آیا تهران با تعطیلی اضطراری سالم شد؟
راه «سالم» برای هوای سالم
- پاسخ در دو نظرسنجی «دنیای‌اقتصاد»
- راه سالم برای کاهش آلودگی هوا چیست؟
گروه مسکن و شهری: 80درصد شهروندان تهرانی بر اساس مشاهدات خود به این نتیجه رسیده‌‌‌اند که تعطیلی نیمه‌‌‌کاره تهران، تاثیری بر کاهش آلودگی هوای شهر برجای نگذاشته است؛ در عین حال حدود 70درصد شهروندان تهرانی بر این باورند که توسعه حملونقل عمومی شهر و افزایش ناوگان مترو و اتوبوسرانی راهکاری موثر برای کاهش بحران آلودگی هوای پایتخت است. به این ترتیب در شرایطی که مدیران شهری بخش عمده‌‌‌ای از بودجه شهری را صرف توسعه بزرگراه‌‌‌ها می‌کنند؛ عموم پایتخت‌‌‌نشینان خواهان تغییر رویکرد مدیریت شهری و توجه به توسعه حملونقل عمومی هستند.
تهران در هفته‌‌‌ای که گذشت، از روز یکشنبه به مدت پنج روز تحت مصوبه «تعطیلی اضطراری مرتبط با آلودگی‌‌‌هوا» قرار گرفت، اما سه نتیجه مشخص این تصمیم، از «شکست» آن حکایت دارد. به گزارش خبرنگار گروه آنلاین روزنامه «دنیای‌اقتصاد»، پایتخت از هفته سوم آذر ماه با «آلودگی شدید هوا» و همزمان «کمبود برق به دلیل محدودیت گازرسانی به نیروگاه‌‌‌ها» روبه‌رو شد و این دو معضل که به سایر شهرهای کشور نیز سرایت کرد، از هفته سوم آذر تشدید شد، به طوری که استانداری تهران عصر شنبه هفته گذشته، در کمیته اضطرار آلودگی‌‌‌هوا، مصوب کرد «فعالیت مراکز تحصیلی و دستگاه‌‌‌ها برای یکشنبه تعطیل شود».
تعطیلی اضطراری یکشنبه اما به صورت دومینویی تا پایان روز پنج‌شنبه گذشته ادامه پیدا کرد؛ با این هدف که «آلاینده‌‌‌ها در هوای تهران کاهش پیدا کند و همچنین مصرف گاز و برق نیز تعدیل شود».
وضعیت آلوده هوای تهران در روز ابتدایی هفته جاری (شنبه اول دی ماه) از آن حکایت دارد که «تعطیلی اضطراری» پاسخ نداده و راه «ناسالم» برای نجات تهران از هوای آلوده بوده است.
در عین حال «دنیای‌اقتصاد» دو نظرسنجی از شهروندان تهران برگزار کرد و طی این دو نظرسنجی از شهروندان تهرانی خواست نظر خود را در خصوص راهکار کاهش آلودگی هوا عنوان کنند.
در سوال ابتدایی از شهروندان تهرانی خواسته شد تا به این سوال پاسخ دهند که به نظر آنها تعطیلات اخیر مرتبط با آلودگی هوا در کاهش آلودگی هوای تهران موثر بوده است؟
در سوال دوم نیز این پرسش مطرح شد که اگر آنها جای شهردار تهران بودند برای مقابله با «آلودگی هوا» چه تصمیمی اتخاذ می‌‌‌کردند.
80 درصد تهرانی‌‌‌ها، تعطیلی را بی‌‌‌نتیجه می‌‌‌دانند
نتیجه نظرسنجی «دنیای‌اقتصاد» نشان داد که 80درصد شرکت‌کنندگان در نظرسنجی بر این باور بودند که تعطیلات در کاهش آلودگی اثرگذار نبوده و تنها 20درصد به اثرگذاری تعطیلات در مهار آلودگی امیدوار بوده‌‌‌اند. این نظرسنجی شاهدی معتبر از شکست طرح تعطیلی نیمه‌‌‌کاره تهران بر مهار آلودگی‌‌‌هاست.
تهرانی‌‌‌ها طی این مدت هم با مراجعه لحظه‌‌‌ای به «سایت اعلام شاخص آلودگی‌‌‌هوا» و هم با مشاهده «وضعیت سطح شهر» به‌خصوص «برج میلاد»، از حجم بالای انباشت ذرات و گازهای آلاینده در هوای شهر با‌خبر بودند و بنابراین، اعلام نظر آنها در این باره، «پیام معنادار» از فرجام تصمیمات است.
برج میلاد چند سال است که به «شاخص آلودگی‌‌‌هوا» نزد تهرانی‌‌‌ها تبدیل شده است. این برج از هر نقطه‌‌‌ای از بیرون محدوده پایتخت به صورت 360 درجه قابل مشاهده است و در داخل شهر نیز از اکثر محله‌‌‌ها در صورت نبود مانع ساختمانی، پیداست. در نیمه دوم سال که هوای شهر آلوده می‌شود، «میزان کدر بودن یا شفاف بودن افق دید شهروندان نسبت به برج میلاد» برای آنها معلوم می‌کند که آسمان پایتخت تا چه میزان درگیر هوای سمی است.
