پیشنهاد برداشت از صندوق توسعه ملی
دنیای اقتصاد- حمایت بی‌سابقه بانک‌مرکزی از طرحی که دولت برای ساخت مسکن ارزان‌قیمت در کل کشور در دست اجرا دارد به «غرق‌شدن در تسهیلات» شباهت پیدا کرده و باعث شده نمایندگان ویژه رییس‌جمهور در کارگروه مسکن، «بیمه بازپرداخت تسهیلات مسکن‌مهر» را برای اطمینان بیشتر از بابت برگشت سیل وام‌های پرداختی به انبوه‌سازان و تعاونی‌های مسکن، تصویب کنند. از سوی دیگر، با توجه به اتمام خط‌اعتباری مسکن‌مهر در بانک‌مرکزی، مسوولان پیشنهاد برداشت از صندوق توسعه ملی را ارائه کرده‌اند که به موجب آن قرار است در صورت موافقت نهایی، رقمی حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان اعتبار از این صندوق به تامین تسهیلات ارزان‌‌قیمت ساخت مسکن اختصاص پیدا کند.

«بازپرداخت» وام‌ مسکن مهر «بیمه» شد
ساخت‌وساز غرق در تسهیلات
پیشنهاد برداشت از صندوق توسعه ملی
فرید قدیری
حمایت بی‌سابقه بانک‌مرکزی از طرحی که دولت برای ساخت مسکن ارزان‌قیمت در کل کشور در دست اجرا دارد به «غرق‌شدن در تسهیلات» شباهت پیدا کرده و باعث شده نمایندگان ویژه رییس‌جمهور در کارگروه مسکن، «بیمه بازپرداخت تسهیلات مسکن‌مهر» را برای اطمینان بیشتر از بابت برگشت سیل وام‌های پرداختی به انبوه‌سازان و تعاونی‌های مسکن، تصویب کنند.
هدف این طرح که با امضای معاون اول رییس‌جمهور برای اجرا ابلاغ شده، اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از «مواجه با معوقات بانکی در مسکن‌مهر» است. هم‌اکنون با توجه به اتمام خط‌اعتباری مسکن‌مهر در بانک‌مرکزی، مسوولان پیشنهاد برداشت از صندوق توسعه ملی را ارائه کرده‌اند که به موجب آن قرار است در صورت موافقت نهایی، رقمی حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان اعتبار از این صندوق به تامین تسهیلات ارزان ‌قیمت ساخت مسکن اختصاص پیدا کند.
12هزارمیلیارد تعهد جدید
طبق آخرین آمارهای دریافتی در حال حاضر سیستم بانکی با تعهد ۱۲ هزار میلیارد تومانی به انبوه‌سازان مسکن‌مهر روبه‌رو است که هنوز برای آن تامین اعتبار نشده این در حالی است که این میزان تعهد تا پایان امسال به بالای ۲۰ هزار میلیارد تومان خواهد رسید.
بانک مرکزی در سال89 دو برابر آنچه را که معمولا در هر سال به شکل وام به انبوه‌سازان معمولی ارائه می‌‌کند، برای مسکن‌مهر هزینه کرده طوری که از ابتدای فروردین 89 تا پایان فروردین 90 رقمی معادل 14 هزار میلیارد تومان وام ارزان‌قیمت - نرخ‌بهره 4 تا 9 درصد- به انبوه‌سازان این طرح پرداخت شده و 12 هزار میلیارد تومان دیگر نیز در تعهد پرداخت قرار دارد که تا چند ماه آینده باید به حساب انبوه‌سازان واریز ‌شود.
همه این تسهیلات نه از منابع بانک‌ها بلکه از منابع تحت اختیار بانک مرکزی تامین اعتبار شده به‌طوری‌که تاکنون یک خط اعتباری ویژه به ارزش ۷ هزار میلیارد تومان توسط بانک مرکزی در بانک‌مسکن گشایش شده است و حدود ۲ هزار میلیارد تومان نیز به‌صورت قرض از طرف بانک‌مرکزی به بانک‌مسکن داده شده تا مبادا پروژه‌ها روی زمین بمانند. همچنین اواخر سال گذشته ۷ هزار میلیارد تومان اوراق مشارکت نیز توسط بانک مسکن برای تامین اعتبار مسکن‌مهر به فروش رسید.
