پنج ساعت بنفش در پنج‌شنبه تهران

روز پنج‌شنبه آسمان شهر تهران برخلاف پیش‌بینی مثبت مسوولان کنترل کیفیت هوا، برای ۵ ساعت متوالی در شرایط «بسیار ناسالم» قرار گرفت. آلودگی هوای پایتخت پنج‌شنبه گذشته به دلیل تجمیع ذرات آلاینده جدید ناشی از ورود ریزگردها با ذرات آلاینده مستقر در آسمان منتشر شده از اگزوز خودروها، از وضعیت «قرمز» نیز فراتر رفت و برای ساعاتی وارد وضعیت «بنفش» شد. گزارش «دنیای اقتصاد» از پنج‌شنبه «بسیار آلوده» تهران حاکی است: شاخص کیفیت هوای تهران، صبح پنج‌شنبه، بعد از ۸ روز آلودگی پیاپی با وضعیت «نارنجی» به معنی «ناسالم برای گروه‌های حساس»، همچنان بالاتر از سطح عدد ۱۰۰ قرار داشت. شاخص کیفیت هوا زمانی که از ۱۰۰ تجاوز می‌کند، وضعیت «نارنجی» برقرار می‌شود.

با این حال، شاخص کیفیت هوای پایتخت ساعت ۱۴ پنج‌شنبه از سطح ۱۵۰ تجاوز کرد و بعد از یک ساعت اعلام وضعیت «قرمز» به معنی «ناسالم برای همه»، از ساعت ۱۵ تا ۱۹ بعد از ظهر در شرایط «بسیار ناسالم» یا همان «بنفش» قرار گرفت. وزش باد آغشته به ریزگرد در تهران از ظهر پنج‌شنبه تا عصر همان روز، عامل اصلی ثبت «آلوده‌ترین ساعات سال ۹۶» بوده است. ورود شاخص کیفیت هوای تهران به وضعیت «بنفش» طی سال‌های اخیر، خیلی به ندرت اتفاق افتاده است و معمولا در فصل زمستان این وضعیت برای ساعات محدود برقرار می‌شود. وضعیت «بنفش» هنگام افزایش شاخص کیفیت هوا از عدد ۲۰۰، بروز می‌کند. افزایش این شاخص از عدد ۳۰۰، شهر را وارد وضعیت «خطرناک» می‌کند. ساعت ۳ بعداز ظهر پنج‌شنبه،‌ شاخص کیفیت هوای تهران عدد ۲۱۶ را در نشانگرهای آلودگی‌ اعلام کرد و در ساعت ۱۷،‌ این شاخص به ۲۸۸ رسید.

کارشناسان آلودگی‌های زیست محیطی معتقدند: زمانی که شاخص کیفیت هوا -که یک استاندارد جهانی دارد و طبقه‌بندی آن در تهران از روی استاندارد آمریکایی تبعیت می‌کند- در یک شهر از ۱۵۰ فراتر می‌رود باید کار و فعالیت به‌خصوص مدارس شهر تعطیل شوند. بر این اساس، توصیه می‌شود با افزایش میانگین شاخص برای مدت ۲۴ ساعت از سطح عدد ۲۰۰، شهر تخلیه شود. با این حال، به رغم آنکه پنج‌شنبه شب اعلام شد کمیته اضطرار آلودگی هوا قرار است روز جمعه (دیروز) برای تعطیلی مدارس پایتخت در روز شنبه، جلسه تشکیل دهد اما عصر جمعه اعلام شد به دلیل «پیش بینی درباره کاسته شدن از غلظت ذرات آلاینده در صبح شنبه»، این کمیته تشکیل جلسه نمی‌دهد. این در حالی است که سه شنبه گذشته نیز پیش بینی شده بود «وزش باد در روزهای آینده باعث کاهش غلظت آلاینده‌ها خواهد شد» اما این پیش بینی به دلیل بدترشدن اوضاع در پنج‌شنبه، عملا محقق نشد. به گزارش «دنیای اقتصاد»، ورود ریزگردها به همراه باد در تهران در ظهر پنج‌شنبه باعث شد غلظت ذرات با قطر کمتر از ۱۰ میکرون در آسمان پایتخت به‌صورت تصاعدی افزایش پیدا کند و این نوع ذرات برای ساعاتی به عامل اصلی آلودگی تبدیل شود.

