دو واکنش مجلس به طرح تحول: ۱- تشکیل کمیسیون ویژه ۲- انتقاد از ابهامات اجرایی

منصور خلیلی عراقی: تحول اقتصادی یک تصمیم ریشه‌ای است که دولت می‌خواهد انجام دهد و برای این تصمیم نیاز به پشتوانه علمی و سنجیده وجود دارد

جمشید پژویان: سوال من این بود که برخی سیاست‌گذاری‌ها و عملکردهای دولت با این بسته سیاستی تفاهم ندارد و در تضاد است.

بایزید مردوخی: آنچه مورد اجماع بود این بود که مشکلات اساسی کشور تشخیص داده شده؛ اما کار تحول اقتصادی بدون تعجیل و همراه کار کارشناسی انجام شود

فرشاد مومنی: اقتصاد دانان به دولت تذکر دادند که کارهایی که انجام می‌دهد باید به صورت روشمند و مبتنی بر یک مبانی نظری باشد تا ناسازگاری، تعارض و تناقض در سیاست‌های دولت به حداقل برسد در نشست رییس‌جمهور با ۱۰۰اقتصاددان بر حساسیت نحوه اجرای طرح تاکید شد

اجماع اقتصاددانان بر ضرورت تحول در اقتصاد ایران

دنیای اقتصاد- گفت‌وگوی رییس‌جمهور با ۱۰۰اقتصاددان از طیف‌های مختلف فکری که روز شنبه و به مدت ۳ ساعت و ۳۰دقیقه برگزار شد، مورد استقبال اقتصاددانان قرار گرفت. در ابتدای این نشست، حسینی دبیر کارگروه تحول اقتصادی جزئیات این طرح را برای حاضران تشریح کرد و سپس برخی از اساتید دانشگاه از جمله مسعود درخشان، اسدا... فرزین‌وش، منصور خلیلی عراقی و جمشید پژویان در سخنانی به بیان دیدگاه‌ها، نظرات و پیشنهادهای خود از نحوه اجرای این طرح پرداختند و اغلب اساتید بر ضرورت و اجرای طرح تحول اقتصادی برای اصلاح ساختارهای معیوب تاکید کردند و خواستار دقت نظر و حساسیت دولت در اجرای این طرح شدند.

دقت در چگونگی هدفمند کردن یارانه‌ها به عنوان امری حساس و ظریف، عجله نکردن در اجرای اصلاحات ساختاری، استفاده از پتانسیل‌های علمی کشور در عرصه اقتصاد، حذف یا ادغام نهادها و ارگان‌های موازی، شناسایی و اصلاح برخی قوانین متناقض، شناسایی اولویت‌ها، مشارکت دادن دانشجویان دکترا و کارشناسی ارشد در ترسیم و اجرای طرح، کنترل و مبارزه با فساد، توجه به اقتصاد اسلامی، توانمندسازی بخش خصوصی و بهره‌گیری از مشاوران قوی اقتصادی از سوی رییس‌جمهور، از جمله پیشنهادها و مواردی بود که در این نشست توسط شماری از اساتید و صاحب‌نظران مطرح شد.

در این گردهمایی به همراه محمود احمدی‌نژاد، معاون اول رییس‌جمهور، رییس کل بانک مرکزی، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور و وزیران دادگستری، بازرگانی، کار و رفاه حضور داشتند.

این دومین نشست رییس‌جمهور با اقتصاددانان به شمار می‌رود. نشست اول احمدی‌نژاد با ۵۷ اقتصاددان منتقد برنامه‌های اقتصادی دولت در تیر ماه سال ۸۶ برگزار شد؛ اما اینک پس از گذشت یک سال از آن تاریخ، بسیاری از اقتصاددانان منتقد دولت از جمله مسعود نیلی، محمد طبیبان، موسی غنی‌نژاد، سعید شیرکوند، علینقی مشایخی، احمد میدری، حسن سبحانی و ... به دلیل عدم دعوت از سوی رییس‌جمهور نتوانستند در این نشست حضور یابند. گفته می‌شود دعوت‌شدگان در این مراسم را اغلب مدرسین دانشکده‌های اقتصاد که بر اساس دانشکده متبوع دعوت‌ شده بودند، تشکیل می‌دادند که احمدی‌نژاد طی نشستی با آنها، طرح تحول اقتصادی را برای آنان تشریح کرده است.

