توقف عادات بد ابزار غلبه بر رفتارهای منفی

سید محمد اعظمی‌نژاد عضو هیات‌رئیسه کمیته تخصصی توسعه - انجمن مدیریت منابع انسانی ایران منبع: mindtools عادات و رفتارهای منفی ممکن است به‌کار و فعالیت حرفه‌ای‌تان آسیب جدی وارد کند . برای مثال ممکن است از آن دسته افرادی باشید که هنگام جلسات، ایمیل‌های خود را چک می‌کنید یا زمانی که باید به‌طور دقیق بر کاری تمرکز کنید، به‌طور دائم با تلفن صحبت می‌کنید؟ یا حتی ممکن است به تماشای تلویزیون یا جست‌وجو در اینترنت آن قدر عادت کرده باشید که برنامه‌های یادگیری‌تان را تحت تاثیر قرار داده باشد. عادات بد مشابه مواردی که به آن اشاره شد، می‌تواند آسیب زیادی به اعتبار شما وارد کند و محدودیت‌هایی در زندگی حرفه‌ای و شخصی به وجود آورد.

معرفی ابزار

واژه عادت در لغت به معنای خوی است و در اصطلاح هرگاه رفتاری در اثر تکرار چنان مورد قبول و خوشایند فرد قرار گیرد، به‌طوری‌که انجام مکرر آن خوشایند و ترک آن دشوار باشد، گفته می‌شود.

داشتن «عادت» از این جهت سودمند است که به‌صورت رفتاری خودکار درآمده است، چرا که وقتی به چیزی عادت داریم، بدون آنکه ذهن و فکر خود را درگیر کنیم، به انجام آن می‌پردازیم. برای مثال وقتی عادات خوبی مانند به موقع رسیدن به محل کار، خوش‌بینی یا چیزهایی شبیه به این در خود داشته باشیم، برای ایجاد آنها در ذهن خود، نیازی به فکر کردن نداریم و به این ترتیب می‌توانیم انرژی خود را در جای دیگری صرف کنیم.

به همین اندازه عادت‌های بد نیز می‌تواند خطرناک باشد، چرا که ممکن است فرد بدون فکر دست به کارهایی بزند که زندگی شخصی و شغلی‌اش را در معرض خطرات جدی قرار دهد. برای مثال به چند نمونه از عادات بد اشاره می‌شود:

• دیر رسیدن به جلسات کاری

• منفی‌گرایی

• دروغگویی

• تمارض

• مقاومت در برابر تغییر

• تصمیم‌گیری عجولانه

اما خبر خوش آن است که عادت‌های بد در همه، قابلیت توقف و جایگزینی با عادات خوب را دارد، ولی متاسفانه این جایگزینی نیاز به زمان دارد. در پژوهشی که در سال ۲۰۰۹ انجام پذیرفته این نتیجه به دست آمده است که برای جایگزینی یک عادت خوب به جای یک عادت بد، به‌طور متوسط ۶۶ روز زمان لازم است (این زمان می‌تواند بین ۱۵ تا ۲۵۴ روز بسته به رفتار و شخص متغیر باشد).

با وجود این با توجه به آسیب‌هایی که عادت‌های بد به اعتبار و شخصیت حرفه‌ای افراد وارد می‌کند، این موضوع ارزشش را دارد که با استفاده از اقدامات زیر برآنها غلبه کنیم. برای غلبه بر عادات بد خود گام‌های زیر را بردارید:

گام اول-یک برنامه تهیه کنید. مطالعات نشان می‌دهد داشتن یک برنامه آگاهانه می‌تواند در غلبه بر عادات منفی بسیار موثر باشد. شما نمی‌توانید تنها با گفتن شفاهی عبارت«من قصد دارم از هدر رفتن وقت خود در اینترنت جلوگیری کنم»، انتظار موفقیت در توقف آن داشته باشید، بلکه باید برای این کار برنامه‌ای مشخص داشته باشید. یک راه خوب برای این موضوع، آن است که توقف عادات منفی را به عنوان اهداف شخصی خود تعریف کنید. این موضوع باعث می‌شود بتوانید پیشرفت خود را به‌طور منظم بررسی کنید، تا عادات بد به‌طور کامل از میان برود.

گام دوم- خودانضباطی و خودآگاهی‌تان را توسعه دهید. مطالعات نشان می‌دهد خودآگاهی برای رهایی از عادت‌های بد یک مهارت الزامی است. «خودآگاهی» توانایی شناخت خود و آگاهی از خصوصیات، نقاط ضعف و قوت، خواسته‌هاو ترس‌هایی که در زندگی ما وجود دارد، است. با داشتن خودآگاهی به خوبی از دلایل توقف عادات بدی که در خود داریم، مطلع خواهیم بود.

داشتن نظم و انضباط فردی نیز یکی از مواردی است که می‌تواند کمک زیادی به غلبه بر عادات منفی کند و تنها با ممارست فراوان در افراد ایجاد می‌شود.

گام سوم-برای غلبه بر عادات بد، رویکردهای مناسبی انتخاب کنید. بعضی از افراد برای غلبه بر عادات بد، تصمیمی انقلابی می‌گیرند و سعی می‌کنند تا یک شبه آن را ترک کنند. بعضی دیگر نیز با روندی کاهشی و به تدریج عادات بد را در خود از بین می‌برند.

برای مثال، می‌توانید عادت بد وب‌گردی در خود را روزانه پنج دقیقه کاهش دهید تا به زمان مناسب و قابل قبولی برای ترک این عادت برسید.

گام چهارم-موانع ترک عادات بد را از بین ببرید. یکی از بهترین راه‌های جایگزینی عادات خوب به جای عادت‌های بد، از بین بردن موانع است. برای مثال، اگر عادت دارید در جمع همکاران در هنگام صرف ناهار، از دیگران غیبت کنید، می‌توانید تا زمان برطرف شدن این عادت بد، ناهار خود را در محلی دیگر و به‌صورت انفرادی صرف کنید.

گام پنجم- برای جایگزینی عادت‌های خوب آگاهانه تلاش کنید. در اغلب موارد، با اقدام عملی استفاده از رفتارهای خوب، می‌توانید موجب توقف عادات بد شوید. برای مثال اگر شما فردی ایرادگیر در تیم کاری خود هستید، پیشنهاد می‌شود تمرین کنید تا در جلسات به جای انتقاد، از افراد تعریف و تمجید کنید.

یا تصور کنید از جمله کسانی هستید که عادت دارید به‌طور دائم در جلسات ایمیل‌های خود را کنترل کنید، کافی است با برداشتن یک کاغذ و قلم از تمامی تصمیمات و جزئیات جلسه یادداشت‌برداری کنید. به این ترتیب خواهید دید به تدریج عادت بد قبلی شما از بین خواهد رفت.

گام ششم-به خود پاداش بدهید. هرگاه موفق به ترک عادتی بد در خود شدید، بلافاصله به خود پاداش بدهید. پاداش دادن به خود، کمک می‌کند تا برای نگهداری عادات خوبی که انجام داده اید، انگیزه بیشتری پیدا کنید.

گام هفتم-از دیگران کمک بخواهید. در آخر می‌توانید از خانواده و دوستان خود بخواهید برای توقف عادت‌های بد به شما کمک کنند.