طرح تفصیلی تهران به سرانجام رسید
رونمایی رسمی از سند پایتخت
عکس: دنیای اقتصاد، نگار متین‌نیا معاون رییس‌جمهور در مراسم قالیباف شرکت کرد
رونمایی پرحاشیه از سند تهران
پاسخ جالب قالیباف به «دنیای‌اقتصاد» درباره زمان انتشار نقشه‌کامل طرح
تاکید پرمعنای دو مدیر مسوول پایتخت: تهران بالاخره «برنامه‌دار» شد
فرید قدیری- بهشاد بهرامی
مراسم رونمایی از طرح تفصیلی تهران دیروز به میزبانی دو مدیر مسوول پایتخت -قالیباف و چمران- با حضور یکی از معاونین رییس‌جمهور و فرستاده‌های برخی از وزرا برگزار شد.
شهردار تهران در این مراسم هیچ نوع کار نمادین که نشان دهد طرح تفصیلی در حال رونمایی است، یا تهران به یک سند جدید تجهیز شده یا اینکه طرح تفصیلی کار خود را در پایتخت شروع کرده، انجام نداد و فقط با یک «رونمایی بسته» از طرح تفصیلی جدید، در بیان موفقیتی که حاصل کرده، از اظهارات یک جغرافیاشناس ایرانی در یکی از دانشگاه‌های خارجی که دانشجویان از او درباره ویژگی کشورهای جهان‌سومی پرسیده بودند، استفاده کرد و گفت: «جهان سوم جایی است که اگر بخواهی شهری را در آن بسازی و آباد کنی، خانه خرابت می‌کنند.»
اما فارغ از خلائی که معمولا در جلسات رونمایی از طرح‌ها اتفاق می‌افتد، آنچه مراسم دیروز را برای حضار جذاب کرد، گوشه و کنایه‌هایی بود که به بهانه رونمایی از طرح تفصیلی جدید تهران، درباره نحوه اداره پایتخت رد و بدل شد.
رییس شورای‌شهر تهران و همین‌طور شهردار در این مراسم چندین بار تاکید کردند: تهران تا کنون بدون برنامه اداره می‌شده اما از حالا به بعد شهر تهران از دست افرادی که با سلیقه شخصی‌شان منافع، منابع و مصالح شهر را به راه کج می‌برند، خارج شده است. قالیباف همچنین نقطه قوت طرح تفصیلی جدید تهران را شفا‌ف‌شدن قوانین و مقررات ساخت‌وساز عنوان کرد اما چند دقیقه بعد در حاشیه مراسم، از تغییرات احتمالی در ۳۰ درصد از محتوای طرح تفصیلی جدید طی ماه‌های آینده خبر داد و گفت: «با اطمینان عرض می‌کنم بالای ۷۰ تا ۷۵ درصد از همه محتوای طرح تفصیلی جدید اجرایی خواهد شد و ۳۰ درصد مابقی به خاصیت انعطاف‌پذیر بودن طرح برمی‌گردد که بسته به شرایط ممکن است بخش‌هایی از طرح در کمیسیون ماده پنج تغییرکند.»
تایید احتمال تغییر بخش‌هایی از طرح تفصیلی تهران توسط شهردار همان دغدغه‌ای است که طی چند هفته گذشته در شهر به وجود آمده است.
طرح تفصیلی یکراست کاربری املاک موجود در تهران را هدف قرار داده و براساس گفته‌های مدیران شهرداری، مهم‌ترین ویژگی این طرح، تعیین کاربری املاک و سلب اجازه از مدیران مناطق برای اعمال تصمیمات سلیقه‌ای درباره کاربری‌ها است. این در حالی است که همچنان کمیسیون ماده پنج و شورای عالی شهرسازی و معماری کشور اختیار دارند درباره آنچه در طرح تفصیلی به تصویب رسیده و ملاک عمل قرار دارد، تصمیم‌گیری کنند و تغییراتی را به وجود بیاورند. طرح تفصیلی جدید تهران که دیروز مراسم نمادین رونمایی از آن برگزار شد، طبق گفته یک مقام دولتی ناظر بر حسن اجرای طرح، هم‌اکنون با ابهامات متنوعی روبه‌رو است.
