ادعای «عدم‌تعطیلی مدارس در جهان به‌خاطر آلودگی» راستی‌آزمایی شد
مشق غلط وزیر از آلودگی
مدارس آلوده‌‌‌ترین شهر جهان با اطلاع قبلی، ۱۰ روز تعطیل شد
به گزارش بلومبرگ، اختلالات ناشی از کیفیت پایین هوا، کشورهای زیادی از جهان را نیز درگیر کرده است و شهرهای بزرگ کشورهایی همچون هند و چین بیشترین سهم از ۱۰۰ شهر آلوده جهان را به خود اختصاص داده‌‌‌اند. اما چین از سال ۲۰۱۷ به بعد با سلسله اقداماتی به‌‌‌منظور کاهش آلودگی هوا، توانست وضعیت را بهبود دهد. در مقابل هند در حال حاضر، ۶۵ شهر آلوده جهان از ۱۰۰ شهر را به خود اختصاص داده است. با وجود این، این کشورها با شروع زمستان که سطوح آلودگی هوا افزایش چشمگیری می‌‌‌یابد سیاست‌‌‌هایی مبنی بر کنترل آلودگی هوا و «کاهش اختلالات ناشی از سطوح بالای آلودگی» را اجرایی می‌‌‌کنند تا در کوتاه‌‌‌ترین زمان ممکن از حجم بالای آلودگی بکاهند.
مقامات محلی پکن که از ۳۰ اکتبر با آلودگی شدید هوا در سطح هشدار نارنجی قرار گرفت، مانع از پرواز بسیاری از هواپیماها شدند، چند بزرگراه اصلی را بستند و محدودیت‌‌‌های ترافیکی برای وسایل نقلیه سنگین آلاینده، اعمال کردند. همچنین از گروه‌‌‌های آسیب‌‌‌پذیر همچون کودکان، سالمندان، افراد مبتلا به آسم و بیماری‌‌‌های ریوی و قلب خواستند که در معرض مستقیم دود و آلودگی قرار نگیرند. به همین منظور در ماه نوامبر برای حدود یک هفته مدارس تعطیل شدند.
اما باید دید چین چگونه توانست خود را از جایگاه آلوده‌‌‌ترین کشور جهان نجات دهد و هند با بیشترین شهرهای آلوده از چین پیشی بگیرد؟ هند و چین هر دو با شروع زمستان با مشکلات جدی آلودگی هوا در شهرهای بزرگ مواجه هستند، اما چین توانست در حل این مشکل موفقیت چشمگیری به دست آورد؛ زیرا براساس گزارش بانک جهانی، آلودگی می‌تواند رشد تولید ناخالص داخلی را کاهش دهد. بنابراین، باتوجه به حفظ جایگاه برتر اقتصادی برای چین و اهمیت افزایش تولید ناخالص داخلی، اجرای سیاست‌‌‌های موثر و کاربردی برای رسیدن به «چین پاک»، در اولویت سیاستگذاری‌‌‌های چین در کوتاه‌‌‌ترین زمان ممکن قرار گرفت. از این رو، چین در پاکسازی هوای آلوده که هر ساله در شهرهای بزرگی مانند پکن و شهرهای صنعتی در سراسر کشور به واقعیت تبدیل شده بود، گام برداشته است.
دولت چین تعداد خودروها را در جاده‌‌‌های شهرهایی مانند پکن، شانگهای و گوانگژو محدود کرد، همچنین ظرفیت صنایع آهن و فولاد سنگین چین کاهش یافت و نیروگاههای جدید با سوخت زغال‌سنگ در برخی مناطق ممنوع شدند. طبق گزارش این موسسه، آلودگی هوا بین سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۱ به میزان ۴۲.۳درصد کاهش یافته است و تلاش‌‌‌های چین تنها دلیل کاهش متوسط سطح آلودگی جهانی در آن دوره بوده است.
آلودگی هوای چین تا سال ۲۰۰۸، یک موضوع کاملا جدی بود و برآورد می‌شد که سالانه بیش از یک میلیون نفر به دلیل اثرات آن جان خود را از دست می‌‌‌دهند. با این حال، این کشور در توسعه راه‌حل‌‌‌های نوآورانه برای مقابله با این چالش فعال بوده است. مقصر اصلی انتشار ذرات معلق از خودروها، نیروگاههای زغال‌سنگ و کارخانههای فولاد بود که فضایی متراکم و مه‌آلود ایجاد می‌‌‌کردند. از این رو، پکن اقدامات موقتی مانند بستن مدارس، کارخانه‌‌‌ها و کارگاه‌‌‌های ساختوساز و محدود کردن استفاده از خودروهای شخصی انجام داد، اما برای اطمینان از سلامت و ایمنی شهروندان خود راه‌حل‌‌‌های بلند مدت را در پیش گرفتند. برنامه اقدام آلودگی هوا در سال ۲۰۱۳ تاثیرگذارترین سیاست زیست‌‌‌محیطی چین تا به امروز بوده است که منجر به بهبود قابل‌توجه کیفیت هوا بین سالهای ۲۰۱۳ و ۲۰۱۷ شده است.
