حامد خانجانی / کارشناس ارشد مدیریت ساخت

توسعه پایدار فرآیندی است که در آن جهت‌گیری سرمایه‌گذاری، فناوری، اختصاص منابع، توسعه و عملکرد موسسات به نحوی است که نیازها و خواسته‌های حاضر بدون به مخاطره انداختن ظرفیت سیستم‌های طبیعی برای جذب آثار بیشتر و بدون گرفتن توان نسل‌های آینده برای رفع نیازها و خواسته‌هایشان تامین شود. توسعه پایدار دارای سه بعد است: توسعه اقتصادی، توسعه اجتماعی و حفط محیط‌زیست. این ابعاد در ارتباطات بسیار گسترده با یکدیگر قرار دارند.

محیط زیست به‌عنوان فرآیندی همه شمول در ابعاد مختلف و تاثیرگذار بر بستر حیات از جایگاه و خصوصیات ویژه‌ای برخوردار است و اساس رشد و تکامل جوامع انسانی منوط به بهره‌برداری معقول از منابع طبیعی در حد توسعه پایدار است. در صورتی‌که نگرش تک‌بعدی ناشی از بهره‌برداری غیراصولی و آزمندانه از منابع طبیعی، مخاطرات بی‌شماری را متوجه حیات انسان و سایر جانداران می‌کند. طبق اصل پنجاهم قانون اساسی، در کشور ما حفاظت از محیط‌زیست که نسل امروز و نسل‌های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می‌شود. از این رو فعالیت‌های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است.

مهندسان و حرفه مهندسی در فعالیت‌های خود با دو فرآیند دو سویه و متضاد در توسعه جوامع روبه‌رو هستند. سویه نخست و مثبت آن سازندگی جهان و تامین منافع جوامع و بشریت است و سویه دوم و منفی، تخریب جهان و محیط زیست است که در روندهایی همچون ایجاد آلودگی‌های هوا، آب و خاک با توسعه صنایع، تخریب جنگل‌ها و بوم‌ها با توسعه شهرها و جاده‌ها و مصرف بی‌رویه انرژی و منابع انجام می‌گیرد. از این‌رو و منطبق با اصول توسعه پایدار، حفاظت از محیط‌زیست از مسوولیت‌های حرفه‌ای مهندسان ساختمان محسوب می‌شود. مهندسی ساختمان اطلاقی بر هفت رشته مهندسی عمران، برق، مکانیک، معماری، شهرسازی، ترافیک و نقشه‌برداری است که در صنعت ساختمان به طراحی، اجرا و نظارت پروژه‌ها مشغول هستند.

به لحاظ تعداد نیروی انسانی شاغل، میزان سرمایه در گردش و تاثیرات کلان اقتصادی، صنعت ساختمان چه در بخش خصوصی و ساخت‌و‌سازهای شهری و چه در بخش دولتی و پروژه‌های عمرانی در رتبه نخست صنایع کشور قرار داد. به جهت وسعت ساخت‌و‌سازهای شهری و پروژه‌های عمرانی، تاثیرات این صنعت بر محیط زیست نیز قابل توجه است. از این‌رو لازم است که مهندسان ساختمان در طراحی و اجرای پروژه‌های عمرانی، ملاحظات زیست‌محیطی این صنعت را مورد توجه قرار داده و به رعایت اصول حرفه‌ای و اخلاق مهندسی در این زمینه مبادرت ورزند. موارد زیر بخشی از ملاحظات اخلاقی مرتبط با محیط زیست در صنعت ساختمان محسوب می‌شود:

۱- توجه به جانمایی و محل استقرار ساختمان و تاثیر آن بر محیط زیست

۲- توجه به حداکثر بهره‌گیری از نور و جریان هوا در تامین روشنایی و تهویه ساختمان

۳- توجه به سازگاری مصالح مصرفی با آب و هوای منطقه

۴- توجه به امکان بازیافت در کاربرد مصالح

۵- استفاده از مصالح و به کارگیری روش‌های نوین اجرای ساختمان

۶- استفاده از مصالح با حداقل مصرف انرژی در مراحل تولید

۷- استفاده از مصالح با حداقل آلودگی‌های کربنی در مراحل تولید

۸- به کارگیری روش‌های طراحی و ساخت با حداکثر دوام و پایایی مصالح

۹- توجه به میزان مصرف آب در زمان ساخت

۱۰- توجه به میزان مصرف منابع طبیعی همچون مصالح سنگی

۱۱- توجه به الزامات صرفه جویی در مصرف انرژی در زمان بهره‌برداری.