مدل U وارونه ابزار توازن فشار و عملکرد در کار
سید محمد اعظمی‌نژاد* منبع: Mindtools آیا تاکنون تجربه تحویل یک پروژه در مهلت زمانی بسیار کوتاه را داشته‌اید؟ گاهی ممکن است با وجود زمان کوتاه، توانسته باشید یکی از بهترین کارهای خود را ارائه دهید، البته ممکن است پروژه‌ای که از نظر زمانی دارای انعطاف‌پذیری هم بوده، تجربه کرده باشید ولی از نظر کیفی، کاری متوسط تحویل داده باشید.
نکته اینجا است که رابطه نامحسوسی بین تحت‌فشار قرار داشتن و عملکرد وجود دارد. اغلب افراد وقتی در فعالیت ارجاع شده، احساس فشار و ضرب‌الاجل داشته باشند، عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند و برعکس آن نیز می‌تواند صادق باشد، به این معنا که اگر ضرب الاجلی برای کار تعریف نشده باشد، عملکردی با کیفیت پایین‌تر از خود نشان می‌دهند.
در این نوشتار رابطه عملکرد بین فشار و عملکرد در ابزار U وارونه توضیح داده خواهد شد. این ابزار کمک می‌کند تا کارکنان علاوه‌بر ارائه کاری با کیفیت روحیه مناسب و درگیر با کار داشته باشد.

معرفی ابزار
مدل U وارونه که توسط یرک- دادسون ارائه شده است ابزار مناسبی است که رابطه فشار و عملکرد را در کارکنان نشان می‌دهد. مطابق با این ابزار، نقطه اوج عملکرد زمانی است که کارکنان سطح متوسطی از فشار را تجربه می‌کنند و زمانی که سطح فشار و استرس آنها کم یا زیاد باشد، عملکرد آنها کاهش می‌یابد و گاهی این کاهش عملکرد بسیار محسوس و شدید است. در سمت چپ نمودار بالا، کارکنان تقریبا تحت‌چالش قرار ندارند و به همین خاطر هیچ دلیل و انگیزه‌ای برای سخت کوشی در کار محوله ندارند. در میانه نمودار U وارونه، بهره‌وری کارکنان به حداکثر می‌رسد. در این نقطه، افراد انگیزه لازم را برای سخت‌کوشی در کار دارند و البته تحت‌فشاری غیرمنطقی و بیش از اندازه هم برای انجام کارها نیستند. این دقیقا همان شرایطی است که افراد در آن می‌توانند با لذت بردن از کار، حداکثر عملکرد را از خود به نمایش بگذارند.
سمت راست نمودار U وارونه، جایی است که افراد در اثر فشار بالای کاری ممکن است دچار وحشت و به‌هم‌ریختگی شوند. در این حالت کارکنان با غرق شدن در حجم کاری بیش از توان و سطح استرس زیاد، عملکرد پایینی از خود ارائه می‌دهند.

عوامل تاثیرگذار
شکل منحنی U وارونه بر اساس وضعیت و شرایط شخصیتی افراد ممکن است، دچار تغییر شود. چهار عامل تاثیرگذار بر این ابزار عبارتند از:
۱- سطح مهارت: سطح مهارت افراد تاثیر مستقیمی بر کیفیت عملکرد آنها دارد، دقیقا به همین دلیل نیاز است که اگر شرایط کاری شما معمولا در حالتی پرتنش است کارکنان را تحت‌آموزش و یادگیری مستمر برای ارتقای مهارت‌های کلیدی قرار دهید. برای مثال، فردی که به اندازه کافی برای انجام کاری محول شده، آمادگی لازم را نداشته باشد، احتمالا نخواهد توانست در شرایط فشار، عملکرد درستی از خود به نمایش بگذارد.
۲- شخصیت افراد: به‌طور یقین شخصیت افراد نیز بر نحوه عملکرد آنها تاثیر مستقیم دارد. برای مثال برخی روانشناسان بر این باورند که افراد برونگرا به احتمال زیاد برای شرایط کاری با فشار بالا افراد مناسب‌تری هستند، یا افراد درونگرا برای شرایط کاری با فشار کاری کم، عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند.
۳- ظرفیت اضطراب: ظرفیت تحمل و فشار در افراد مختلف، متفاوت است. افرادی که اعتماد به نفس بیشتری دارند، شرایط تنش را بهتر تحمل می‌کنند. بنابراین انتخاب افرادی با ظرفیت بالای تحمل فشار و تنش در ارائه عملکرد بهتر کاملا موثر است.
۴- پیچیدگی کار: بدیهی است هرچه سطح پیچیدگی فعالیت بالاتر باشد، افراد، نیاز به محیطی آرام‌تر و بدون فشار برای تمرکز بیشتر و ارائه کاری با کیفیت‌تر دارند؛ بنابراین بسته به نوع فعالیتی که در دست دارید، باید میزان فشار و تنش اعمال شده بر کارکنان را مدیریت کنید.

استفاده از ابزار
ساده‌ترین راه برای استفاده از ابزار U وارونه، در هنگام تخصیص کار یا فعالیت در تیم کاری شما است. از جمله موارد مهم، توجه به میزان حجم کاری افراد، تجربه عملکرد آنها در هنگام بروز تنش‌های کاری و حتی هنگامی که هیچ فشار کاری روی آنها نبوده، است.
اینکه فرد در شرایط مختلف بتواند عملکرد قابل قبولی از خود نشان دهد، می‌تواند معیار مناسبی برای انتخاب وی برای شرایط مختلف ارائه کند.
در هر حال می‌توان با استفاده از ابزار U وارونه و شرایط موثر بر آن به شرایط عملکرد بهینه برای کارکنان نزدیک شد، و البته این موضوع به میزان مهارت و تجربه شما در استفاده از این ابزار بستگی دارد.
* عضو هیات‌رییسه کمیته تخصصی توسعه - انجمن مدیریت منابع انسانی ایران
(hrjournalist.blogfa.com)