دولت به دنبال بهره‌برداری سیاسی نیست

رییس‌جمهور در این گردهمایی با تاکید بر اینکه انجام اصلاحات بنیادین در عرصه اقتصاد کشور، نیازمند عزم ملی، همراهی و همکاری عمومی است، تصریح کرد: به یقین اساتید و صاحب‌نظران دانشگاهی در موفقیت طرح‌های اصلاحی نقش مهم و پیشتاز دارند.

احمدی‌نژاد با رد برخی ادعاها مبنی بر اینکه دولت به تئوری‌های اقتصادی، اعتقادی ندارد و اقدامات دولت غیرعلمی و غیرکارشناسی است، گفت: کسانی چنین ادعاهایی را مطرح می کنند که از پاسخ به ایرادات دولت درباره تئوری‌های مطرح شده از سوی خودشان عاجزند؛ والا بنده همان مفاهیم کلیدی علم اقتصاد را با زبان عامه مردم مطرح

می‌کنم و به آن پایبندم.

رییس‌جمهور همچنین در پاسخ به سخنان یکی از اساتید دانشگاه مبنی بر اینکه دولت بهتر است به خاطر وسعت و گستردگی طرح تحول بزرگ اقتصادی تنها بخشی از آن را به مرحله اجرا درآورد، خاطرنشان کرد: دولت نگاه کوتاه مدت به این طرح ندارد؛ ضمن اینکه اگر یکی از اشکالات را اصلاح کنیم، بقیه ایرادات اقتصادی آثار تحول ابتدایی را نیز از بین خواهد برد و آن را بی‌نتیجه می‌کند.

وی با تاکید براینکه مردم ایران، مردمی‌تحول خواه هستند، گفت: اگر طرحی به درستی و با در نظر گرفتن منافع مردم تدوین شود، مردم با آن همراهی خواهند کرد و ظرفیت تحولی مردم به لحاظ استعداد و هوشمندی در سطح بالایی قرار دارد که نمونه آن را در طرح عظیم سهمیه‌بندی بنزین شاهد بودیم.

احمدی‌نژاد با اشاره به اظهارات یکی از مدعوین مبنی بر اینکه زمان برای دولت به منظور اجرای اصلاحات ساختاری کم است، تصریح کرد: دولت معتقد است برای خدمت و رفع موانع رفاه و آسایش مردم حتی نباید یک روز تعلل کرد؛ چراکه هر چه زمان می‌گذرد، هزینه و تبعات اصلاح ساختارها افزایش می‌یابد.بنابراین حتی اگر یک روز از عمر دولت باقی مانده باشد و احساس شود که اصلاحاتی به نفع مردم است، قطعا این اقدام را عملی خواهد کرد.

رییس‌جمهور با تاکید بر اینکه دولت به هیچ عنوان به دنبال بهره برداری سیاسی از اقدامات خود نیست، گفت: دعوت من از شما برای تبادل نظر درباره طرح تحول بزرگ اقتصادی یک دعوت اعتقادی است و برای این است که چنانچه بعضا ایراداتی در طرح وجود دارد، اصلاح و یک‌بار برای همیشه یک طرح جامع و ریشه‌ای برای اصلاح ساختارهای معیوب اقتصادی کشور تدوین شود. من با این دعوت، تکلیف و وظیفه خود را نزد خدای متعال و مردم انجام دادم. احمدی‌نژاد همچنین با تاکید بر ضرورت تدوین الگوی ایرانی و اسلامی‌برای اقتصاد کشور یادآور شد: الگوهای اقتصادی و نظری با مدل مکانیکی که در همه جای دنیا یکسان است، متفاوت است. در الگوهای نظری، سنت‌ها، روحیات و فرهنگ هر کشور در روند اجرا و تدوین برنامه‌ها تاثیرگذار است و از این رو باید برای تدوین ساختارهای بنیادین کشورمان، مدل‌های اسلامی‌- ایرانی ترسیم شود.

