طبق پیش‌بینی سازمان ملل متحد تا کمتر از ۴۵سال دیگر، بیش از ۷۵درصد جمعیت زمین را شهرنشینان تشکیل خواهند داد. علیرضا فرسایی، یک کارشناس معماری با بیان این مطلب گفت: گسترش روزافزون تعداد شهرها و افزایش تمایل مردم به شهرنشینی، لزوم برنامه‌ریزی برای شهرها را ضروری ساخته است؛ لذا ظهور برنامه‌هایی نظیر طرح هادی، طرح تفصیلی و طرح جامع ناشی از همین تقاضا است.

وی با اشاره به اینکه شهرسازی به معنای مطالعه طرح‌ریزی و توسعه شهر با در نظر گرفتن نیازهای اجتماعی و اقتصادی و با هدف به حداقل رساندن مشکلات شهری و پاسخگویی به نیازهای عمومی جمعیت شهری است، تصریح کرد: طرح جامع شهری با هدف مشخص کردن جهت‌های توسعه و تدوین برنامه برای شهر و نیز تامین نیازمندی‌های آن بر مبنای پیش‌بینی‌ها و اهداف توسعه شهری تهیه می‌شود.

درواقع در این طرح، نحوه استفاده از زمین‌ها و منطقه‌بندی مربوط به حوزه‌های مسکونی، تجاری، خدماتی، صنعتی، اداری و... مشخص می‌شود و به عبارتی دیگر، خط مشی اصولی و کلی سیاست های شهری تعیین می‌شود.

وی افزود: تاسیسات و تجهیزات شهری و شرایط لازم برای ایجاد آنها نیازمندی‌های عمومی شهری، تجهیزات و تعیین محدوده‌های نوسازی و بهسازی از جمله مواردی هستند که یک طرح جامع باید به آنها توجه کند. طرح جامع،‌ بیشتر برای شهرهایی با جمعیت بیشتر از ۲۵هزار نفر تهیه و تدوین می‌شود.

این کارشناس معماری درباره چگونگی تهیه طرح جامع شهری به ماهنامه خبری آموزش مسکن گفت: قبل از هر چیز، مشاور شهرساز باید به مطالعه وضع موجود شهر بپردازد و پس از انجام مطالعات میدانی و برداشت سطوح موجود اقدام به تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده کند که در این تجزیه و تحلیل امکان نتیجه‌‌گیری برای مشاور به وجود می‌آید و او می‌تواند نقاط ضعف و قوت منطقه مورد مطالعه خود را نیز شناسایی کند.

وی افزود: در گام بعدی لازم است هدف‌ها و اولویت‌هایی که در بهسازی شهر ضروری هستند، مشخص شوند. مساله مهم دیگری که در این مرحله لازم است به طور ویژه مورد توجه قرار گیرد، پیش‌بینی‌های لازم برای توسعه شهر است. وی با بیان اینکه طرح‌های جامع در دو مرحله تهیه و تدوین می‌شوند، توضیح داد: مرحله نخست شامل انجام بررسی و کوشش برای شناخت وضعیت موجود شهر است که در برگیرنده مطالعات جغرافیایی، اقلیمی، تاریخی، ویژگی‌های اقتصادی منطقه و ویژگی‌های اجتماعی و کالبدی شهر است و مرحله دوم، جمع‌بندی مطالعات انجام شده و تحقیقات میدانی است. پس از این امر، باید به تجزیه و تحلیل موارد انجام شده پرداخت که نتیجه این تجزیه و تحلیل در طرح‌های کالبدی شهری و گزارش‌های مربوطه ارائه می‌شود.

فرسایی، درباره چگونگی اجرایی شدن طرح‌های جامع اظهار کرد: برای تحقق این امر، لازم است که طرح در شورای‌عالی شهرسازی که شامل وزیر مسکن و شهرسازی، وزیر کشور، وزیر صنایع و معادن، وزیر فرهنگ و آموزش عالی، وزیر ارشاد اسلامی، وزیر نیرو، وزیر کشاورزی، وزیر دفاع و پشتیبانی، وزیر جهاد سازندگی، رییس سازمان برنامه و بودجه، وزیر راه و ترابری، رییس سازمان حفاظت محیط زیست و یک نفر از کمیسیون مسکن و شهرسازی و راه و ترابری مجلس شورای اسلامی به پیشنهاد کمیسیون مذکور و به انتخاب مجلس به عنوان ناظر در جلسات شورای‌عالی شهرسازی هستند، مطرح و به تصویب نهایی برسد.

وی ادامه داد: در مراحل بعدی اگر نیازی به تغییر در طرح جامع بود از نظرهای مشورتی استاندارد و کارشناسان مربوطه استفاده می‌شود.