تازه‌ترین «گزارش کیفیت هوای جهان» شرکت «آی کیو ایر»، که آلودگی هوا را در سراسر جهان ردیابی می‌کند، نشان می‌دهد که میانگین سالانه آلودگی هوا در نزدیک به۹۰‌درصد کشورها و مناطق بررسی شده از دستورالعمل‌‌های کیفیت هوای سازمان جهانی بهداشت فراتر رفته است.

بر اساس گزارشی از خبرگزاری سی‌‌ان‌‌ان، «آی کیو ایر» میانگین کیفیت هوا در ۱۳۱ کشور و منطقه جهان را مورد بررسی قرار داده و دریافته است که تنها ۶ کشور استرالیا، استونی، فنلاند، گرنادا، ایسلند و نیوزیلند و ۷ منطقه در اقیانوس آرام و کارائیب از جمله کوام و پورتوریکو با معیارهای سازمان جهانی بهداشت مطابقت داشته‌‌اند، به طوری که میانگین آلودگی هوا ۵ میکروگرم بر مترمکعب یا کمتر اعلام شده است. ایران اما در رتبه‌بندی آلودگی هوای کشورها در این گزارش رتبه ۲۱ را دارد، به طوری که میانگین آلودگی هوای کشور در ۲۰۲۲ حدود ۵/ ۳۲ میکروگرم بر مترمکعب برآورد شده است که نشان‌دهنده افزایش آلودگی هوا نسبت به سال قبل است. آلودگی هوای ایران در ۲۰۲۱ حدود ۳/ ۳۰، در ۲۰۲۰ نزدیک به ۲/ ۲۷ و در ۲۰۱۹ حدود ۳/ ۲۴ برآورد شده است، که گویای روند افزایشی آلودگی هوا طی سال‌های گذشته است.

بر اساس این گزارش کشورهای چاد، عراق، پاکستان، بحرین، بنگلادش، بورکینافاسو، کویت و هند، سال گذشته کیفیت هوای بسیار پایینی داشته‌‌اند، به صورتی که میانگین آلودگی هوای بیش از ۵۰ میکروگرم بر مترمکعب آنها بسیار فراتر از دستورالعمل‌‌های سازمان جهانی بهداشت بوده است. این مطالعه به طور خاص ذرات ریز یا PM۲.۵ را مورد بررسی قرار داده است که ریزترین آلاینده و در عین حال خطرناک‌‌ترین است. این ذرات هنگام استنشاق به اعماق ریه می‌‌روند و می‌توانند وارد جریان خون شوند. آنها از منابعی چون احتراق سوخت‌‌های فسیلی، توفان‌‌های گردوغبار و آتش سوزی جنگل‌‌ها نشات می‌‌گیرند و با برخی از مشکلات سلامت از جمله آسم، بیماری قلبی و سایر بیماری‌‌های تنفسی مرتبط هستند.

گفتنی است سازمان جهانی بهداشت دستورالعمل‌‌های سالانه آلودگی هوا را در سپتامبر ۲۰۲۱ مورد بازنگری قرار داد و میزان ذرات ریز قابل قبول در هوا را از ۱۰ به ۵ میکروگرم در مترمکعب کاهش داد. سالانه میلیون‌ها نفر به دلیل مشکلات سلامتی مرتبط با آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. طبق گزارش این آژانس سازمان ملل، در ۲۰۱۶ حدود ۲/ ۴ میلیون مرگ زودرس با ذرات ریز در ارتباط بوده است؛ این درحالی است که اگر آخرین دستورالعمل‌‌ها اعمال می‌‌شد مرگ‌‌ومیر ناشی از آلودگی ۳/ ۳ میلیون کمتر بود. این گزارش همچنین به یک نابرابری نگران‌کننده اشاره می‌کند؛ فقدان ایستگاه‌‌های نظارتی در کشورهای درحال توسعه آفریقا، آمریکای جنوبی و خاورمیانه که منجر به کمبود داده‌های کیفیت هوا در این مناطق می‌شود. گلوری هامز، مدیرعامل «‌آی کیو ایر» معتقد است، برای اینکه آنها بتوانند دقیق‌‌تر آلوده‌‌ترین کشورها و شهرهای جهان را شناسایی کنند به داده‌‌های بیشتری نیاز دارند، چراکه یکی از بزرگ‌ترین موانع درحال حاضر روشی است که دولت‌‌ها بر کیفیت هوا نظارت می‌کنند؛ به‌‌طوری که بیشتر آنها تمایل دارند روی ابزارهایی تمرکز کنند که نمی‌توانند ذرات ریز را در هوا به طور دقیق اندازه‌گیری کنند.

به گفته محققان منابع اصلی آلودگی هوا در سال گذشته آتش‌سوزی‌‌های جنگلی و سوزاندن سوخت‌‌های فسیلی برای حمل‌ونقل و تولید انرژی بوده است.