در همین رابطه، وزیر کار امور اجتماعی در باره جلسه رییس‌جمهور با اقتصاددانان گفت: بنابر گفته رییس‌جمهور از نظرات استادان اقتصاد در اجرای بهتر برنامه تحول اقتصادی دولت استفاده خواهد شد، همان‌گونه که در کارگروه‌های کنونی از برخی استادان اقتصاد استفاده می‌شود.

وی افزود: استادان حاضر در این جلسه مجموعه‌ای از دانشگاه‌های مختلف کشور مانند دانشگاه تهران، علامه طباطبایی، شهید بهشتی و برخی دانشگاه‌های استان‌ها بودند. جهرمی ‌گفت: ‌در این جلسه فرمی‌ از طرف دبیرخانه در اختیار استادان قرار گرفت که هم از طریق مقاله و یا ارائه نظرات خود به صورت مکتوب یا به صورت حضور در کارگروه‌های تخصصی مانند بهره‌وری، نظام بانکی، نظام یارانه‌ای، مسائل گمرکی، مالیات، نظام توزیع و سایر کارگروه‌ها نظرات خود را بیان کنند. وی گفت:‌ در این نشست ۱۳ تن از استادان به ارائه نظرات خود پرداختند که از جمله آنها مسعود درخشان، جمشید پژویان، مردوخی، ابراهیم رزاقی، حسین عیوضلو، اسدا... فرزین‌وش، منصور خلیلی‌عراقی، احمد صمیمی‌و خانم گودرزی در حضور رییس‌جمهور صحبت کردند.

وزیر کار و امور اجتماعی افزود: همه استادان در این جلسه بر این نکته تاکید داشتند که مشکلات ساختاری در اقتصاد کشور موجود است که باید رفع شود و همچنین تاکید جمعی براین بود که زمینه اجرا و روش‌های اجرای تحول اقتصادی نیاز به تدبیر طمانینه دارد و آمادگی خود را برای ارائه نظرات سازنده اعلام کردند.

عملکرد دولت با بسته سیاستی در تضاد است

دکتر جمشید پژویان از استادان حاضر در جلسه رییس‌جمهور با اقتصاددانان هم گفت: ارزیابی کلی من از این نشست رییس‌جمهور و برخی اعضای کابینه با ۱۰۰ اقتصاددان و اهالی اقتصاد در مجموع خوب بود.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: ‌رییس‌جمهور مساله ضرورت نیاز دولت به نظر متخصصان را درک کرده و پاسخ مثبتی به آن داده است.

وی خاطرنشان کرد: دولت در هر مرحله‌ای بخواهد در جهت سیاست‌گذاری کارآمد از اقتصاددانان کمک گیرد، مورد استقبال آنان قرار می‌گیرد و امیدوارم چنین جلساتی به هر شکل باعث استقبال دولت از نظرات متخصصان شود.

پژویان در پاسخ به این پرسش که آیا خود شما و سایر استادان نسبت به طرح تحول اقتصادی رییس‌جمهور خوش‌بین هستید، گفت:‌ بله من خوش‌بین هستم و نظر مثبت نسبت به این طرح دارم که در جلسه نیز اعلام کردم، اما سوال من این بود که برخی سیاست‌گذاری‌ها و عملکرد قبلی دولت با این بسته سیاستی تفاهم ندارد و در تضاد است.