نظرسنجی اول گروه آنلاین «دنیای‌اقتصاد» درخصوص اثرگذاری تعطیلات بر آلودگی هوا؛ بی‌‌‌اثر یا کماثر بودن تعطیلیهای هفته گذشته تهران بر «آلودگی‌‌‌هوا» را نشان می‌دهد، نتیجه‌ای که استاندار تهران نیز آن را تایید کرده است. محمدصادق معتمدیان، آخرهفته گذشته با حضور در یکی از برنامه‌‌‌های رسانه ملی، تحلیل خود از تاثیر تعطیلیهای اضطراری را «پرتاب مشکلات از جایی به جای دیگر» دانست؛ به این معنا که با تعطیل‌‌‌شدن بخشی از فعالیتها در تهران طی هفته گذشته، «حجم ترافیک در سطح شهر کاهش پیدا نکرد و حتی ورود به محدوده طرح ترافیک نیز بیشتر شد». استاندار البته معتقد است تعطیلیهای هفته اخیر به‌خاطر مدیریت مصرف انرژی بوده است. اما در برخی روزها طی هفته گذشته، کمیته اضطرار آلودگی‌‌‌هوا، تعطیلی‌‌‌ها را در شرایطی اعلام کرده بود که شاخص آلودگی‌‌‌هوا در وضعیت قرمز قرار داشت. رئیس کمیته اضطرار معتقد است که با این تعطیلات طول ترافیک کم شد. به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، در روزهای هفته گذشته، بار تردد خودروها در بزرگراه‌‌‌ها و معابر اصلی به قدری بود که نشان می‌‌‌داد، «شهر تعطیل نشده است». بار ترافیک در ساعات پیک صبحگاهی و شبانگاهی در هفته گذشته بالا بود. با این حال، میرمحمد غراوی رئیس کمیته اضطرار آلودگی‌‌‌هوا در گفت‌‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرد، اگرچه بار تردد خودروها کاهش پیدا نکرد اما «طول ترافیک به معنای طول توقف خودروها پشت‌‌‌هم» در بزرگراه‌‌‌ها و معابر کم شد و این به معنای «کاهش درجاسوزی» خودروها و تولید کمتر ذرات آلاینده است.
بررسی‌‌‌های گروه مسکن و شهری روزنامه «دنیای‌اقتصاد» از تاثیر واقعی تعطیلات اضطراری هفته گذشته تهران نشان می‌دهد، این مدل سیاستگذاری و تصمیم‌گیری برای هوای آلوده پایتخت نتوانسته «آلودگی» را کم کند.
این نتیجه‌‌‌گیری را می‌توان از روی میانگین شاخص آلودگی‌‌‌هوا در هفته گذشته مشاهده کرد. میانگین عدد شاخص روزانه آلودگی‌‌‌هوا در فاصله یکشنبه گذشته تا جمعه، 126 بوده است که به معنای «ناسالم بودن» شرایط آسمان تهران است.
با این حال، عدد میانگین نمی‌تواند «کیفیت هوایی را که تهرانی‌‌‌ها طی روزهای گذشته نفس کشیدند» معلوم کند. برای اطلاع از واقعیت کیفیت هوا، لازم است شاخص 24 ساعته مورد بررسی قرار بگیرد. روزهای سهشنبه و چهارشنبه هفته گذشته شاخص آلودگی به ترتیب اعداد 161 و 171 را ثبت کرد که حکایت از «وضعیت قرمز» داشته است.
همچنین طی ساعات مختلف شبانه‌‌‌روز در هفته گذشته، وضعیت آلودگی تا مرز «بنفش» هم پیش رفت اما وضعیت جوی (وزش باد) به کمک آمد و احتمالا به میزانی هم «کاهش نسبی طول ترافیک» تاثیر داشت. در هفته گذشته، در برخی روزها به‌ویژه روز سهشنبه، شاخص گاز دی‌‌‌اکسید گوگرد به عدد بالای 50 رسید. روز سهشنبه 70 شد و روز قبل از آن نیز در محدوده 60 واحدی قرار گرفت. شاخص SO2 وقتی از 30 تجاوز می‌کند به معنای «مازوت‌‌‌سوزی یا استفاده حجیم از گازوئیل غیراستاندارد یا بنزین بی‌‌‌کیفیت» است.
این مدل آلودگی، ماندگاری بیشتری در آسمان شهر دارد و تبعات آن برای سلامتی نیز حادتر از ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون است.
خواست پایتخت‌‌‌نشینان برای مهار آلودگی
نتایج نظرسنجی «دنیای‌اقتصاد» نشان داد که توسعه حملونقل عمومی ضرورت عبور از آلودگی هوای تهران است. حدود 70درصد شرکت‌کنندگان در نظرسنجی دوم «دنیای‌اقتصاد» معتقد بودند که برنامه‌‌‌ریزی اساسی برای تامین سریع ناوگان مترو و اتوبوسرانی و رایزنی اساسی با دولت برای «کمک به توسعه حملونقل عمومی شهر» را به شهرداری تهران برای مقابله با آلودگی هوا پیشنهاد می‌دهند.
این در حالی است که 1.2درصد از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی به این سوال «اگر شما جای شهردار تهران بودید برای مقابله با «آلودگی هوا» چه تصمیمی اتخاذ می‌‌‌کردید؟» با ساخت بیشتر بزرگراه پاسخ داده و 13.75درصد نیز معتقد بودند که شهردار باید توپ مشکلات آلودگی هوا را به زمین دولت بیندازد.
