در نهمین کارگاه بررسی روند تهیه و تصویب طرح جامع تهران انجام گرفت:
بررسی عواقب تراکم فروشی در تهران
وی با ابراز مخالفت نسبت به کاهش تراکم در تهران، این کلان‌شهر را کوتوله‌ترین کلان‌شهر دنیا قلمداد کرد و گفت: مشکل اصلی تهران تراکم نیست، بلکه باید زیرساخت‌های این شهر اصلاح شود. البته متاسفانه در شرایط کنونی، به جای توجه به اصلاح زیرساخت‌های شهر تهران، هم اکنون با کاهش تراکم ساختمان‌ها به دو تا سه طبقه در طرح جامع و تفصیلی مواجه هستیم؛ در حالی که این اقدام تنها صورت مساله را پاک می‌کند، نه راهکار حل آن. در نهمین کارگاه بررسی طرح جامع تهران که با حضور فرجامی، معاون شهرسازی وزارت مسکن، خوش‌‌چهره نماینده مردم تهران و دکترای شهرسازی و تنی چند از استادان دانشگاهی و متخصصان شهرسازی برگزار شد، مباحثی پیرامون کاهش یا افزایش فروش تراکم مطرح شده در طرح جامع تهران مورد بررسی و نقد قرار گرفت.
خوش‌‌چهره، نماینده مردم تهران در این نشست طی سخنانی اظهار کرد: با توجه به اینکه در زمینه تصویب طرح جامع تهران، حرف آخر را شورای‌عالی شهرسازی باید بزند، بنابراین اگر تناقضاتی به طور شفاف وجود دارد، می‌تواند با طرح اصلاحیه‌هایی این مشکلات را رفع کند.
اما بحث این است که پیشنهادهای ارائه شده در این طرح مبنی بر فروش تراکم، منطق علمی و شهرسازی را زیر سوال می‌برد. البته باید سابقه اعمال فروش تراکم پیش‌بینی شده در این طرح از مبنای علمی، مطالعاتی و تجربی برخوردار بوده باشد.
وی ابراز عقیده کرد: نباید برای کلان شهر تهران مقوله فروش تراکم را با یک نسخه حل کرد و برای تمامی مناطق فروش تراکم با میزان مشخص را اعمال کرد.
درآمد شهرداری تهران به شهرفروشی وابسته است
براتی، دکترای شهرسازی و رییس دانشکده معماری دانشکده بین‌المللی امام خمینی (ره) در این جلسه ابراز عقیده کرد: طرح جامع به بدترین شکل در حال تهیه است تا محیطی را برای زنده ماندن و نه زندگی کردن فراهم کند. اما این معنی ندارد وقتی صدها کارشناس ٥سال کار می‌کنند، تمامی این پیشنهادها به تراکم برگردد.
به گفته وی، در طرح جامع تهران تعریف نادرستی از شهر و شهرسازی ارائه شده و در حالی که جهان بر روی توسعه پایدار و شهرسازی معنا گرا بحث می‌کند، ما همچنان روی فروش تراکم مشکل داریم و بر روی آن مانور می‌دهیم. به اعتقاد وی، تثبیت جمعیت مناطق از اساس علمی و منطقی برخوردار نیست و دو قطبی بودن تهران را از بین نمی‌برد. وی تصریح کرد: شهرسازی در ایران به طرز نادرستی تعریف شده است؛ طوری که امروز هر یک از افراد فعال در این زمینه با تخصص‌های متفاوت در این بخش اظهارنظر می‌کنند.وی با تاکید بر اینکه همچنان جای نهاد نظارتی بر تمامی طرح‌های تهران، خالی است، اظهار کرد: نمی‌توان از طریق طرح‌های مقطعی گرا، طرح جامع تهران را پاسخگو بود؛ زیرا همچنان درآمدهای شهرداری تهران به شهر فروشی وابسته است.
وی اذعان داشت: شهرداری تهران برای اداره خود شهر فروشی می‌کند، یعنی بفروشیم تا خوب زندگی کنیم؛ در حالی که اجرای چنین اهدافی اصل شهرنشینی را زیر سوال می‌برد.
