ابزار ایجاد هیات‌مدیره‌ای موفق

سیدمحمد اعظمی‌نژاد عضو هیات‌‌رئیسه کمیته تخصصی توسعه - انجمن مدیریت منابع انسانی ایران منبع: Forbes یکی از شاخص‌های رقابت‌پذیری اقتصاد کشورها، میزان «اثربخشی هیات‌مدیره‌‌ها» سازمان‌ها و شرکت‌ها در آنها است. در آخرین گزارش منتشر شده در سال ۲۰۱۴ توسط مجمع جهانی اقتصاد، رتبه کشور ایران از میان ۱۴۸ کشور مورد بررسی با سه پله سقوط نسبت به سال ۲۰۱۳ برابر با ۱۲۲ گزارش شده است.

کسب این رتبه می‌تواند نشان‌دهنده نیاز به بهبود در شایستگی‌ها و توانمندی‌های مدیریتی در اعضای هیات‌مدیره‌‌ها، بهبود در شیوه‌های هماهنگی، تصمیم‌گیری و نظارت در این سطح باشد. پیش از این نیز در همین ستون به روش هایی برای ارتقای کارآمدی جلسات هیات‌مدیره اشاره شده است. این نوشتار ابزار کاربردی تکمیلی برای افزایش اثربخشی هیات‌مدیره‌‌ها را ارائه می‌کند:

معرفی ابزار

به‌طور یقین یکی از راه حل‌های اساسی برای داشتن هیات‌مدیره‌ای موفق، وجود اعضای تاثیرگذار و شایسته در آن است. جلسات هیات‌مدیره نامناسب محصول حضور اعضایی غیرموثر یا فاقد توانمندی و شایستگی است. اما چه چیزهایی عملکرد یک هیات‌مدیره را بهبود می‌بخشد؟

۱. قضاوت: قضاوت یکی از مهم‌ترین وظایف اعضای هیات‌مدیره شرکت‌ها است. یک عضو هیات‌مدیره با قضاوت یکطرفه و بدون مطالعه می‌تواند سازمان را با مشکلات بزرگی مواجه و شرکت را با شرایط منفی و دشواری روبه‌رو کند. در جلسات هیات‌مدیره در مورد موضوعات مهمی چون استراتژی‌های آتی، جذب و استخدام، فرصت‌های تامین مالی، مشکلات حقوقی و... بحث و گفت‌وگو می‌شود. وقتی هر یک از اعضای هیات‌مدیره از تجربه و توانایی لازم برای قضاوت مناسب برخوردار باشد، می‌توان پیش‌بینی تاثیرگذاری مناسب در هیات‌مدیره داشت.

۲. زمینه مرتبط: یک عضو هیات‌مدیره باید بتواند در یکی از زمینه‌های مرتبط زیر به هیات‌مدیره خدمت ارائه کند:

• ایفای نقش تخصصی با کسب‌وکار: یکی از چالش‌های مهم در هیات‌مدیره‌‌ها، ناآشنا بودن اعضا با کسب‌وکار سازمان است. هر چقدر اعضای هیات‌مدیره با جزئیات کسب‌وکار آشنایی بیشتری داشته باشند، می‌توانند تصمیمات بهتری برای هیات‌مدیره اتخاذ کنند. در صورتی که این ویژگی در اعضای هیات‌مدیره شما وجود ندارد، بهترین راه‌حل ارائه آموزش‌های فشرده، بازدید و بهینه‌کاوی است.

• ایفای نقش اجرایی در هیات‌مدیره: بهتر است هر یک از اعضای هیات‌مدیره بر اساس توانمندی، علاقه و تجربه قبلی، نقشی اجرایی در هیات‌مدیره بر عهده بگیرد. برای مثال هدایت و راهبری توسعه محصولات، بازاریابی، فروش، امور مالی و دیگر موارد می‌تواند به هریک از اعضای هیات‌مدیره تفویض شود.

