سیدمحمد اعظمی‌نژاد* منبع: Mindtools تغییرات در محیط کسب‌وکار شما می‌تواند موجب ایجاد فرصت‌های بزرگ یابروز تهدیداتی جدی شود. برای مثال بعضی از فرصت‌ها می‌توانند موجب خلق تکنولوژی‌های جدید و جذب مشتریان بیشتر شوند. همچنین برخی تسهیلات دولتی برای کمک به سرمایه گذاری‌های جدید یا تغییر سیاست‌های دولت برای ایجاد بازارهای متنوع، دستاوردهای بزرگی ایجاد کنند.
از طرفی تهدیدها نیز می‌توانند باعث مواردی چون کاهش سهم بازار و نرخ سود شوند که معمولا موجب افزایش بدهی برای یک کسب‌وکار می‌شوند. تجزیه و تحلیل PESTEL ابزار ساده و سودمندی است که به شما کمک می‌کند تا محیط کسب‌وکار خود را از نظر سیاسی (Politics)، اقتصادی (Economics)، اجتماعی و فرهنگی (Socio-cultural)، تغییرات تکنولوژیک (Technology)، محیطی (Environment) و قانونی (Legal) مورد ارزیابی قرار دهید و درک بهتری از محیط بیرونی خود داشته باشید.
معرفی ابزار
برای اولین بار استاد دانشگاه هاروارد پروفسور
Francis Aguilar ابزار تجزیه و تحلیل PEST را معرفی کرد و سپس در سال ۲۰۰۵ در همان دانشگاه پسوند EL به آن اضافه شد و به این ترتیب ابزار PESTEL به‌وجود آمد. این ابزار به چهار دلیل اصلی که در ادامه می‌خوانیم، مفید است: ۱. PESTEL کمک می‌کند تا فرصت‌های کسب‌وکار خود را تشخیص دهید و در مورد تهدیدهای محیطی به شما آگاهی می‌دهد. ۲. این ابزار تغییر در محیط کسب‌وکار را به شما نشان می‌دهد. این موضوع به انعطاف‌پذیری هرچه بیشتر شما در مقابل تغییرات کمک می‌کند و موجب می‌شود در مواجهه با تغییرات عکس‌العمل مناسب از خود نشان دهید. ۳. ابزار PESTEL کمک می‌کند تا از ورود به پروژه‌هایی که به احتمال زیاد به دلایل خارج از کنترل شما با شکست مواجه می‌شوند، خودداری کنید. ۴. این ابزار کمک می‌کند تا با به‌دست‌آوردن دیدگاه‌های جدید، فرضیات ذهنی خود را نسبت به یک کشور، منطقه یا بازار جدید تغییر دهید. برای استفاده از ابزار تجزیه و تحلیل PESTEL، انجام توفان ذهنی با تیم رهبری سازمان نقش زیادی دارد. گام‌های زیر را بردارید:
گام ۱- در مورد PESTEL توفان ذهنی انجام دهید:
عوامل سیاسی(Politics)
زمان انتخابات‌های مهم کشور چه هنگامی است و آیا می‌تواند بر سیاست‌های دولت و منطقه اثر بگذارد؟ احتمالا چه گروهی به قدرت می‌‌رسند و دیدگاه‌های آنها در مورد کسب‌وکار چیست؟ وضعیت آینده حقوق مالکیت معنوی و قانون مداری چگونه خواهد بود؟ شرایط آتی احتمالی چه تاثیری بر کسب‌وکار شما خواهد داشت؟ قوانین جدید مالیاتی چه تاثیری بر کسب‌وکار شما دارد؟ رویکردهای دولت در زمینه مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها، مسائل زیست‌محیطی و قوانین حمایت از مصرف‌کنندگان چگونه است؟ تاثیرات این رویکردها بر کسب‌وکار شما چیست؟ آیا عوامل سیاسی دیگری بر کسب‌وکار شما تاثیر دارند؟
عوامل اقتصادی(Economics)