از ابهام تا هشدار دولتی درباره طرح
میرمحمد غراوی دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری کشور که همزمان پست معاونت شهرسازی و معماری وزارت راهوشهرسازی را نیز در اختیار دارد، روز گذشته در میهمانی قالیباف ابتدا بابت عدم حضور علی نیکزاد وزیر راهوشهرسازی در مراسم، توضیح داد و بعد از اعلام مراتب عذرخواهی وزیر بخاطر حضور در سفر استانی، توصیه‌هایی را خطاب به مدیران شهرداری تهران ارائه کرد که بی‌توجهی به آنها می‌تواند اتفاقاتی که طی دست‌کم ۴دهه گذشته بر تهران گذشته را دوباره تکرار کند. اسنادی که دیروز علی‌رضا جاوید معاون شهردار تهران درباره گذشته پایتخت نشان داد، حکایت از بایگانی‌شدن عمدی دو طرح تفصیلی تهران در فاصله سال‌های ۱۳۵۰ تا ۱۳۹۰ در کشوی میز شهرداران وقت دارد. طوری که ادعای قالیباف مبنی بر برنامه‌دار شدن تهران از امروز، تکیه بر بی‌فایده بودن طرح‌هایی داشته که در گذشته تحت عنوان طرح تفصیلی برای تهران نوشته شد.
دیروز غراوی بعد از سخنرانی جاوید - معاون شهردار تهران- از گفته‌های عضو موثر خانواده شهرداری بهره گرفت و خواستار زدن ریشه‌ای شد که وجود آن در شهرداری‌ها مانع حرکت مدیریت شهری در مسیر «برنامه» می‌شود.
دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری کشور در این مراسم گفت: «طرح تفصیلی جدید تهران تا قبل از اجرا یکسری مغایرت با طرح جامع به عنوان سند بالادستی داشت که خوشبختانه اصلاح شد و در طرح لحاظ شد. یکی از اشکالاتی که در طرح‌های گذشته وجود داشت این بود که نگاه به اجرای طرح، درآمدی بود و عمدتا تصمیم‌گیری‌هایی که در شهرداری می‌شد تکیه بر محل «درآمدزایی» محتوای تصمیم داشت. در طرح‌های قدیمی، حتی مالکی که ملکش در کاربری فضای سبز واقع شده بود باید سال‌ها دوندگی می‌کرد تا حق و حقوقش را دریافت کند. اما در طرح تفصیلی جدید مواردی در نظر گرفته شده که اگر به تک‌تک آنها عمل شود، تهران دیگر شاهد چنین وقایعی نخواهد بود.»
غراوی با تاکید بر اینکه هنوز ۳۵درصد از تکالیف طرح جامع، باقی مانده و باید آنها هم مثل طرح تفصیلی به مرحله اجرا برسد، افزود: طرح تفصیلی جدید تهران در بخش‌هایی با ابهام روبه‌رو است. از جمله اینکه متاسفانه ضوابط و مقررات بلندمرتبه‌سازی که باید در ۶ماه از ابلاغ طرح جامع، به تصویب می‌رسید، هنوز تهیه نشده است.
معاون شهرسازی و معماری وزارت راهوشهرسازی تاکید کرد: در خیلی از مناطق کلان‌شهر تهران، کشش لازم برای احداث برج‌های بالای ۱۲طبقه وجود دارد اما هنوز ضوابطی برای این نوع ساخت‌وساز طراحی نشده و خیلی از این تقاضاها باید راه طولانی بررسی در کمیسیون ماده پنج را طی کنند.
این مقام دولتی، در ادامه توصیه‌هایش به بحث رابطه درآمد شهرداری‌تهران و طرح تفصیلی جدید اشاره کرد و گفت: «پایبندی بر عدم توجه به کسب درآمد در طرح حائز اهمیت است. متاسفانه، هزینه‌های شهری به خصوص در شبکه حمل‌ونقل عمومی بسیار زیاد و درآمد شهرداری بسیار محدود است. یکی از روش‌های رایج کسب درآمد در شهرداری، صدور پروانه‌های ساختمانی است. اما صدور پروانه از الان به بعد ضوابط خاص خود را دارد و مشخص شده است و اگر در این حوزه بخواهیم در بعضی موارد فراتر از طرح تفصیلی، اقدام کنیم فقط و فقط باید کمیسیون ماده پنج یا شورای عالی شهرسازی مجوز بدهد.»
غراوی به صراحت گفت: اینکه در طرح تفصیلی تهران انتظار درآمدزایی وجود داشته باشد و از انعطاف‌پذیر بودن طرح تفصیلی برای کسب درآمد استفاده شود، به هیچ‌وجه مطلوب نیست.
دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری کشور تاکید بعدی بر حسن اجرای طرح تفصیلی جدید تهران را متوجه نحوه برخورد شهرداری با تخلفات ساختمانی کرد و چنین گفت: طبق قوانین شهرداری زمانی که مالکان برخلاف طرح اقدام کنند، کمیسیون ماده۱۰۰ به عنوان مرجع ورود می‌کند اما در برخی شهرها شاهد هستیم کمیسیون ماده ۱۰۰ به مجرای درآمدی برای شهرداری‌ها تبدیل شده و عملا مالکین را سوق می‌دهند که بعد از انجام تخلف برای پرداخت جریمه به این کمیسیون مراجعه کنند و ابزار بازدارنده برای تخلف ساختمانی فعلا وجود ندارد. این مسول دولتی یک هشدار هم به شهرداری تهران داد: «در طرح تفصیلی تهران برای جمعیت تهران یک افق و حدنصابی تعیین شده که متناسب با این جمعیت، شهرداری موظف است سرانه‌ها و نیازهای خدماتی شهر را تامین کند. اما حق نداریم نیازهای نسل آینده را الان خرج کنیم.» غراوی اظهار امیدواری کرد که مردم تهران بدون هیچ رابطه‌ای بتوانند از طرح تفصیلی کسب اطلاع کنند.
قالیباف: دخالت در پایان‌سال به صفر می‌رسد
شهردار تهران به عنوان آخرین سخنران در مراسم رونمایی نمادین طرح تفصیلی جدید، گفت: «دخالت دستی و فردی در ضوابط و مقررات طرح تفصیلی تهران حداکثر تا پایان امسال به صفر می‌رسد»!
قالیباف در لابه‌لای سخنرانی‌اش منظور از این عبارت را اختیاری دانست که قانون برای انعطاف‌پذیر کردن طرح تفصیلی با شرایط روز تهران، به او واگذار کرده است.
میزبان اصلی مراسم، مزیت طرح تفصیلی جدید را در مقایسه با دو طرح قدیمی این‌چنین اعلام کرد: هرگز مدعی نیستیم طرح تفصیلی جدید بی‌عیب و نقص است. حتما عیب و نقص‌های زیادی دارد. اما این طرح برای همیشه باز است و قابل چکش‌کاری است. طرح تفصیلی وحی‌منزل یکطرفه نیست. همین دیروز یکسری از منتقدان طرح تفصیلی گزارش ۱۰ صفحه‌ای درباره اشکالات طرح به دفتر من ارسال کردند که قطعا آن را بررسی می‌کنیم.
قالیباف افزود: تهران تا پیش از این برنامه‌دار نبود و سلیقه‌ای اداره می‌شد. هر کس هر جور فکر می‌کرد می‌توانست برای املاک در تهران کاربری تعریف کند بدون آنکه قوانین بتواند جلوی چنین رفتارهایی را بگیرد. اما الان برخی از مدیران من می‌گویند طرح تفصیلی جدید برای ما محدودیت‌هایی ایجاد کرده که من می‌گویم درست است و اگر محدودیت ایجاد نکند، طرح نیست. هنر مدیر، برقراری تعادل در شهر با وجود همین محدودیت‌ها است.
بلایی که با دو طرح قبلی برسر تهران آمد
علی‌رضا جاوید معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران نیز در این مراسم از آسیب‌هایی که تحت تاثیر اجرای نادرست دو طرح تفصیلی قدیمی به تهران وارد شد، سخن گفت.
جاوید اجرای اولین طرح تفصیلی در تهران را مربوط به دهه ۵۰ عنوان کرد و گفت: جمعیت پیش‌بینی شده در افق طرح ۵/۵ میلیون نفر بود اما رعایت نشد طوری که جمعیت تهران در آن زمان یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر اضافه‌تر از افق طرح، شد. با اجرای طرح اول، حتی وسعت تهران افزایش چشمگیر پیدا کرد و به ۶۵۰ کیلومترمربع رسید.
جاوید افزود: در طرح تفصیلی دوم که دهه ۷۰ به اجرا درآمد نیز عملا منجر به اجرای واقعی نشد و وسعت تهران این بار به ۷۶۵ کیلومترمربع رسید. اما در طرح تفصیلی جدید، وسعت تهران کاهش پیدا کرده و به ۶۳۰ کیلومترمربع رسیده است.
زمین دولت پاشنه‌آشیل طرح تفصیلی
غیبت پنج عضو موثر شورای شهر تهران در مراسم دیروز اثبات کرد موضع انتقادی شورای‌شهر نسبت به تغییراتی که دولت در طرح تفصیلی تهران به وجود آورده، جدی است.