وی افزود: ‌البته سوال با جزئیات بیشتری در جلسه مطرح شد که تصور من این است که یکی از دلایل پراکندگی‌ها در سیاست‌های دولت، عدم استفاده از گروه متخصص اقتصاد است.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی افزود: پیشنهاد بنده در مورد تشکیل کارگروه دائمی‌از اقتصاددانان به صورت تمام وقت بود، همان گونه که در همه جای دنیا رسم است، رییس دولت از یک گروه متخصص اقتصاد مستقل و هماهنگ برای سیاست‌گذاری‌ها استفاده می‌کند، در کشور نیز باید چنین گروهی تشکیل شود. پژویان خاطرنشان کرد: در این جلسه حدود ۱۰۰ نفر از استادان اقتصاددان حضور داشتند که با توجه به اینکه دعوت عام از آنها شده بود، استادان از دانشگاه‌های تهران و سایر استان‌ها حضور داشتند. وی گفت:‌ در این جلسه به جز رییس‌جمهور و اعضای کارگروه تحول اقتصادی دولت، وزرا صحبت نکردند، فقط معاون اول به ذکر یک مثال پرداخت.

کارشناسی طرح تحول به دانشگاه سپرده شود

از سوی دیگر رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، حرکت رییس جمهور را در دیدار با ۱۰۰ اقتصاددان بسیار پسندیده توصیف کرد و گفت: از رییس جمهوری درخواست کردم بررسی طرح تحول اقتصادی را به دانشکده اقتصاد بسپارد.

منصور خلیلی عراقی افزود: با توجه به این که کار اصلاح ساختار اقتصادی سنگین است، در یک جلسه سه ساعته نمی‌توان راجع به مصادیق آن صحبت کرد. وی با اشاره به وجود استادان برجسته اقتصاد و ۴۳ دانشجوی دوره دکتری و حدود ۱۵۰ دانشجوی دوره فوق‌ لیسانس اقتصاد در این دانشکده گفت: پیشنهاد مشخص این بود که به جای طرح مصادیق طرح تحول اقتصادی در جلسه سه ساعته، این طرح به عنوان یک پروژه تحقیقاتی به دانشگاه احاله شود تا در محافل علمی و آکادمیک مورد مداقه و اظهار‌نظر کارشناسی قرار گیرد.

به گفته وی، تحول اقتصادی یک تصمیم ریشه‌ای است که دولت می‌خواهد انجام دهد و برای این تصمیم نیاز به پشتوانه علمی و سنجیده وجود دارد.

حل مشکلات اقتصادی نیازمند بسترسازی است

بایزید مردوخی، مدرس دانشگاه تهران نیز با بیان این‌که تاکید همه اقتصاددانان حاضر در جلسه با رییس‌جمهور بر ۷ محور تحول اقتصادی تاکید کردند،گفت: طرح تحول اقتصادی باید با کارشناسی و بدون تعجیل اجرا شود.

وی افزود: من هم مثل بقیه همکاران اقتصادی، محورهای اعلام شده از سوی دولت را به عنوان محورهای درستی در تحول اقتصادی قبول دارم و همه همکاران من قبول داشتند که مشکلات اقتصادی باید حل شود.

مدرس دانشگاه تهران افزود: نکته‌ای که من در این جلسه گفتم این بود که حل مشکلات اقتصادی نیاز به بسترسازی مناسب در سطح ملی، استانی و بخشی دارد.

مردوخی در پاسخ به اینکه آیا هیچ یک از اقتصاددانان ضرورت تحول اقتصادی را انکار کرد، گفت: نه، چنین شخصی وجود نداشت و به طور کلی همه اقتصاددانان در مورد این که مشکلات اقتصادی وجود دارد، هم رای و هم عقیده بودند و تشخیص ۷ محور که از سوی دولت انجام شده را تشخیص درستی می‌دانستند.

وی در مورد مهم‌ترین نکته اجماع که اقتصاددانان حاضر در جلسه شنبه شب بر آن تکیه داشتند، گفت: آنچه مورد اجماع بود این بود که مشکلات اساسی کشور تشخیص داده شده و در آن تردیدی نداشتند و آنچه در صحبت‌های این استادان مطرح بود، این بود که کار تحول اقتصادی بدون تعجیل و همراه کار کارشناسی انجام شود.