تسهیلات بی‌سابقه
ارقامی که به عنوان کارنامه حمایت بانکی از طرح مسکن‌مهر منتشر شده نشان می‌دهد این شیوه تامین مالی ساخت‌وساز، تاکنون در کشور ‌سابقه نداشته به‌طوری‌ که تا پیش از این، سالانه بین ۶ هزار تا حداکثر ۹ هزار میلیارد تومان وام ساخت آن هم در قالب مشارکت مدنی - با نرخ سود حداقل ۱۸ درصد- به انبوه‌سازان تعلق می‌گرفت، اما هم‌اکنون مسکن‌مهر ماهانه به‌طور متوسط ۹۰۰ میلیارد تومان از بانک مرکزی تسهیلات بدون سود دریافت می‌کند که پیش‌بینی می‌شود در ماه‌های آتی به دلیل شروع مراحل نازک‌کاری حجم انبوه واحدهای مسکونی‌مهر، روند پرداخت تسهیلات شدت بیشتری بگیرد. هم‌اکنون حمایت گسترده بانکی از مسکن‌مهر دولت را به این فکر واداشته که برای کنترل ابعاد آن، مسیر بازپرداخت وام را «بیمه» کند. هر چند تسهیلاتی که به انبوه‌سازان مسکن‌مهر پرداخت شده در ازای ضمانت‌نامه‌های سنگین و وثیقه‌های ملکی بوده که در زمان ساخت واحدها و تحویل آن به متقاضیان، واحدها در ضمانت بانک می‌روند و وثیقه سازنده‌ها آزاد خواهد شد. اما نکته اینجا است که اگر منابع بانکی کلان تزریق شده به مسکن‌مهر به هر دلیل- ناکامی انبوه‌ساز در تکمیل پروژه یا استفاده از وام مسکن‌مهر در جای دیگر نظیر خرید ملک و یا ناتوانی متقاضیان مسکن‌مهر در بازپرداخت اقساط وام- بازنگردد، بخش قابل توجهی از قدرت بانک‌ها در سال‌های آینده تضعیف خواهد شد.
کارگروه مسکن به همین منظور برای بیمه بازپرداخت وام مسکن‌مهر مصوب کرده است افرادی که واحدهای مسکونی در حال ساخت را تحویل می‌گیرند معادل 25/1 درصد از وام 20 میلیون تومانی را تحت عنوان حق بیمه به دولت بپردازند. به این ترتیب، مبلغی که برای بیمه بازپرداخت اقساط مسکن‌مهر باید از سوی متقاضیان پرداخت شود، 250 هزار تومان است که طبق مصوبه کارگروه این مبلغ در طول دو سال از زمان تحویل کلید مسکن‌مهر به‌صورت اقساط باید پرداخت شود. دولت از محل دریافت حق بیمه بازپرداخت وام مسکن‌مهر، 235 میلیارد تومان عایدی نصیبش می‌شود که باید این مبلغ به شرکت بیمه‌کننده تسهیلات مسکن‌مهر منتقل شود. تا پیش از این مصوبه، وزارت مسکن موظف شده بود معادل 2 درصد هر فقره تسهیلات مسکن‌مهر، برای بیمه این تسهیلات هزینه کند، اما حالا این متقاضیان هستند که باید هزینه بیمه را پرداخت کنند. در متن مصوبه کار گروه مسکن آمده است، متقاضیان مسکن‌مهر باید 25/1 درصد آنچه را که تحت عنوان وام از بانک مسکن دریافت می‌کنند طی دو سال همزمان با دوران فروش اقساطی تسهیلات، به‌صورت اقساط پرداخت کنند.
روند پرداخت ماهانه وام مسکن‌مهر
به گزارش دنیای‌اقتصاد انبوه‌سازان در مسکن‌مهر به‌صورت ماهانه حدود 900 میلیارد تومان از تسهیلات بانکی را جذب می‌کنند. از نیمه سال 86 که طرح مسکن‌مهر به اجرا درآمد تا پایان دی ماه سال88، فقط حدود 797 میلیارد تومان تسهیلات جذب شده بود که علت آن، کندی اجرای طرح بود. اما از دی‌ماه سال 88، این مسیر هموار شد به ‌طوری ‌که در بهمن‌ماه حدود 200 میلیارد تومان وام ساخت پرداخت شد و در اسفند ماه نیز به این تسهیلات 300 میلیارد تومان دیگر اضافه شد.
همچنین در فروردین سال گذشته ۲۰۰میلیارد تومان وام مسکن‌مهر به انبوه‌سازان فعال در این پروژه اعطا شد و در اردیبهشت نیز ۳۰۰ میلیارد تومان دیگر جذب شد. در خرداد ماه رشد ۳۳درصدی در این مسیر ثبت شد و در این ماه ۶۰۰ میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شد. در تیرماه نیز ۲۰۰ میلیارد تومان دیگر به سازنده‌ها پرداخت شد و در مرداد ماه به این رقم ۴۰۰ میلیارد تومان دیگر اضافه شد. اما در شهریور پارسال، نرخ رشد پرداخت وام مسکن‌مهر عدد ۶۶ درصد را تجربه کرد به ‌طوری ‌که مجموع تسهیلات پرداختی از ۳ هزار میلیارد تومان در مرداد به ۵ هزار میلیارد تومان در آخرین ماه تابستان رسید.
آخرین آماری که در خصوص پرداخت وام مسکن‌مهر منتشر و در اختیار خبرنگار دنیای‌اقتصاد قرار گرفته، حاکی است تا اوایل بهمن‌ سال گذشته بانک‌مسکن رقمی معادل 19 هزار میلیارد تومان به سازنده‌ها متعهد شده که از این رقم 9 هزار میلیارد تومان پرداخت شده است.در فروردین امسال نیز در حالی که میزان کل تعهد بانک‌مسکن به 26 هزار میلیارد تومان رسیده، فقط 14 هزار میلیارد تومان آن به انبوه‌سازان پرداخت شده است. مسوولان مسکن‌مهر امیدوارند ظرف هفته‌های آتی بتوانند برای تامین اعتبار این طرح به توافقاتی با بانک‌مرکزی دست پیدا کنند.