تعهد چین به مبارزه با آلودگی هوا با معرفی برنامه اقدام سه ساله برای برنده شدن در جنگ «آسمان آبی» در سال ۲۰۱۸ ادامه یافت. این طرح دامنه برنامه اقدام سال ۲۰۱۳ را گسترش داد تا همه شهرهای چین را تحت پوشش قرار دهد و اهداف بلندپروازانه‌ای برای کاهش PM۲.۵ و انتشار ترکیبات آلی و اکسیدهای نیتروژن تعیین کرد. بنابراین، انتظار می‌‌‌رود در صورت ادامه روند فعلی کاهش آلودگی، شهروندان عادی ۲.۴ سال بیشتر عمر کنند. با ادامه مبارزه چین با آلودگی هوا، مسیر رسیدن به آسمان صاف‌‌‌تر به طور فزاینده‌‌‌ای قابل دستیابی است.
تعطیلی 10 روزه مدارس در دهلی
در همین حال، بخش‌‌‌های عظیمی از شمال هند همچنان در مه دودها خفه می‌‌‌شوند و در طول فصل زمستان با کاهش دما، ناپدید شدن بادها و آتش زدن مزارع کشاورزان در سراسر منطقه به اوج خود می‌‌‌رسد. بر اساس ردیاب کیفیت هوا IQAir، در 30 روز منتهی به 9 نوامبر، سطح ریزذرات خطرناک موسوم به PM2.5 در دهلی نو به طور متوسط 14 برابر بیشتر از پکن بود. بر اساس گزارش IQAir، سال گذشته 65 شهر از 100 شهر آلوده در هند بود، در حالی که چین تنها 16 شهر داشت. این در حالی است که پیش از این، این چین بود که در این فهرست پیشتاز بود و در سال 2017، حدود سه‌چهارم از آلوده‌‌‌ترین شهرهای جهان توسط IQAir در چین و تنها 17 مورد در هند بود.
شاید علت بحران آلودگی هند را باید در اولویت قرار ندادن بحران آلودگی توسط سیاستگذاران این کشور دانست که از فعالیتهای اقلیمی و زیست محیطی همگام با جهان باز مانده است. چنان که در کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل در دبی (COP28)، حاضر به پذیرش کاهش و حذف سوخت‌‌‌های فسیلی در سالهای آینده نشد.
اپیدمی آلودگی در هند که سالانه منجر به مرگ بیش از 2.8 میلیون نفر می‌شود نه تنها سلامت 1.4 میلیارد ساکن هند را در معرض خطر قرار می‌‌‌دهد بلکه، برای اقتصاد این کشور مشکل‌‌‌ساز خواهد بود که در حال حاضر سریع‌‌‌ترین رشد را در بین کشورهای بزرگ دارد. براساس گزارش بانک جهانی، افزایش سالانه آلودگی ذرات ریز در هند، به دلیل کاهش بهره‌‌‌وری کارگران و تشکیل سرمایه، هرساله 0.5درصد از رشد تولید ناخالص داخلی سالانه آن را کاهش می‌‌‌دهد.
اگرچه هند، بیشترین میزان شهرهای آلوده جهان را به‌‌‌خود اختصاص داده است، اما مقامات هندی در سالهای اخیر پیشرفت‌‌‌هایی جهت مقابله با آلودگی هوا به دست آورده‌اند. در سال 2019، دولت برنامه ملی هوای پاک را با پرداخت بودجه به شهرهای سراسر کشور برای کمک به پاکسازی هوا راه‌‌‌اندازی کرد. در سایر زمینه‌‌‌ها، پیشرفت در سطح محلی بوده است که می‌توان به گسترده‌‌‌تر شدن فعالیت حمل‌ونقل عمومی در دهلی نو، تدوین مقرراتی مبنی براستفاده از گاز طبیعی برای اتوبوس‌‌‌های شهری و ایجاد محدودیت‌‌‌هایی برای آتش سوزی مزارع اشاره کرد.
اما با این اوصاف این راه‌حل‌‌‌ها، تاثیر چندانی در پاکسازی هند و شهرهای بزرگ آن نداشته است و مه‌‌‌دودها با شروع فصول سرد آغاز می‌‌‌شوند. زیرا کارخانههای با سوخت زغال‌سنگ و کشاورزی به شکل سنتی که الگوی آتش زدن زمین‌‌‌ها را دنبال می‌‌‌کند؛ مهم‌ترین تاثیر را در ادامه روند آلودگی دهلی و دیگر شهرهای بزرگ هند دارد. بنابراین با آغاز فصول سرد در هند، ماسک‌ها برمی‌‌‌گردند، مدارس تعطیل شده و ممنوعیت ساخت‌وسازها اعمال می‌شود. مقامات دهلی در تلاش هستند تا سطح آلودگی شدید هوا را مهار کنند، زیرا این یک بحران سالانه و مزمن بهداشتی است که هر ساله زندگی بیش از 20 میلیون نفر را در شهر مختل می‌‌‌کند. بنابراین علاوه بر تعطیلی مدارس به مدت 10 روز، مقامات برای کنترل مهدود، از آب‌پاش‌‌‌ها و ابزارهای ضددود استفاده می‌‌‌کنند و برای رانندگانی که از خودروهای بنزینی و دیزلی استفاده می‌‌‌کنند یا اتوبوس‌‌‌ها و کامیون‌‌‌هایی که مه ایجاد می‌‌‌کنند، جریمه20هزار روپیه‌ای (240 دلار) اعلام کرده‌‌‌اند. در همین حال، پزشکان به ساکنان توصیه کرده‌‌‌اند که از ماسک استفاده کنند و تا حد امکان از بیرون رفتن از منزل پرهیز کنند؛ زیرا مهدود می‌تواند باعث عفونت‌‌‌های تنفسی، آنفلوآنزا و حملات آسم شود. همچنین مسابقات ورزشی نیز لغو شدند.