این در حالی است که ۸ روز قبل از آن، عامل اصلی آلودگی هوا را ذرات با قطر کمتر از ۵/ ۲ میکرون تشکیل می‌دادند. تجمع این دو نوع ذرات آن هم با غلظت بالا در آسمان پایتخت،‌ وضعیت را در عصر پنج‌شنبه به حالت «بسیار ناسالم» رساند. هوای پایتخت، دیروز هم برای دهمین روز پیاپی،‌ «آلوده» ماند. میانگین شاخص کیفیت هوا در ۲۴ ساعت پنج‌شنبه،‌ عدد ۱۱۰ را ثبت کرد و در ۲۴ ساعت منتهی به ۸صبح روز جمعه نیز به عدد ۱۴۷ رسید.

به این ترتیب، جمعه تهران در وضعیت «ناسالم برای همه» یا همان «قرمز» قرار داشت. صرف‌نظر از اوج آلودگی در ساعاتی از روز پنج‌شنبه، مقایسه میانگین شاخص ۲۴ ساعته کیفیت هوا طی ۱۰ روز اخیر مشخص می‌کند: آلوده‌ترین روز، جمعه بوده است. این در حالی است که آلوده‌ترین ساعت پایتخت از ابتدای سال تا کنون، برای عصر پنج‌شنبه گذشته به ثبت رسیده است. به گزارش «دنیای اقتصاد»، سامانه کنترل کیفیت هوای تهران که مدتی است آلودگی ۲۴ ساعت آینده را در لحظه،‌ پیش‌بینی می‌کند، روز چهارشنبه و صبح پنج‌شنبه قادر نبود «وضعیت بنفش» را برای عصر پنج‌شنبه هشدار دهد.

تصاویر ایستگاه‌های نشانگر آلودگی در مناطقی از تهران از جمله مناطق ۱، ۲، ۹، ۱۸، ۲۱ و ۲۲ حکایت از آن دارد که عصر پنج‌شنبه،‌ شاخص در این مناطق حتی از مرز ۳۰۰ هم فراتر رفت و شرایط «خطرناک» برای پایتخت‌نشین‌ها در ۶ منطقه رقم خورد. به بیان دیگر، اگر چه شاخص کیفیت هوا برای کل شهر تهران طی ۵ ساعت، در وضعیت «بسیار ناسالم» قرار داشت اما در همان ساعات، مناطقی از شهر وضعیت «خطرناک» را تجربه کردند. سامانه پیش‌بینی‌ آلودگی هوا لازم است در چنین مواقعی، به امکان اعلام عمومی از طریق پیامک یا رسانه‌های جمعی از جمله رادیو و تلویزیون مجهز باشد تا پیش از شکل‌گیری وضعیت «بسیار ناسالم» یا «خطرناک»، با اطلاع‌رسانی به موقع، تردد در فضای باز شهر با هدف پیشگیری از آسیب آلودگی را به کمترین حد برساند.

کارشناسان زیست محیطی با اشاره به اتفاق پنج‌شنبه، درباره بی‌عملی مسوولان برای مقابله موثر با آلودگی هوا هشدار می‌دهند. ساده‌ترین راه‌حل زودبازده برای کنترل ذرات آلاینده موجود در هوا، اعمال محدودیت برای تردد خودروهای شخصی دست کم در روزهای مشخصی از سال –روزهایی که آلودگی به دلیل پایداری جوی هوا به اوج می‌رسد- است. از طرفی، لازم است برای جلوگیری از آسیب رسیدن به سلامت گروه‌های حساس جامعه –دانش‌آموزان ابتدایی- در زمان اوج‌گیری آلودگی، تصمیمات به موقع اتخاذ شود.