وی گفت: تا زمانی که اخذ عوارض بر مصرف‌کننده به جای تولید‌کننده تحقق پیدا نکند، شهرداری تهران همچنان به تراکم فروشی گرایش خواهد داشت و متاسفانه شهرداری سایر استان‌ها نیز به تبعیت کورکورانه از تهران، به تراکم فروشی اقدام می‌کنند؛ از این حیث دیگر نمی‌توان اقدامات اساسی برای سایر شهرستان‌ها نیز صورت داد. وی یادآور شد: متاسفانه در زمان تهیه و تدوین طرح جامع گفتند دانشگاه‌ها حرف‌های آکادمیک می‌زنند و تنها حرفه‌ای‌ها باید به میدان کار بیایند، اما حرف همین حرفه‌ای‌ها هم امروز می‌بینیم که تغییر پیدا کرده است.
وی اظهار کرد: اگر همچنان تراکم فروشی در تهران برای کسب درآمد در شهرداری رواج داشته باشد، شاهد افزایش محدوده شهری خواهیم شد که این نیز اتفاق نامیمونی است.
تراکم پایه تصویب نشده است
فرجامی، معاون شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی نیز در این جلسه اظهار کرد: این اولین بار است که تعامل مشترکی میان شهرداری و وزارت مسکن برای تهیه طرح جامع تهران شکل گرفته است.
وی افزود: بخشی از شهرفروشی‌هایی که در سال‌های قبل اتفاق افتاده است، به این دلیل است که شهرداری در جریان تهیه طرح‌ها قرار نمی‌گرفت؛ در حالی که در این طرح، شهرداری در جریان تهیه، بررسی و تصویب قرار گرفته است.
وی در خصوص تراکم پیش‌بینی شده در طرح جامع تهران گفت: متاسفانه اینکه گفته می‌شود تراکم مطرح شده در طرح جامع ٥ تا ٦طبقه بوده و عده‌ای می‌خواهند این عدد را کم یا زیاد کنند، صحت ندارد چون هنوز میزان این تراکم تصویب نشده است.
وی گفت: هم‌اکنون جدول تراکم ها و ظرفیت جمعیت تهران محاسبه شده، اما هنوز به تصویب نرسیده است. ضمن اینکه براساس آمارگیری سال ٨٥، مشخص شد که رشد جمعیتی تهران با توجه به منابع آب تا سال ١٤٠٠ به میزان ١/٩ تعیین شده است؛ اما هنوز این عدد نیز قطعی نیست، چون همچنان بر روی اختلاف جمعیت روز و شب در تهران مباحثی مطرح است.
به گفته وی، ظرفیت‌های خدمات عمومی مرتبط با جمعیت روز نیز بسیار مورد بحث قرار گرفته است و منجر به این شد که روی پیش‌بینی ظرفیت خدمات عمومی با دست بازتر تصمیم‌گیری شود.فرجامی خطاب به خوش‌‌چهره گفت: واقعا این تراکم‌هایی که شما از آن سخن می‌گویید، برای یک منطقه نیست و در پهنه‌های مختلف که هر یک ٣ زیر‌مجموعه دارند، متفاوت است؛ لذا این طور نیست که یک نسخه کلی برای تمام شهر پیچیده شده باشد.
وی گفت: تمامی راهبردها، ضوابط و مقررات در ٣قسمت نظرات شورای برنامه‌ریزی استان، شورای اسلامی شهر تهران و کمیته فنی شورای‌عالی شهرسازی تنظیم شده و به دلیل اینکه برخی مسائل مطرح شده از سوی شورای شهر مرتبط با مباحث مالی بود، این موارد حذف شد.
خوش‌‌چهره نیز اظهار کرد: متاسفانه طی دوره‌هایی شهرداری که با شارلاتانیزم یک مو فاصله داشت، به دلیل برخی بی‌هویتی‌ها و عدم‌تجانس در حوزه شهرسازی، آن یک مو هم برداشته شد و این دو موضوع با هم مختلط شد.
