تامین «مترو» یا خرید «ایرباس»؟

مدیرعامل شرکت متروی تهران روز گذشته این طور ابراز عقیده کرد که «مترو از ایرباس واجب‌تر است» و تلویحا تصمیم دولت برای نوسازی ناوگان فرسوده هوایی کشور را که با جان مردم ارتباط مستقیم دارد، فاقد اولویت دانست. این در حالی است که کارشناسان شهرسازی معتقدند این اظهار نظر به چهار دلیل «قیاس مع‌الفارق» است. به گزارش «دنیای اقتصاد» هابیل درویش روز گذشته در مراسم افتتاح ایستگاه متروی سهروردی با بیان اینکه «ایرباس» را مدیران و پولدارها سوار می‌شوند اما مترو وسیله‌ای است که ۹ میلیون شهروند تهرانی می‌توانند از آن استفاده کنند، گفت: انتظار داریم دولت از محل فاینانس، ‌فروش اوراق مشارکت و پول‌های بلوکه شده به متروی تهران کمک کند، اما بی مهری به مترو در دولت‌ها اپیدمی شده است.

به اعتقاد کارشناسان شهرسازی، اگرچه ضرورت توسعه مترو در پایتخت و دیگر کلانشهرها به دلیل حداقل دو پیامد مثبت «کاهش آلودگی هوا» و «تسهیل حمل و نقل شهروندان» انکارناپذیر است، اما مقایسه خرید هواپیما با ساخت مترو به چهار دلیل مبنای قابل پذیرش ندارد. نخست از این جهت که موضوع نوسازی ناوگان هوایی کشور امری «ملی» است اما مساله کمک دولت به شهرداری تهران برای توسعه مترو ابعاد «محلی» دارد. از سوی دیگر اگرچه نیاز شهر تهران به توسعه مترو جدی است اما با توجه به فعال بودن سایر مدهای حمل و نقلی در پایتخت این نیاز «خطر جانی» به دنبال ندارد. این در حالی است که فرسودگی ناوگان هوایی کشور اکنون جان مردم را تهدید می‌کند.

از سوی دیگر تامین بودجه برای خرید ناوگان هوایی وظیفه ذاتی دولت بوده و در مقابل توسعه مترو نیز تکلیف شهرداری تهران است؛ هر چند حمایت دولت از توسعه این مد حمل و نقلی پاک،‌ ارزان و سریع نیز امری واجب است. در نهایت باید به این نکته نیز توجه شود که دولت بابت خرید هواپیما منابع مالی نقدی پیش بینی نکرده است، بلکه در قالب خرید اعتباری و از محل منابع ارزی بلوکه شده کشور به دنبال تحریم‌های ظالمانه سال‌های گذشته هزینه تامین ناوگان هوایی جدید را تامین می‌کند. بنابراین با توجه به این چهار علت به نظر می‌رسد خرید هواپیما در مقطع کنونی اقدامی ضروری و واجب است.

قالیباف: جای متهم و شاکی عوض شده

محمدباقر قالیباف، شهردار تهران نیز در این مراسم به همه انتقادات چند روز اخیر مقامات ارشد دولتی درباره عملکرد شهرداری پاسخ داد. مسوولان دولتی با انتقاد از وابستگی شهرداری به درآمدهای حاصل از فروش تراکم و صدور مجوز تغییر کاربری، معتقدند که شهرداری باید به جای تامین منابع ریالی از این محل به سراغ منابع پایدار مالی برود. شهردار تهران در پاسخ به این اظهارنظرها خاطرنشان کرد: گاهی حرف‌ها به گونه‌ای گفته می‌شود که جای متهم و شاکی عوض می‌شود اما باید این مساله را قدری شفاف و روشن بیان کنیم. اگر بخشی از درآمدهای شهرداری ناپایدار و بخشی نیز درآمدهای پایدار است، اما بیش از ۷۰ درصد این درآمدها برای تکمیل زیرساخت‌های شهر هزینه می‌شود.

وی اذعان کرد: ما هم قبول داریم که امروز حدود ۵۵ درصد درآمدهای شهر ناپایدار است و حدود ۴۵ درصد را نیز درآمد پایدار تشکیل می‌دهد، اما مساله مهم تر این است که به این سوال پاسخ دهیم که مسوول درآمد‌های پایدار شهرداری‌ها چه کسی است؟ مگر نه اینکه بخش عمده‌ای از درآمدهای شهرداری‌های ۱۳۰۰ شهر در کشور ناپایدار است؟ در این شرایط چه کسی مسوول تامین درآمد‌های پایدار است؟

قالیباف در ادامه از بر زمین ماندن تکلیف دولت در قبال ارائه لایحه درآمدهای پایدار شهرداری‌ها به مجلس گلایه کرد و گفت: ما هم از اینکه درآمد شهرداری‌ها پایدار نیست نالان هستیم، اما قانون وظیفه تامین درآمد پایدار شهرداری‌ها را بر عهده دولت گذاشته و از سال ۶۲ دولت را مکلف کرده ظرف ۶ ماه لایحه درآمدهای پایدار شهرداری‌ها را به مجلس شورای اسلامی ارائه دهد اما هر دولتی روی کار آمده این تکلیف را انجام نداده است. اکنون هم سال آخر عمر این دولت فرا رسیده است. اگر در سال اول دولت بود، می‌گفتند این لایحه را تهیه می‌کنیم، اما دولت تمام شد؛ دولت‌های قبل هم همین را می‌گفتند. بنابراین اول این موضوع باید روشن و جای متهم و شاکی مشخص شود.

گلایه دیگر شهردار به عدم تخصیص کامل سهم شهرداری‌ها از مالیات بر ارزش افزوده ارتباط داشت. قالیباف با بیان اینکه برابر قانون سهم شهرداری‌ها از مالیات بر ارزش افزوده ۵/ ۴‌درصد است، گفت: این در حالی است که هنوز این منبع درآمدی پایدار به‌طور کامل برای شهرداری‌ها قابل استفاده نیست و سهم شهرداری‌ها از این میزان کمتر است. حتی در برنامه ششم تصمیم گرفتند که همین رقم را هم به شهرداری‌ها ندهند بلکه آن را متمرکز کرده و شهرداری‌ها را دولتی کنند و به بودجه دولتی منتقل کنند.

بی توجهی دولت به ضرورت ایجاد کانال مشترک تاسیسات یکی دیگر از محورهای گلایه شهردار تهران از دولت بود. قالیباف با اشاره به حادثه شهران، با تاکید بر اینکه این حادثه ممکن است در هر کجای دیگر اتفاق بیفتد، اظهار کرد: ایجاد کانال تاسیسات شهری قانون دارد اما چرا این قانون اجرا نمی‌شود و شاهد این نابسامانی‌ها در حوزه مسائل زیرساختی هستیم؟ به جای اینکه بگویند چرا شهر به این بزرگی کانال تاسیسات ندارد، حرف‌های دیگر مطرح می‌شود که به نوعی منحرف کردن افکار عمومی در برخی اقدامات است.

گلایه دیگر قالیباف از عدم حمایت کافی دولت از متروی تهران نشات گرفته بود. شهردار تهران با بیان اینکه مدیریت شهری با وجود همه مشکلات و سختی‌ها، مسوولیت مترو را پذیرفته است، گفت: چه دولت به ما پول بدهد و چه ندهد وظیفه خود را انجام می‌دهیم. به گفته وی، با وجود رکود اقتصادی تنها در زمینه ساخت خطوط مترو بیش از ۲۰ هزار نفر به‌صورت شبانه‌روزی در حال فعالیت هستند.