برترین کسب‌و‌کار خانوادگی آلمان درسال 2014

محیا کربلایی*

تحلیلگر اقتصادی و کسب‌و‌کار

ظاهرا مشکلات همیشه به صورت تیمی فعالیت می‌کنند؛ وقتی از راه می‌رسند، دسته جمعی و یکی پشت سر دیگری پیدایش می‌شود. اما وقتی کسی بتواند بر همه آنها غلبه کند، طبیعی است که به یک ستاره بدل شود. این کاری است که مدیر شرکت آلمانی گروه مسر (Messer Gruppe)، تولیدکننده انواع گازهای شیمیایی و دارویی، انجام داده است و به همین دلیل نیز به عنوان برترین کارآفرین آلمان در سال ۲۰۱۴ و در بخش شرکت‌های خانوادگی انتخاب شد.

آقای اشتفان مسر (Stefan Messer) که نزدیک به ۲۸ سال است در شرکتی که پدربزرگش در سال ۱۸۹۸ تاسیس کرد، فعالیت می‌کند، این روحیه جنگنده خود را احتمالا از پدرانش به ارث برده است. این شرکت که دفتر اصلی آن در شهر کوچک باد زودن (Bad Soden) در نزدیکی شهر فرانکفورت واقع است، در طول ۱۱۷ سال فعالیت، فراز و نشیب‌های زیادی را از سر گذرانده است: از جنگ جهانی اول گرفته، تا بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸.

تا پیش از جنگ جهانی اول این شرکت توانسته بود فعالیت‌های خود را در سطح بین‌المللی گسترش دهد؛ در بازار کشورهای اروپای شرقی حضور یافته بود و محصولاتش را حتی به بریتانیا و آمریکا نیز صادر می‌کرد.

با پشت سر گذاردن سال‌های سخت پس از جنگ جهانی اول و در دوره‌ای که حزب نازی در آلمان قدرت می‌یافت، شرکت مسر نیز مانند بسیاری دیگر از شرکت‌های آلمانی با رشدی قابل توجه همراه شد؛ تنها در عرض ۱۰ سال از ۱۹۳۰ تا ۱۹۴۰، این شرکت از نظر نیروی کار و درآمد سالانه دو برابر شد. با شروع جنگ جهانی دوم روزهای شیرین مسر دوباره تلخ شدند. در سال ۱۹۴۵ کارخانه‌های مسر در نزدیکی فرانکفورت از بمباران نیروهای هوایی آمریکا جان سالم به در نبردند و به کلی ویران شدند.

اما برای خانواده مسر که برای مقابله با مشکلات عزم‌شان را جزم کرده بودند، این پایان راه کسب‌و‌کار خانوادگی‌شان نبود. پس از جنگ، این شرکت به بازسازی کارخانه‌هایش پرداخت و در دهه ۱۹۵۰ دوباره رشد خود را از سر گرفت و توانست تا سال ۱۹۶۰، درآمد سالانه خود را نزدیک به چهار برابر افزایش دهد.

پس از درگذشت بنیانگذار شرکت، مدیریت آن را پسرش در دست گرفت. وی به ادغام شرکت مسر با شرکت بزرگ دیگری اقدام کرد که نتیجه این شراکت اختصاص یک سوم سهام شرکت جدید برای خانواده مسر و دو سوم برای شریک دیگر بود. این شراکت پس از حدود سه دهه، با تغییر سیاست‌های شریک بزرگ‌تر به‌منظور تمرکز بر تولید محصولات شیمیایی دیگر، به پایان رسید و هلدینگ اصلی تقسیم شد.

در سال ۲۰۰۱ که مدیریت شرکت مسر به دست نسل سوم این خانواده، یعنی اشتفان مسر، سپرده می‌شد، وضعیت مالی آن چنگی به دل نمی‌زد. دو سرمایه‌گذار، یکی بانک گُلدمَن ساکس و دیگری آلیانتز، برای بیرون آوردن گروه مسر از این وضعیت به شرکای جدید آقای مسر تبدیل شدند. با ورود شرکای جدید، شرکت مسر که با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کرد، مجبور به کاهش هزار نفر از نیروی کار خود شد. ۵۷ کارخانه و نمایندگی تعطیل شدند و بدهی‌ها ۶۰۰ میلیون یورو کاهش یافت. تنها پس از دو سال، شرکای آقای مسر تصمیم به واگذاری سهام خود گرفتند: یا از طریق عرضه سهام در بورس یا واگذاری آن به شرکتی دیگر. این زمانی بود که سر و کله رقبای مسر برای خرید دوسوم از شرکت پیدا شد.