وی یادآور شد: متاسفانه امروز در حوزه اداره شهر فضایی حاکم شده است که سرانه‌هایی نظیر فضای سبز، خدمات عمومی و ... بسیار پایین اما در مقابل در جنوبی‌ترین منطقه تهران، سرانه تجاری بسیار بالا است.
اطلاعات دقیق از روند تهیه طرح جامع در اختیار کارشناسان نیست
منصوری، دکترای مطالعات شهری نیز پیرامون روند تهیه طرح جامع تهران گفت: متاسفانه بخشی از انتقادات ما به دلیل در اختیار نداشتن اطلاعات مستند است و برخی اوقات موجبات قضاوت نادرست ما را نسبت به این طرح فراهم می‌آورد. در حالی که طرحی که قرار است امسال به تصویب برسد، باید قبل از تصویب و اجرایی شدن مورد نقد از سوی کارشناسان و متخصصان قرار گیرد تا اشکالات احتمالی آن رفع و به سوالات ما پیرامون آن پاسخ داده شود.
وی تصریح کرد: به لحاظ منطقی، علمی و آکادمیک، طبعا گروه تهیه‌کننده طرح نمی‌تواند با گروه داوری و بهره‌برداری یکی باشد. از این مهم‌تر برای انجام کار باید یک نظارت عمومی و عام بر تمامی مراحل تهیه و تدوین صورت گیرد، همچنان که صحت عمل یک حکومت مشروط بر این است که امکان نظارت عمومی بر آن حاکم باشد.
استمرار فروش تراکم ساکنان تهران را حاشیه‌نشین می‌کند
ستاری، عضو هیات علمی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران نیز در این جلسه اظهارنظر کرد: زمانی این بحث مطرح شد که با تغییر ساخت و ساز در تهران میزان مهاجرت به این شهر افزایش می‌یابد؛ در حالی که مهاجرت میزان معقولی دارد و شهرهای دارای پتانسیل نیز از مهاجرت‌های مفید بی‌بهره نخواهند بود که عمدتا جنبه اقتصادی دارد و در این میان مهاجرت‌های غیرمفید است که حاشیه نشینی را به دنبال داشته و ضربه مهلکی برای کلان‌شهرها است و این در حالی است که هم‌اکنون حاشیه‌نشینان تهران بخشی از ساکنان شهر بوده‌اند که به این مناطق مهاجرت کرده‌اند.
وی با بیان اینکه در سال ٩٠ به موضوع مسکن به عنوان یک جنجال سیاسی اقتصادی در کشور برخورد خواهیم کرد، اذعان داشت: با روندی که در پیش گرفته شده است، در این سال مطمئنا شاهد انبوهی از خانواده‌های بدون سرپناه در تهران خواهیم بود. ضمن اینکه طرح جامع تهران نیز به این قضیه شدت می‌بخشد.
به اعتقاد وی، مسکن و بحث تراکم با یکدیگر ارتباط مستقیم دارند و باید عمیقا و به طور کلان به آن توجه شود، در غیراین صورت نتیجه آن می‌شود که قیمت یک واحد مسکونی که یک و نیم سال پیش در سعادت‌آباد فلان قیمت بود، با قیمت یک واحد مسکونی به همان متراژ در قرچک ورامین یکسان است.
این به آن معنی است که خانواده‌ای که سالیان سال پس‌انداز کرده تا واحدی را در تهران به‌عنوان مسکن خریداری کند، ظرف یک سال و نیم اخیر با تغییرات ناگهانی قیمت مسکن در تهران ناچار شود مسکن خود را در حاشیه تهران تامین کند.
به اعتقاد وی، اگر در بحث تراکم و مسکن ساده اندیشی صورت گیرد، طی یک یا دو سال آینده در بحث افزایش قیمت مسکن وضعیت فاجعه‌آمیزتر از وضعیت فعلی خواهد بود.
پس از تصویب طرح جامع، فضا برای نقد باز است
حائری، یکی از اعضای تهیه‌کننده طرح جامع تهران نیز در این جلسه طی سخنانی با اشاره به پدیده کش آمدگی شهر تهران که منحصر به فرد است، گفت: متاسفانه استعاره‌ای که برای تهران خوانده شده است، تهران را ناشهر قلمداد می‌کند؛ در حالی که هزاران استعداد دارد و می‌تواند همچنان به یک کلان شهر تبدیل شود.