آیا وضعیت فعلی اقتصاد پایدار است؟ آیا در حال رشد، رکود یا کاهش است؟ آیا سطح درآمد مشتریان شما افزایشی است یا رو به کاهش؟ پیش‌بینی شما برای سال‌های آینده چگونه است؟ نرخ بیکاری چقدر است؟ آیا حقوق و جبران خدمات نیروی کار ماهر پایین است؟ آیا مشتریان به راحتی قادر به استفاده از اعتبار خود برای خرید هستند؟ تاثیر جهانی‌شدن بر محیط اقتصادی چگونه است؟ آیا عوامل اقتصادی دیگری
وجود دارد؟
عوامل فرهنگی و اجتماعی(Socio-cultural)
نرخ رشد جمعیت و مشخصات سنی جامعه چگونه است؟ آیا احتمالا تغییری خواهد داشت؟ سطح جامعه از نظر بهداشت، آموزش و فعالیت‌های اجتماعی چگونه است؟ چگونه تغییر می‌کنند و ممکن است چه تاثیری بر کسب‌وکار داشته باشند؟ الگوهای اشتغال، روند بازار کار و نگرش نسبت به‌کار را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا این موارد برای گروه‌های سنی مختلف، متفاوت است؟ چه نگرش‌ها و تابوهای اجتماعی می‌تواند بر کسب‌وکار شما تاثیر بگذارد؟ آیا باورهای دینی و سبک زندگی بر جامعه موثر است؟ آیا عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر دیگری وجود دارد؟
عوامل تکنولوژیک محور(Technology)
آیا تکنولوژی‌های جدیدی که امکان استفاده از آن را داشته باشید، وجود دارد؟ آیا تکنولوژی‌های جدید می‌تواند برکسب‌وکار شما تاثیرگذار باشد؟ آیا رقبای شما به تکنولوژی‌های جدید برای تولید محصول دسترسی پیدا کرده‌اند؟ دولت و دانشگاه‌ها در چه زمینه‌های پژوهشی تمرکز بیشتری دارند؟ آیا امکان استفاده از نتایج آن برای شما وجود دارد؟ آیا شما زیرساخت‌های لازم برای تغییر الگوی کار در اختیار دارید؟(برای مثال: دورکاری). آیا مراکزی چون پارک‌های علم و فناوری برای تعامل و یادگیری در دسترس دارید؟ آیا عوامل تکنولوژیک تاثیرگذار دیگری بر کسب‌وکار وجود دارد؟
عوامل زیست‌محیطی (Environment)
آیا در حال حاضر حساسیت‌های زیست محیطی وجود دارد؟ آیا فرصت‌های کسب‌وکار ناشی از محیط زیست وجود دارد؟ آیا آلودگی هوا بر کسب‌وکار شما تاثیرگذار است؟
عوامل قانونی(Legal)
قوانین تجارت، کار، مالی و حقوقی بر کسب‌وکار چه تاثیری دارند؟ روند قانون‌گذاری‌ها چه تاثیری بر کسب‌وکار دارد؟
گام ۲- در مورد فرصت‌ها توفان ذهنی انجام دهید. پس از شناسایی تغییرات احتمالی و در حال وقوع در محیط کسب‌وکار، زمان آن است که نگاهی به هر یک از تغییرات داشته باشید و با انجام توفان ذهنی فرصت‌های حاصل از این تغییرات را استخراج کنید. برای مثال آیا توسعه محصولات جدید می‌تواند با ورود به بازارهای جدید یا کمک به ایجاد فرآیندها مناسب‌تر شود.
گام ۳- در مورد تهدیدها توفان ذهنی انجام دهید. در نظر گرفتن تهدیدات حاصل از تغییرات نیز بسیار حائز اهمیت است. اگر تهدیدات به موقع شناسایی شوند، می‌توان از بروز مشکلات پیشگیری کرد یا آنها را به حداقل ممکن رساند. برای مثال اگر تکنولوژی یک محصول کلیدی شما در حال تغییر باشد، آیا قادر به واکنش مناسب در برابر این تهدید خواهید بود؟
گام ۴- اقدام کنید. پس از شناسایی فرصت‌ها و تهدیدها، اقدامات مرتبط با آنها را تعریف و اجرایی کنید.
* عضو هیات‌رئیسه کمیته تخصصی توسعه - انجمن مدیریت منابع انسانی ایران (hrjournalist.blogfa.com)