نگاهی به آمار صدور پروانه‌های ساختمانی در تهران
آمارها از رواج نظام غیر حرفه‌ای ساخت‌وساز حکایت دارد

گروه مسکن- فرید قدیری، سمیه فراهانی: بررسی آماری روند ساخت‌وساز در تهران (به عنوان شهر پیشتاز در تحولات بازار مسکن) نشان می‌دهد، عملکرد غیر حرفه‌ای سازندگان ساختمانی در طول سال‌های ۸۱ تا ۸۴ ؛ یعنی دوره رکود مسکن تاثیر بسزایی در میزان جهش قیمت ملک در سال ۸۵ داشته است.
به بیان دیگر، گذشته از مسائلی همچون کسادی بازارهای سهام، ارز، طلا، سکه و خودرو، نقدینگی سرگردان، وجود تقاضای سرمایه‌ای و افزایش هزینه‌های ساخت، الگوی نادرست و غیر حرفه‌ای فعالان ساختمانی در طول سال‌های گذشته به افزایش قیمت در بازار مسکن کمک بسزایی کرده است.
در نظام حرفه‌ای ساخت‌وساز، شرکت‌های سرمایه‌گذاری در دوره رکود با توجه به ارزان بودن هزینه پول، اقدام به ساخت؛ واحد مسکونی می‌کنند و با آماده شدن واحدها در دوره رونق اقدام به عرضه آنها می‌کنند. افزایش عرضه در این دوره به تعدیل قیمت‌ها کمک خواهد کرد.
در مقابل این نظام، یک روش غیرحرفه‌ای وجود دارد که در آن، سازندگان غیرحرفه‌ای با ایجاد نشانه‌های رونق در بازار وارد ساخت‌وساز می‌شوند و با اخذ پروانه و پس از طی مراحل ساخت‌وساز که حداقل حدود دوسال طول می‌کشد، درست همزمان با بروز نشانه‌های ثبات قیمت، واحدهای خود را عرضه می‌کنند و این خود بر تعمیق ثبات قیمت می‌افزاید. در این روش (غیرحرفه‌ای) سازندگان در دوره رکود با عدم فروش واحدهای خود روبه‌رو می‌شوند و در دوره رونق نیز با عدم موجودی برای عرضه، که این یعنی کمک به تشدید افزایش قیمت‌ها.
اما در سال‌های ۸۱ تا ۸۴ که از آن به دوران رکود مسکن نام برده می‌شود، ساخت‌وساز براساس آمارهای ثبت شده کاملا براساس نظام غیرحرفه‌ای صورت گرفته است.
سال 80، سال رونق در بازار مسکن بود. در این سال به استناد گزارش ماهنامه اقتصاد ایران (شماره 64 خرداد 1383) در تهران برای ساخت بیش از 185هزار واحد مسکونی، پروانه ساختمانی صادر شده است. این واحدها بیش از 23میلیون مترمربع زیر بنا داشته‌اند؛ اما در سال 81 به استناد گزارش دفتر تدوین ضوابط و نظارت بر صدور پروانه شهرداری تهران؛ یعنی اولین سال رکود در این بازار برای 142هزار و 448واحد مسکونی در تهران پروانه صادر شد.
درواقع، حجم صدور پروانه ساختمانی در تهران در سال ۸۱ ، معادل ۲/۲۳درصد نسبت به سال ۸۰ کاهش داشته است.
در سال 82، به عنوان دومین سال رکود نیز مجددا باز شاهد افت تقاضا در ساخت‌وساز بودیم؛ به طوری که حجم پروانه‌های ساختمانی صادر شده در سال 82، نسبت به سال قبل از آن 43درصد و نسبت به سال 80 معادل 56درصد افت داشته است.
این در حالی است که اگر حجم تقاضا برای ساخت در سال‌های ۸۱، ۸۲، ۸۳ و ۸۴ نسبت به سال ۸۰ افزایش پیدا می‌کرد و ساختمان‌سازی در این دو سال رونق می‌گرفت، در سال ۸۵ که سال رونق در بازار مسکن بود با افزایش عرضه روبه‌رو بودیم.
در سال 84 با صدور پروانه ساختمانی برای 77هزار و 786واحد مسکونی در تهران، ساخت این تعداد خانه شروع شد؛ اما در سال 85 که سال رونق بازار مسکن بود و براساس نظام حرفه‌ای ساخت‌و‌ساز باید ساختمان‌سازی در این سال در مقایسه با سال‌های قبل کاهش می‌یافت، شاهد صدور پروانه برای 100هزار و 656واحد مسکونی بودیم؛ این یعنی افزایش حدود 30درصدی تقاضا برای ساخت در سال رونق نسبت به سال رکود.
متاسفانه روند غیرحرفه‌ای ساخت‌و‌ساز در تهران در سال ۸۶ نیز ادامه یافت.
در سال 86 به استناد آمارهای وزارت مسکن و شهرسازی بازار مسکن مجددا وارد دوره رکود شد.
در ۶ماه گذشته از سال ۸۶، برخلاف سال ۸۵ با کاهش تقاضای موثر و سرمایه‌ای در بازار معاملات املاک روبه‌رو بودیم؛ اما در مدت مذکور، آمار صدور پروانه‌های ساختمانی حکایت از افزایش ۸۹درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۸۵ دارند.