رسول خادم، حمزه شکیب، خسرو دانشجو، معصومه ابتکار و محمدعلی نجفی، اعضایی از شورای‌شهر هستند که هفته گذشته در نامه‌ای به رییس‌جمهور مراتب انتقاد و اعتراض خود را به تغییر طرح تفصیلی در دولت پس از تصویب در شورای‌شهر، اعلام کردند. روز گذشته فقط چمران و بیادی از شورای‌شهر در مراسم قالیباف شرکت کردند که البته چمران در ابتدای سخنرانی خود، یکبار دیگر از اعتراض شورا به تصمیم جدید دولت برای زمین‌های دولتی موجود در تهران پرده برداشت. رییس شورای شهر تهران یکی دیگر از سخنرانان مراسم روز گذشته بود که در ابتدای سخنان خود، با اعلام خبر ارسال نامه اعتراض آمیز اعضای شورای شهر به رییس‌جمهور در خصوص پیگیری برای علت تغییر کاربری زمین‌های وزارت راهوشهرسازی در متن طرح تفصیلی گفت: «شورای عالی شهرسازی و معماری در آخرین مصوبه خود پهنه کاربری زمین‌های وزارت راه و شهرسازی را بدون هماهنگی شورای شهر از فضای سبز به پهنه مسکونی تغییر داده است.
در همین راستا شورای‌شهر اعتراض خود را به وزیر مسکن و رییس جمهور ارائه کرده و خواستار تجدید نظر در این مصوبه هستیم، زیرا این مصوبه بر خلاف نگاه کارشناسی و علمی است که امیدواریم اصلاح شود.»
افزایش قیمت‌مسکن ربطی به طرح ندارد
محمدباقر قالیباف در حاشیه مراسم طرح تفصیلی تهران گفت: ممکن است قیمت مسکن براساس تورم، تغییر کند اما با اطمینان می‌گویم طرح تفصیلی هیچ تاثیری بر قیمت مسکن در تهران نخواهد گذاشت.
شهردار تهران با کنایه تاکید کرد: من مسوول کنترل قیمت مسکن نیستم، اما شما می‌دانید قبل از اجرای طرح تفصیلی، سال گذشته قیمت مسکن و اجاره‌بها با تغییراتی مواجه شد که علت آن به وضعیت اقتصادی کشور برمی‌گردد. وی افزود: طرح تفصیلی تولید مسکن در تهران را هدفمند می‌کند، اما محدود نمی‌کند. مثلا اگر در گذشته مجوز ساخت برج در خیابان ۸متری داده می‌شد، امروز این مجوز برای خیابان‌های پهن صادر می‌شود.
شهردار تهران در پاسخ به پرسش «دنیای‌اقتصاد» درباره زمان انتشار عمومی نقشه انطباقی همه املاک تهران با ۴ پهنه مصوب طرح تفصیلی گفت: هر شهروند تهرانی می‌تواند فقط از موقعیت و کاربری ملک خودش مطلع شود و طرح تفصیلی حرمت شخصی و ملکی افراد و حریم خصوصی آنها را رعایت کرده و هرگز چنین نحوه انتشاری انجام نخواهد شد. قالیباف با توضیح بیشتر در این باره تصریح کرد: اگر افراد تشخیص دهند که موقعیت ملک‌شان می‌تواند در اختیار عموم قرار بگیرد می‌توانند با دردسترس قراردادن کدنوسازی ملک، اطلاعات آن را منتشر کنند، اما شهرداری اجازه چنین کاری ندارد.
شهردار تهران همچنین در پاسخ به این پرسش «دنیای‌اقتصاد» که «چالش بر سر زمین‌های دولتی هم‌اکنون پاشنه‌آشیل طرح تفصیلی تهران محسوب می‌شود و اقدام شهرداری برای رفع این چالش چیست؟» گفت: «دولت در شهر تهران زمین‌هایی دارد که در شورای عالی شهرسازی و معماری کشور مصوب شد برای بخشی از این زمین‌ها اجازه کاربری مسکونی صادر شود. البته بعد که این مصوبه به ما ابلاغ شد و با دوستان نشستیم و صحبت کردیم این مصوبه را اصلاح کردیم به این صورت که اگر برای این زمین‌های دولتی یکی از کاربری‌های ۷گانه خدمات شهری همچون فضای سبز و پارک از قبل تعیین شده باشد، باید به همان شکل باقی بماند. اگر هم این کاربری‌ها برایش تعیین نشده بود، دولت مکلف است برای تعیین کاربری مسکونی، از کمیسیون ماده پنج مجوز موردی بگیرد.»
درباره آنچه شهردار تهران دیروز مطرح کرد، خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» از یکی از اعضای شورای عالی شهرسازی موضوع تغییر مصوبه را پیگیری کرد که در پاسخ شنید: مصوبه اخیر مبنی بر تعیین کاربری مسکونی برای زمین‌های دولتی در تهران کماکان به قوت خود باقی است و فعلا درخواستی از طرف شهرداری برای تجدیدنظر به دبیرخانه شورا نرسیده است.
عکس: نگار متین‌نیا
ارسال نظر