انتقاد از تصمیم‌های غیرعالمانه

فرشاد مومنی، عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی نفس برگزاری جلسه رییس‌جمهور با اقتصاددانان را مثبت ارزیابی کرد و گفت: به اعتبار تذکرها و هشدارهای اقتصاد دانان در مورد مساله نقدی کردن یارانه‌ها که یک امر بسیار خطیر و با پتانسل‌های بالای بحران‌آفرینی است، رییس‌جمهور متعهد شد که از اقدامات شتابزده و غیرمشارکت جویانه پرهیز کند.

وی با بیان اینکه البته دو نکته در این خصوص وجود دارد، گفت: نکته اول اینکه کارهایی که به اقتصاددانان ارائه شد، خام و ناپخته بود و از حد کلی‌گویی‌های متعارف میزان اندکی جلوتر رفته بود که عموما اشکالات جدی به آنها وارد بود، در عین حال که هیچ یک از اعضای هیات علمی زحماتی که تیم تهیه کننده گزارش کشیدند، نادیده نمی‌گیرند.

مومنی در بیان نکته دوم گفت: در صحبت‌های ارائه دهندگان گزارش و حتی رییس‌جمهور هیچ نوع صحبت خاصی درباره جایگاه قانونی کارهایی که انجام شده یا قرار است انجام شود، مطرح نشد و این امر مقداری نگران کننده است.

به گفته وی در عین حال این جلسه یک دستاورد خیلی بزرگ نیز به همراه داشت و آن هم این بود که با توجه به این امر معتقدم اگر این تعهد رییس‌جمهور عملی شود، این جلسه دستاوردهای خیلی بزرگی را داشته و توانسته از یک فاجعه ملی پیش‌گیری کند.

عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در مورد مهم‌ترین مسائلی که اقتصاد دانان در این جلسه مطرح کردند، اظهار کرد: اقتصاددانان در این جلسه در مورد کارهایی که دولت به صورت نسنجیده زیر عنوان خصوصی سازی با توزیع سهام عدالت انجام می‌دهد، انتقادهای خیلی جدی کردند. وی ادامه داد: در این جلسه مطرح شد که هر نوع جابه جایی منابع عمومی قبل از توانمندسازی بخش خصوصی فقط می‌تواند مضمون توزیع رانت داشته باشد و به هیچ وجه به ارتقای توان رقابت اقتصاد ملی و پیشرفت عملکرد اقتصادی منجر نخواهد شد که رییس‌جمهور این نکته را نیز پذیرفت، ولی در این زمینه تعهدی برای توقف کارهای نادرست فعلی ارائه نکرد.

مومنی همچنین گفت: اقتصاد دانان به دولت تذکر دادند که کارهایی که انجام می‌دهد باید به صورت روشمند و مبتنی بر یک مبانی نظری باشد تا ناسازگاری، تعارض و تناقض در سیاست‌های دولت به حداقل برسد که در این زمینه نیز متاسفانه تعهدی داده نشد.

به گفته وی در این جلسه مطرح شد که حتی یک تجربه موفق در دنیا در زمینه نقدی کردن یارانه‌ها وجود ندارد و به اعتبار پتانسل‌های بالای این طرح برای ایجاد تورم‌های بی‌مهار می‌تواند همه دستاوردهای نظام مالی را به چالش بکشد و به این اعتبار گفته شد که این مساله بسیار خطیر است.

عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی همچنین با اشاره به انتقادات شدیدی که برخی از اقتصاددانان نسبت به برخوردهای عامرانه و غیرعالمانه‌ای با نظام بانکی مطرح کردند، گفت: اقتصاددانان اظهار نگرانی جدی کردند که این همه برخورد فیزیکی و غیرروشمند و دستوری با سیستم بانکی که مبنای تخصصی هم ندارد، می‌تواند پتانسیل مشکل‌آفرینی جدی برای اقتصاد ایران داشته باشد و تذکراتی در این زمینه‌ها داده شد.