گروه مسکن- لیلا درخشان: ناگهان زمان به عقب برمی‌گردد و تهران، گذشته‌اش در مقابل دیدگان ما به تصویر کشیده می‌شود.

عکس‌ها از نسیم گلی
باورش سخت است، اما گذشته تهران قدیم بسیار درخشان است، به طوری که نه خبری از آلودگی هوا است و نه آسمان‌خراش‌هایی که دور تا دور ما را احاطه کرده‌اند. اینجا جایی نیست جزء نمایشگاه «هر حرف تصویر» که دبیرخانه ستاد یکصدمین سال تاسیس بلدیه به مناسبت صدمین سال تاسیس قانون بلدیه در خیابان شریعتی به پا کرده و با برگزاری این نمایشگاه تلاش کرده است، دیدگان شهروندان تهرانی را به یک میهمانی یکصد ساله دعوت کند. در این میهمانی یکصد ساله چیدمان عکس‌ها به گونه‌ای است که ابتدا تهران را از گذشته‌های دور یعنی حوالی سال‌های ۱۳۲۵ به تصویر کشانده است و همین طور پیش می‌رود تا تهران کنونی ظاهر می‌شود.
وقتی در این نمایشگاه به تصاویر تهران در سال‌های 1325 می‌نگریم ناخودآگاه صدای آواز دوره‌گردانی که فریاد می‌زدند شهر، شهر فرنگه در گوش ما می‌پیچد. شاید اگر با دقت به چشمان بازدیدکنندگان بنگری حسرت را در نگاه آنها دریابی. چرا که هر فردی با نگاه کردن به عکس‌های تهران قدیم درمی‌یابد که در تهران آن موقع نه خبری از دود و آلودگی هوا بوده و نه جمعیت چند میلیونی!
در همین حال گاهی بعضی از عکس‌ها نیز تا حدی تفاوت فاحش با تهران امروز دارند که بیشتر انسان را به یک تعجب همراه با خنده وامی‌دارد. به عنوان مثال عکس میدان انقلاب که مربوط به دهه ۳۰ است و در زیر همان عکس، عکس خیابان انقلاب در‌حال‌حاضر به تصویر کشیده شده است. در تهران دهه ۳۰ جمعیت حاضر درخیابان و همچنین ماشین‌ها شاید اندکی از تعداد انگشتان دست بیشتر بودند. این در حالی است که خیابان انقلاب در دهه ۸۰ از انبوه جمعیت و ماشین، گویی به مرحله انفجار رسیده است. در همین حال ساختمان‌ها در آن موقع نهایت تا دو طبقه بودند، اما از سویی در دهه ۸۰ چشم‌انداز تهران تبدیل به فضایی می‌شود که همه ما در حال حاضر شاهد آن هستیم! نکته جالب در عکس‌های تهران قدیم این است که تقریبا اکثر ساختمان‌‌های تهران قدیم با گذشت زمان تغییر شکل داده‌اند، اما میدان بهارستان، حسن‌آباد و میدان امام‌خمینی(توپخانه) هویت خود را تا حدودی حفظ کرده‌اند که البته این مساله اتفاقی نیست و علت آن این است که این ساختمان‌ها جزو اموال ملی ثبت شده‌‌اند. در همین حال یک نکته قابل توجه در این نمایشگاه یکسری عکس از میدان آزادی است که مربوط به زمان احداث برج است. به طوری‌که در زمان آغاز بنای برج دو شتر در حال عبور از مقابل برج آزادی هستند، اما در مقابل در عکس میدان آزادی کنونی به جای آن دو شتر در همان زاویه دو ماشین در حال عبور هستند! از دیگر سو اندکی تامل در عکس‌‌های تهران قدیم و دقت در معماری آنها یک مساله را به طور شفاف بیان می‌کند و آن این‌که تمام ساختمان‌های تهران قدیم از یک موهبتی برخوردار هستند و آن هم هویت معماری است و از سویی دیگر نابسامانی که در نمای ظاهری ساختمان‌ها در حال حاضر به چشم می‌خورد در آن دوره به هیچ وجه مشاهده نمی‌شود.اما هرچه که جلوتر می‌رویم و عکس‌‌های تهران جدید در مقابلمان ظاهر می‌شود، معماری ساختمان‌ها به شدت رو به افول می‌رود. در همین حال در میان ساختمان‌‌های تهران قدیم نیز ساختمان‌هایی با نمای گنبدی شکل و شیروانی نیز دیده می‌شد که قطعا برای مقابله با گرمی یا سردی هوا به این شکل ساخته شده‌اند. عکس‌‌های تهران قدیم در ابعاد کوچک و به شکل سیاه سفید بر روی دیوار نصب شده‌اند، اما در یک نقطه این عکس‌ها با عکس‌های تهران کنونی پیوند می‌خورند. عکس‌های تهران حاضر در ابعادی بسیار بزرگ(پاناروما) در این نمایشگاه به تصویر کشیده‌ شده‌‌اند که نمایی از بزرگراه مدرس است و سرسبزی و پاکی هوای تهران در آن متبلور است و البته تقریبا هیچ یک از بازدیدکنندگان در مقابل این عکس‌‌ها توقف نمی‌کنند، چراکه می‌دانند تهران کنونی با این عکس‌های قاب‌گرفته شده زمین تا آسمان فرق دارد.
در همین حال این نمایشگاه علاوه بر عکس‌های فراوان از گوشه و کنار تهران قدیم، مقایسه‌ این اماکن و معابر شامل اعلامیه‌ها، اطلاعیه‌ها، احکام، مکاتبات و قوانین شهرداری نیز می‌باشد.
نمایشگاه موزه می‌شود
در همین راستا حسین حسن‌پور، مسوول نمایشگاه و رییس دبیرخانه یکصدمین سال تاسیس قانون بلدیه در مورد این نمایشگاه به دنیای اقتصاد می‌گوید: این نمایشگاه با استقبال گسترده‌ای از سوی مردم مواجه شده است، چراکه یکی از شاخص‌های اصلی این نمایشگاه پیوند تهرانی‌ها با گذشته آنها است. حسن‌پور می‌گوید: صدمین سال تاسیس قانون بلدیه، فرصتی است برای مدیران شهری تا زمان کنونی خود را بسنجند و نگاهی به پشت سر بیندازند تا بتوانند مسیر درستی را برای آینده شهر ترسیم کنند و نمایشگاه «هر حرف تصویر» نیز در این راستا افتتاح شده است. حسن‌پور خاطرنشان می‌کند: قرار بر این شد که این نمایشگاه در یک جا و مکان مناسب تبدیل به موزه شود تا از این طریق تاریخ شهرداری تهران در معرض دید عموم واقع شود.


میدان بهارستان(جدید)


میدان بهارستان(قدیم)


خیابان انقلاب(جدید)


خیابان انقلاب(قدیم)


چهار راه کالج(جدید)


چهار راه کالج(قدیم)