وزیر آموزش و پرورش هفته گذشته در حاشیه جلسه هیات دولت، از عدم‌تعطیلی مدارس در جهان به‌‌‌دلیل آلودگی هوا گفت. از این رو، «دنیای اقتصاد» به‌‌‌منظور راستی‌آزمایی این ادعای وزیر، سه کشور چین، هند و مکزیک را که در گروه آلوده‌‌‌ترین مناطق جهان قرار داشته و دارند، مورد بررسی قرار داده است. مطالعات صورت گرفته نشان می‌‌‌دهد که سه شهر دهلی، پکن و مکزیکوسیتی که با شروع فصل سرد با چالش بحران آلودگی هوا مواجه می‌‌‌شوند، نه تنها اقدام به تعطیلی مدارس می‌‌‌کنند بلکه زمان‌بندی مشخصی برای این تعطیلات تا رسیدن به حد مطلوب درنظر می‌‌‌گیرند. این مشق غلط وزیر از آلودگی، با عملکرد دیگر کشورها همخوانی ندارد.
در کنار این اقدامات فوری، دولت به‌‌‌منظور حذف سوزاندن زمین‌‌‌های کشاورزی که یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا در شمال هند است، مشوق‌‌‌های نقدی خرید ماشین‌آلات برای کشاورزان درنظر گرفته است. زیرا دود ناشی از سوزاندن محصولات هنوز 25درصد از آلودگی دهلی را تشکیل می‌‌‌دهد. براساس گزارش سازمان کیفیت هوای هند، در بازه زمانی سالهای 2019 تا 2022، دهلی شاهد افزایش شدید 32درصدی ذرات ریز در هوا، کاهش 43.7 درصدی در سال 2021، و افزایش مداوم در سالهای 2022 و 2023 بوده است.
مقابله ناکام مکزیک با آلودگی
مکزیک نیز دیگر کشور آلوده جهان است که مانند بسیاری از مناطق جهان با تجربه آلودگی هوای محیط، زیسته است.در مراکز بزرگ شهری، آلودگی هوا در مناطق مختلف مکزیک جریان دارد و در مکزیکوسیتی، پایتخت این کشور، آلودگی هوا به‌‌‌طور مداوم ادامه دارد و اغلب برای روزها در طول وارونگی دمای زمستان و دوره‌‌‌های فعالیت کم‌باد باقی می‌‌‌ماند. مکزیکوسیتی با حمایت دولتی از صنعتی شدن، رشد جمعیت و افزایش استفاده از حمل‌ونقل موتوری، که در مجموع به عنوان «معجزه مکزیکی» شناخته می‌شود، تقریبا از دهه 1940 تا 1990، به یک نیروگاه صنعتی و آلوده‌‌‌ترین شهر جهان تبدیل شد. اگرچه سیاست‌‌‌هایی در جهت کنترل آلودگی هوا در پیش گرفت اما موفقیت چندانی به‌‌‌دست نیاورد و در سال 2019، رتبه 48 آلوده‌‌‌ترین شهر جهان را به دست آورد. از این رو، باتوجه به فشاری که از سوی سازمان‌های جهانی بر بهداشت عمومی این شهر وارد شد، سیاست‌‌‌های مقابله با کیفیت هوا در شهرهای مختلف ادامه دارد و دولت مکزیک اقدامات سه‌‌‌سطحی را در پیش گرفته است. همچنین در حال به‌‌‌روز کردن چارچوب نظارتی و کنترل آلاینده‌‌‌ترین بخش‌‌‌ها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای برآمده است. البته برنامه‌‌‌هایی چون سیستم حمل‌ونقل پایدار و کارآمد را برای اهداف بلندمدت خود مبنی بر کاهش آلودگی هوا در پیش گرفتند. اما در طرح‌‌‌های موقتی کوتاه‌مدت در زمان اوج مه‌‌‌دودها و آلودگی شهرها، اقدامات فوری همچون تعطیلی مدارس، کاهش فعالیتهای ساختوساز و محدودیت‌‌‌های ترافیکی را دنبال می‌‌‌کنند تا به‌‌‌صورت موقت آلودگی هوا را کنترل کنند.
