راه‌های حرکت از خلاقیت به نوآوری
به‌طور کلی، امکان بروز و تاثیرگذاری مثبت خلاقیت در هر سازمان، شرکت یا گروهی وجود دارد و با مدیریت و نظارت درست می‌توان کل گروه را، صرف‌نظر از اینکه اعضای آن از چه میزان پتانسیل خلاقیت برخوردارند، به یک گروه خلاق تبدیل کرد. در این میان، نقش مدیران و رهبران، بسیار حیاتی و تعیین‌کننده است چرا که آنها می‌توانند با نظارت و کنترل بر فرآیندهایی چون نفرگیری، چیدمان اعضای گروه، برگزاری جلسات مشکل گشایی و تشویق اعضای گروه برای ارائه ایده‌های نو و بدیع، یک گروه خلاق و نوآور را تشکیل دهند.
با توجه به گرایش و علاقه طبیعی مدیران تازه‌کار و تازه نفس به ایجاد و تقویت زمینه خلاقیت و نوآوری در سازمان‌های تحت رهبری شان، بستر مناسب‌تری برای گسترش خلاقیت در میان تیم‌های تحت رهبری این نوع مدیران وجود دارد گروه‌هایی که تمام اعضای آنها با تمام وجود می‌کوشند تا پس از شناسایی فرصت‌ها و پتانسیل‌های موجود برای بروز قوه خلاقیت و ابتکار و پیشنهاد یکسری گزینه‌ها و راه حل‌های خلاقانه برای استفاده از فرصت‌ها یا برطرف ساختن یک مشکل و مانع، زمینه‌ساز ارائه یک راه‌حل نوآورانه و مبتکرانه شوند و به عبارت روشن‌تر، برای مقابله با موقعیت خاص، «طرحی نو دراندازند». پس از آنکه این تیم گزینه‌های گوناگونی را برای بهره‌گیری از فرصت‌های موجود تولید کرد، زمان آن فرا می‌رسد تا روی بهترین و مطلوب‌ترین گزینه اتفاق نظر کرد. در ادامه یکسری پیشنهادها و رهنمودها برای بهره‌گیری حداکثری مدیران به‌ویژه مدیران تازه کار از ایده‌های خلاقانه و تبدیل آنها به نتیجه و برآیند خلاقیت یعنی نوآوری ارائه خواهد شد:

حرکت از کثرت به سمت وحدت
در مراحل گوناگون حیات یک پروژه، ثمره و نتیجه تفکرات مختلف و متفاوت را باید برداشت کرد و از مزایای آن بهره برد. برای نیل به این هدف باید از وضعیت تفکر کثرت گرایانه به سمت تفکر واحد حرکت کرد. در مسیر حرکت از کثرت به وحدت اعضای تیم باید ضمن متوقف ساختن ایده‌پردازی‌های متفاوت و ارائه نظرات بدیع و خاص وارد فاز جدیدی شوند که اولویت اصلی در آن، تاکید بر مفید و کاربردی بودن ایده برتر است. در این مرحله، محدودیت‌ها و فیلترهایی در برابر گزینه‌های مطرح شده در مراحل پیشین قرار داده می‌شوند تا پس از غربالگری‌های متعدد، بهترین و مناسب‌ترین گزینه شناسایی شود.

پالایش گزینه‌ها
شما چگونه در مورد محدود کردن و پالایش گزینه‌ها و دستیابی به تفکر واحد در گروه عمل می‌کنید؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که پیش از هر چیزی باید به مواردی چون فرهنگ، رسالت، اولویت‌ها و منابع شرکت یا سازمان تان بیندیشید و هدف از اجرای پروژه خلاقانه‌ای که در حال انجامش هستید، را دریابید. بر این اساس، شما باید کلیه گزینه‌های تولید شده توسط اعضای گروه تان را با توجه به این متغیرها بسنجید و گزینه‌های نامربوط و خارج از حد و مرزهای تعیین شده را حذف کنید. به‌عنوان مثال، فرض کنید که تلاش‌های خلاقانه تیم شما حول محور ایده پردازی برای تولید یک محصول جدید متمرکز شده است. شما می‌توانید با پرسیدن سوالات بنیادین زیر نسبت به محدود کردن و پالایش گزینه‌های ارائه شده اقدام کنید:

• محصول جدیدی که قرار است تولید شود از چه بایدها و نبایدهایی از دید مشتریان و مصرف‌کنندگان باید برخوردار باشد و چه عواملی بر مقبولیت و مطلوبیت آن نزد مشتریان خواهد افزود؟
• بر اساس ارزش‌های بنیادین شرکت، محصول موردنظر باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد و چه پیامی را به مصرف‌کنندگان و رقبا منتقل خواهد کرد.
• محدودیت‌های هزینه‌ای و بودجه‌ای پروژه کدامند و کدام گزینه با محدودیت‌های مالی شرکت، همخوانی و مطابقت دارد؟
• کمیت و کیفیت محدودیت‌های موجود بر سر راه تولید محصول جدید موردنظر چگونه است؟
• در چه چارچوب زمانی باید پروژه را به اتمام رساند تا به موقع بتوان روی تقاضای بازار سرمایه‌گذاری کرد؟
• محصول جدید موردنظر چگونه و از چه ابعادی با محصولات و خدمات کنونی شرکت هماهنگی و همگونی دارد؟
پاسخ به این سوالات می‌تواند به شما و تیم تان برای تصمیم‌گیری راجع به انتخاب بهترین گزینه از میان گزینه‌ها و ایده‌های مطرح شده موجود کمک کند و تبدیل تفکر خلاق به نوآوری‌های ارزشمند را امکان‌پذیر سازد.

برنامه‌ریزی برای نوآوری؛ محصول نهایی خلاقیت
همان‌طور که پیش از این نیز اشاره شد، نوآوری، محصول و برآیند فرآیند خلاقانه یک تیم کاری به حساب می‌آید. نوآوری عبارت است از اجرایی کردن بهترین گزینه‌ای که از میان گزینه‌های متعدد موجود سربرآورده است. بنابراین، پس از غربال کردن گزینه‌ها و ایده‌های مطرح شده و اتفاق نظر روی بهترین گزینه زمان آن فرا می‌رسد تا به این مساله فکر کنید که چگونه می‌توان گزینه خلاقانه برگزیده را اجرایی کرد. در این مرحله شما باید سوالات زیر را با اعضای تیم‌تان مطرح کنید:
• ما برای اجرای ایده مورد نظرمان به کمک چه کسانی نیازمندیم؟
• چرا ما به کمک این افراد نیاز داریم؟
• ما برای اجرایی کردن ایده خود به چه منابعی - شامل پول، فضای اداری و تجهیزات - نیاز داریم؟
• چگونه می‌توانیم منابع مورد نیاز خود را تامین کنیم؟
• چه کسانی ممکن است در برابر اجرایی شدن ایده ما مقاومت کنند و چرا؟ (به عنوان مثال: آیا این احتمال وجود ندارد که مدیر خط تولید دیگری در درون شرکت ما محصول جدید ما را به عنوان یک تهدید یا عامل مخرب قلمداد کند؟)
• ما چگونه می‌توانیم بر مقاومت‌ها و عوامل بازدارنده در برابر محصول جدیدمان غلبه کنیم؟
• اقدامات کوتاه‌مدت و بلندمدتی که برای اجرای موفقیت آمیز ایده خلاقانه ما مورد نیاز است، کدامند؟
• هر کدام از اقدامات لازم برای اجرایی کردن ایده خلاقانه باید در چه زمانی و توسط چه کسی صورت پذیرد؟
• ما چگونه می‌توانیم اجرای موفقیت آمیز پروژه خود را مورد ارزیابی و سنجش قرار دهیم؟ (به عنوان مثال، آیا فروش محصول جدیدمان ظرف مدتی معین به حد مشخصی خواهد رسید؟)
• پاسخ دقیق به این پرسش‌ها می‌تواند کمک شایانی به شما و تیم‌تان کند که مطمئن شوید ایده خلاقانه و ارزشمندی که از سوی گروه‌تان تولید شده به ارائه محصول با خدمتی جدید توسط شرکت متبوع شما منتهی خواهد شد.

منبع: Harvard Business Review
مترجم: سیدحسین علوی لنگرودی