وی گفت: در این طرح به صورت مفهومی بر بازگردانی انسجام به تهران مطالعه شده و بیش از ٣٠ مهندس مشاور و ٣٠٠ کارشناس برای تهیه آن فعالیت کرده‌اند.
وی افزود: همان‌گونه که نظارت از طریق مشارکت انجام می‌شود، از متفکران حوزه شهرسازی نیز در تهیه این طرح یاری گرفته شد.
وی در ادامه به پیش‌بینی تشکیل سازمان فضایی شهر در طرح جامع تهران اشاره کرد و گفت: این سازمان برای اولین بار در کشور تشکیل شده است تا درون آن به کلیه مسائل مرتبط با انسان‌ها پرداخته شود. به گفته وی، سازمان فضایی ترکیبی از ساختار طبیعی، تاریخی و فرهنگی شهر تهران است.
حائری همچنین به تهیه نسخه‌های جدید طرح جامع تهران در سال‌های آتی اشاره کرد و گفت: قرار است هر ٥سال یک بار یک نسخه جدیدی از این طرح تهیه شود و پس از چاپ به نقد گذاشته شود، همچنان که در حال حاضر نسخه تهران یک در حال چاپ است.
منصوری خطاب به حائری گفت: چرا به هنگام تصویب این طرح، نقدها صورت نمی‌گیرد.
حائری نیز پاسخ داد: تاکنون جلسات متعدد نقد طرح جامع تهران برگزار شده و تمامی علاقه‌مندان نظرات و انتقادات خود را اعلام کرده‌اند، همچنان که برخی از این انتقادات نیز با صلاحدید اعضای تهیه‌کننده اعمال شد.
تراکم فروشی از میزان ارائه خدمات در تهران پیشی گرفته است
براتی نیز ابراز عقیده کرد: در بحث فروش تراکم متاسفانه در شهرداری قطاری راه انداخته شده است که هیچ‌کس نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد؛ به گونه‌ای که براساس آن گفته شده هر کس مجاز است تا دو طبقه خانه بسازد، زیرا بیش از آن ساختن غیرمجاز است، اما اگر کسی اصرار داشته باشد برخلاف مقررات برای ساخت ۵طبقه باید جریمه‌اش را بپردازد. وی گفت: یک دوره عظیم این اتفاق افتاده و متاسفانه موجب شده است که میزان خدمات عمومی از میزان ساخت مسکن عقب بماند و جوابگوی مردم نباشد؛ در صورتی طرح جامع تهران توجیه دارد که بتوانیم در ١٠ سال آینده با اجرای آن عقب ماندگی‌های موجود را در بخش خدمات جبران کنیم؛ در حالی که براساس طرح جامع جدید همچنان به عقب ماندگی‌های قبلی استمرار می‌بخشیم.
فرجامی نیز خطاب به وی گفت: حتی یک کلمه هم راجع به تراکم پایه در طرح جامع تهران قید نشده است و تحت هیچ شرایطی هم طرح جامع فعلی بر فروش تراکم تاکید ندارد؛ چرا که مازاد تراکم مجاز یعنی خلاف قانون.
وی خاطرنشان کرد: البته شورای شهر بعد از تصویب طرح جامع تهران در شورای‌عالی شهرسازی ممکن است مواردی را برای فروش تراکم تصویب کند، اما در طرح جامع تهران چیزی مطرح نشده است. به گفته وی، براساس طرح جامع تهران سقف تراکم مجاز در پهنه‌های مختلف بسته شده و ممکن است شهرداری بگوید اگر این سقف را برای همه جا اعمال کند درآمد خود را از کجا کسب کند، اما ما برای این امر نیز برنامه داریم؛ همچنان که در لایحه اصلاح سیستم درآمد شهرداری‌ها این موارد مورد توجه قرار گرفته و هم‌اکنون نیز در کمیسیون زیر بنایی دولت به تصویب رسیده است.
ارسال نظر