احمد حکیمی‌پور
عضو شورای‌اسلامی شهر تهران

اگر شهر را به‌صورت یک موجود زنده تصور کنیم، این موجود زنده و بسیار پیچیده برای بقای خود به منابع گوناگونی احتیاج دارد، که یکی از مهم‌ترین و استراتژیک‌ترین این منابع، منبع اقتصادی است. اهمیت این منبع به اندازه‌ای است که در طرح جامع،طرح تفصیلی، برنامه‌های پنج ساله اول و دوم شهرداری و قانون شورای اسلامی اهدافی جهت دستیابی به منابع اقتصادی مطرح شده است و به دلیل اهمیت این منبع حیاتی، در طرح جامع کلانشهر تهران «توسعه اقتصادی ورونق فعالیت شهر» به‌عنوان راهبرد کلیدی برای افق آینده تهران مورد تصویب قرار گرفته است. از آنجا که برای تامین منابع اقتصادی یک شهر باید در ابتدا منابع درآمد‌زایی وجود داشته باشد، لازم است تا چالش «تامین مالی شهرداری‌ها» به‌عنوان دغدغه اصلی مدیران شهری مورد توجه قرار گیرد. در این میان درآمد پایدار که در حال‌حاضر بخش اندکی از کل منابع درآمدی شهرداری تهران را تشکیل می‌دهد، درآمدی است که به گونه‌ای کسب می‌شود که حقوق آیندگان پایمال نشود، کیفیت زندگی کاهش نیابد و همچنین منابع موردنیاز برای استفاده آتی از بین نرود. اما از مجموع درآمدها، عمده درآمد شهرداری تهران از محل درآمدهای ناپایدار است و این وابستگی شهرداری به عوارض ساخت و ساز و فروش تراکم، عمده‌ترین مساله شهرداری تهران محسوب می‌شود که زمان شکل‌گیری این پدیده را می‌توان به «ابلاغ و اجرای سیاست خودکفایی شهرداری‌ها» مرتبط دانست.

به‌طور کلی درآمدهای ناپایدار در طول یک دهه گذشته سهم قابل‌توجهی از بودجه مصوب شهرداری تهران را شامل می‌شوند اما درمقابل سهم درآمدهای پایدار از مجموع درآمدی شهرداری تهران روند نزولی را طی کرده است که به‌عنوان مثال این میزان در سال 95 معادل 4/ 23 درصد و سال 94معادل 8/ 23 درصد است و همچنین عوارض نوسازی که یک از اصلی‌ترین انواع درآمد پایدار محسوب می‌شود و سهم آن در درآمد شهرداری‌های مختلف جهان رقم قابل‌توجهی است به تدریج روند نزولی را طی کرده و میزان آن درسال 1389، 8/ 1درصد، در سال 1390معادل 4/ 1درصد، در سال 1391معادل6/ 1درصد و در سال 1392 حدود 2/ 2 درصد از کل درآمد شهرداری‌ها را شامل شده است؛ این درحالی است که سهم درآمدهای ناپایدار روند روبه رشدی را طی کرده است و بخش عمده بودجه یک دهه گذشته شهرداری را تشکیل می‌دهد که دلیل اصلی این امر سهل‌الوصول بودن درآمد تراکم‌فروشی نسبت به درآمدهای پایدار است. صدور مجوز ایجاد طبقات اضافه به‌عنوان پایه اصلی درآمد شهرداری تهران، معضلات زیادی را از جمله رشد سرسام‌آورقیمت زمین، افزایش ترافیک، نزول کیفیت هوا، کاهش کیفیت بصری، زشتی سیمای‌شهر، نابودی بافت‌های تاریخی، کاهش فضای فراغتی کودکان و کاهش زیست‌پذیری و کیفیت زندگی برای شهر و شهروندان ساکن تهران داشته‌است، پیامدهایی که تهران را به سمت هویت‌ستیزی و اجتماع‌گریزی سوق داده و زیست‌پذیری و سکونت را در شهرتهران تنزل داده و محدود کرده ‌است. در نهایت نیز باید این موضوع را خاطرنشان کرد که مدیریت شهری(شورای‌شهر+ شهرداری) در سال‌های آینده باید نگاهی عمیق‌تر و تخصصی‌تر به روش‌های پایدارسازی درآمدهای شهری داشته و تلاشی عملیاتی در راستای تحقق این مهم را با جدیت تمام آغاز کند. در این راستا نیز لازم است تا سه بازوی نظارت، پاسخگویی و دیدگاه تخصصی به‌عنوان محورهای اصلی برنامه‌های آتی مدنظر قرار گیرد تا کلانشهر تهران را نه برای 4 سال آینده بلکه برای ده‌ها و صدها سال آینده نیز تبدیل به شهری با درآمدهای پایدار کند.