اما شرکای آقای مسر فراموش کرده بودند که به‌دلیل ماهیت خانوادگی این کسب‌و‌کار، اولویت خرید سهام با خانواده بنیانگذار آن است. آقای اشتفان مسر که می‌خواست شرکت را به هر نحوی دوباره به‌طور کامل به خانواده بازگرداند، تصمیم به خرید سهام شرکایش گرفت. اما سوال اصلی تامین سرمایه لازم برای این کار بود. مدیر این شرکت، با واگذاری حق فروش خود در بازارهای آمریکا، بریتانیا و آلمان به شرکت رقیبش برای مدت چهار سال، توانست سهام شرکایش را به ارزش ۷/ ۲ میلیارد یورو خریداری کند.

اما از آنجا که مشکلات گروهی از راه می‌رسند، در همین زمان که آقای مسر با مشکلات مالی شرکت گلاویز بود، شوک دیگری نیز به او وارد شد: در گلویش یک غده سرطانی بزرگ تشخیص داده شده بود. حالا اشتفان مسر باید در جبهه دیگری برای سلامتی‌اش نیز می‌جنگید. بیماری باعث شد تا یکسال از دفترش دور باشد. اما او که به بازنده بودن عادت نداشت، پس از بهبود، مصمم‌تر از قبل به میدان بازگشت و توانست در عرض کمتر از دو سال درآمد سالانه شرکت را به بیش از ۱/ ۱ میلیارد یورو برساند.

از سال ۲۰۰۸، این شرکت دوباره فعالیت در بازار آلمان را از سر گرفت و اکنون با سود بیش از ۲۳۰ میلیون یورو در سال همراه است. شرکت مسر در بیش از ۳۰ کشور فعال است. چین یکی از اصلی‌ترین مشتریان این شرکت است و یک‌سوم از درآمد آن از بازارهای این کشور به دست می‌آید.

اشتفان مسر که فعالیتش را در گروه مسر از جوانی آغاز کرده است و از مدیران متفاوتی تجربه کسب کرده است، در مدیریتش تنها به فکر حفظ ارزش سهام برای سهامداران شرکت نیست. او معتقد است مشتریان و کارمندان به همان اندازه سهامداران یک شرکت مهم هستند. آقای مسر دلش نمی‌خواهد یک مدیر منزوی باشد که از حال و روز همکارانش بی‌خبر است. وقتی در دفتر کارش حضور دارد، همیشه در را باز می‌گذارد و همکارانش می‌توانند به‌سادگی به او مراجعه کنند.

روزهایی که برای ناهار در شرکت است، به رستورانی که در طبقه پایین برای کارمندان ساخته است، می‌رود و سر یک میز گرد می‌نشیند و با کارمندان درباره موضوعات مختلف صحبت می‌کند، از مسائل روز گرفته تا گازهای دارویی. در آلمانی که پس از سالیان سال همکاری، افراد همچنان با نام خانوادگی یکدیگر را خطاب می‌کنند، اشتفان مسر برای بسیاری از همکاران دیرینه‌اش، تنها «اشتفان» است.

حالا در آستانه ۶۰ سالگی، آقای مسر امیدوار است پس از او یکی از اعضای خانواده سکان هدایت شرکت را به دست بگیرد و بتواند آنچه را او، پدر و پدربزرگش، برایش جنگیده‌اند، حفظ کند.

دلنگرانی او، مانند هر دارنده کسب‌و‌کار خانوادگی، آینده شرکتی است که تمام زندگی‌اش را صرف آن کرده است. در حال حاضر حداقل می‌تواند روی دامادش که بیش از یک سال است در کنار او کار می‌کند، حساب کند و امیدوار است بتواند پسرش را نیز که برای خودش کسب‌و‌کاری راه انداخته، به پیوستن به شرکت پدر متقاعد کند.

انگار همه این فعالیت‌ها پاسخگوی انرژی آقای مسر نباشند، به تازگی به همراه شریک زندگی‌اش به دنیای مُد نیز وارد شده است. راه‌اندازی دو بوتیک، یکی در نزدیکی دفتر اصلی شرکت و دیگری در شهر فرانکفورت، فعالیت جدید او و همسرش است. قصدشان ساخت برندی جدید با نام JS است، که از حرف اول اسم‌شان ساخته شده است. این زوج با عرضه پوشاک با کیفیت و طراحی اعلا قصد رقابت در بازاری دیگر و روبه‌رویی با یک چالش جدید را دارند.

mk@mahya.pro*