداقل متری یک‌میلیون تومان ارزش دارد، رقم بسیار ناچیزی است. شاید این رقم کمتر از ۳۰درصد قیمت خرید یک خانه ۵۰متری باشد.

این در حالی است که در زمان اعلام افزایش سقف وام مسکن تا رقم ۱۸میلیون تومان بازار مسکن بلافاصله نسبت به این موضوع واکنش منفی نشان داد و قیمت‌ها افزایش پیدا کرد.

اکنون نیز قیمت مسکن به حدی در تهران بالا است که ۳۶میلیون تومان هم نمی‌تواند گوشه‌ای از منابع مالی متقاضیان خرید خانه را تامین کند.

تجربه تلخ

در این زمینه عضو کمیسیون برنامه‌و‌بودجه و محاسبات مجلس معتقد است: افزایش وام مسکن برای خانه‌دار شدن مردم یک ضرورت است. وی در عین حال با توجه دادن مسوولان اقتصادی دولت و بانک مسکن به پیامدهای افزایش وام مسکن به سقف ۳۶۰‌میلیون ریال به ایسنا، گفت: مسوولان وزارت مسکن و بانک مسکن تجربه تلخ اعلام پرداخت وام‌های ۳ و ۱۰‌میلیون تومانی را که آغازی بر تورم فزاینده در بخش مسکن را بنیان نهاد، باید به خوبی در یاد داشته باشند. تبلیغ پرداخت انواع وام و تسهیلات خرید یا اجاره مسکن اگر به واقع اجرایی نشود، یقینا آثار تورمی شدیدتری به دنبال دارد؛ چرا که افزوده شدن نقدینگی به حجم عظیم نقدینگی‌های حاصل از درآمدهای نفتی، نتیجه‌ای جز تشدید گرانی در بخش مسکن ندارد.

این عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه و محاسبات مجلس اعلام خبر افزایش سقف وام مسکن به ۳۶‌میلیون تومان را موجب حرکت منحنی قیمت‌ها به سمت بالا دانست و اظهار کرد: آثار و پیامدهای افزایش دو برابری وام مسکن یقینا موجب خروج قیمت مسکن از رکود و حرکت به سمت افزایش قیمت اجاره‌بها و مسکن می‌شود.

این عضو فراکسیون اقلیت مجلس، سخت‌تر کردن شرایط دریافت وام مسکن را موجب کاهش متقاضیان دریافت وام دانست و تصریح کرد: مردم برای دریافت وام ۳۶‌میلیون تومانی مسکن، باید هفت‌خوان دستگاه‌های اجرایی را با موفقیت سپری کنند، گذشته از آن خرید یک واحد مسکونی با این مبلغ حتی در شهرهای کوچک نیز غیرممکن است. نجومی شدن قیمت مسکن موجب شده است که قدرت خرید مسکن حتی با افزایش وام‌های مسکن از سوی بانک‌های دولتی اثربخشی فراگیری نداشته باشد.

او افزایش جهانی قیمت مصالح ساختمانی به واسطه افزایش قیمت سوخت را مورد تاکید قرار داد و متذکر شد: افزایش جهانی نرخ سوخت موجب گران شدن سیمان، آهن و دیگر مصالح ساختمانی شده است. دولت اگر واقعا در پی خانه‌دار کردن مردم است، بهتر است تورم را مهار کند و این نمی‌شود مگر از حساب ذخیره ارزی به بهانه‌های گوناگون برداشت نکند.

او افزایش وام مسکن را بیش‌تر به نفع اقشار دارای نقدینگی دانست تا اقشار حقوق‌بگیر و جامعه کارگری و خاطرنشان کرد: چالش بیکاری و مسکن، بحران اقتصادی و اجتماعی را تشدید کرده است؛ به گونه‌ای که قیمت مسکن در روستاها و شهرهای کوچک وضعیت را به گونه‌ای کرده است که افراد فاقد مسکن در این مناطق نیز نمی‌توانند برای خود سرپناه تهیه کنند.

نماینده مردم بناب در مجلس تسهیلات بانک مسکن را تنها موجب پوشش کم‌تر از هشت درصدی قیمت یک واحد ۱۰۰‌متری واقع در مناطق میانی شهر تهران دانست و خاطرنشان کرد: وقتی قیمت هر مترمربع در میانی‌ترین مناطق شهر تهران به حداقل دو تا سه‌میلیون تومان می‌رسد، برای خرید یک آپارتمان ۱۰۰‌متری باید ۲۰۰ تا ۳۰۰‌میلیون تومان پرداخت کرد.

صدیقی افزایش دو برابری وام مسکن را موجب افزایش یا حفظ قدرت خرید مردم ندانست و افزود: دولت برای اثربخش شدن وام مسکن باید قانون زمین‌های ۹۹‌ساله را از شهرک‌های اطراف شهرهای بزرگ به داخل شهرهای بزرگ تعمیم دهد، در این صورت افزایش وام مسکن کارآیی لازم را خواهد داشت.