۳. خرد: برای داشتن بهترین و مناسب‌ترین قضاوت، خرد(wisdom)، اساسی ترین الزام برای تصمیم‌گیری‌های مهم و تفکر استراتژیک در مورد آینده سازمان است. توجه داشته باشید که در اختیار داشتن خرد و قدرت قضاوت نتیجه تجارب فراوان در شرایط سخت، موفقیت‌ها و شکست‌ها و هوش قوی است. شاید یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در هیات‌مدیره‌‌های شرکت‌ها، فقدان عقلانیت، دانش و تجربه کافی در اعضا باشد.

۴. انگیزش و علاقه: کار اعضای هیات‌مدیره، جزو مشاغل سخت است. برای یک عضو هیات‌مدیره ممکن است تعداد زیادی جلسه در نظر گرفته شود، وظایف و مسوولیت‌های سنگینی وجود دارد، نیاز به وقت گذاشتن برای امور منزل وجود دارد، باید تصمیماتی دشوار گرفته شود و ممکن است در بسیاری از مواقع با افراد مختلف چالش و درگیری به‌وجود آید. به عنوان عضوی از اعضای هیات‌مدیره نیاز است که همیشه شما به‌صورت کاملا فعالانه و باانگیزه در جلسات حضور یابید و منافع شرکت را در نظر بگیرید. به عنوان عضو هیات‌مدیره باید به‌طور مستقیم در معرض فعالیت‌ها باشید و تنها از راه دور نظاره‌گر نباشید.

۵. سبک رهبری سازمانی: سازگاری سبک و شیوه رهبری اعضای هیات‌مدیره با یکدیگر مهم است. البته این به معنای موافقت دائمی و همیشگی اعضا با همدیگر نیست. اعضای هیات‌مدیره باید نسبت به هم دارای روابط مشخص و شفافی باشند و توانایی همکاری و تعامل اثربخش با یکدیگر را داشته باشند.

۶. ایفای نقش مربی، مشاور و ترویج‌دهنده: نقش اعضای هیات‌مدیره به غیر از موارد اجرایی که بر عهده دارند، ایفای نقش مربی و مشاور برای مدیران اجرایی سازمان است. اعضای هیات‌مدیره باید توانایی راهنمایی و مشورت با بدنه اجرایی سازمان را داشته باشند. اعضای هیات‌مدیره در ایفای این نقش باید شنوندگان خوبی برای مدیران باشند. علاوه‌بر این، برای ترویج و توسعه رویکردها و تصمیمات هیات‌مدیره، بهترین افراد اعضای هیات‌مدیره هستند که با ایفای نقش مناسب خود، اعضای سازمان را برای همراهی و مشارکت آماده سازند.

۷. شجاعت و شهامت: یکی دیگر از ویژگی‌های مهمی که برای اعضای هیات‌مدیره یک الزام به نظر می‌رسد، داشتن شجاعت و شهامت در مواجهه با مسائل پیش روی سازمان است. در بسیاری از موارد به دلیل عدم توانایی و قاطعیت اعضای هیات‌مدیره در گفتن واژه «نه!» به یک پیشنهاد، شرکت یا سازمان با مسائل جدی روبه‌رو می‌شود. هر چند مصلحت‌اندیشی، ملاحظه و مدارا کردن گاه لازم است، اما یک عضو هیات‌مدیره موفق برای ادامه بقای سازمان با شجاعت و شهامت نظر خود را بیان می‌کند. به‌طور یقین ویژگی‌های دیگری نیز برای ایجاد یک هیات‌مدیره قوی و اثربخش وجود دارد. اما برای بهبود بخشیدن به وضعیت اعضای هیات‌مدیره؛ بهتر است ابتدا از اندازه‌گیری وضعیت موجود آنها شروع و سپس برای هریک از اعضا برنامه توسعه فردی تهیه کنید.

www.hrjournalist.com