ابزار کمک به افراد در شناخت بهتر
سید محمد اعظمی‌نژاد* منبع: Mindtools مربیگری روشی کم نظیر برای کمک به خودآگاهی افراد است. توسعه خودآگاهی برای ایجاد ارتباطات بین فردی بهتر و زندگی اثربخش در محل کار و خانه یک ضرورت است. با درک مناسبی از چگونگی ارتباط با دیگران، قادر خواهیم بود رفتار خود را دیگران به‌صورت مثبت تنظیم کنیم. با آگاهی از اینکه چه چیزی موجب ناراحتی ما می‌شود، می‌توانیم میزان خودکنترلی‌مان را بهبود دهیم و با درک نقاط ضعف‌مان می‌توانیم چگونگی مدیریت آنها و تحقق اهداف خود را بیاموزیم. با این حال نوع ارزیابی که افراد از خود دارند نسبت به آنچه دیگران در مورد آنها مشاهده و قضاوت می‌کنند، می‌تواند کاملا متفاوت باشد.
معرفی ابزار
برای توسعه خودآگاهی روش‌های مختلفی وجود دارد، اما شاید مربیگری راه مناسب‌تری برای کمک به افراد از طریق مشاهده رفتار و واکنش‌های آنها باشد. در این نوشتار ابزار مربیگری در قالب ۶ رویکرد برای توسعه خودآگاهی ارائه خواهد شد:
رویکرد ۱- از آزمون‌‌های روانشناسی استفاده کنید
آزمون‌‌های روانشناسی در ارائه ذهنیت به افراد نسبت به رفتار خود و مقایسه با دیگران مفید هستند. معمولا پاسخ این آزمون‌ها صفات شخصیتی افراد را دسته‌بندی می‌کند و برای آنها تفسیر ارائه می‌دهد. البته هیچ یک از این آزمون‌ها توانایی ارائه گزارشی منحصر به فرد از رفتار یک شخص را ندارد و تنها می‌تواند به شباهت‌‌ها و تفاوت‌های افراد اشاره کند.
آزمون‌‌های مختلفی در این زمینه معرفی شده است. از جمله آزمون روانشناسی پنج عامل بزرگ شخصیت که براساس عوامل پنج گانه روان نژندی، برون گرایی، اشتیاق به تجارب تازه، توافق‌پذیری و وظیفه شناسی افراد مورد بررسی قرار می‌گیرد و به فرد امکان می‌دهد تا با استفاده نتایج آن نحوه عملکرد و رفتار خود در محل کار درک بهتری پیدا کنند. یکی دیگر از آزمون‌های رایج در این زمینه، آزمون MTBI است که کمک زیادی به درک اولویت‌های ارتباطی افراد با دیگران، چگونگی دریافت اطلاعات و تصمیم‌گیری می‌کند.
شما می‌توانید به عنوان یک مربی پس از اخذ آزمون از فرد مورد نظر و تحلیل نتایج آن، به وی در مورد یافتن راه‌حل‌هایی مناسب برای بهبود وضعیت رفتاری کمک کنید.
رویکرد ۲- از تجارب جدید استفاده کنید
اغلب ما وقتی با موقعیت‌‌های غیرمعمول و چالش‌های جدید مواجه می‌شویم، موفق به کشف نکات جدیدی می‌شویم. واکنش‌ها و پاسخ‌های ما به محیط، افراد یا خواسته‌‌های جدید به درک بهتر مواجه شدن با جنبه‌‌های مختلفی از زندگی کمک می‌کند. با این وجود می‌توان به جای انتظار بروز تجربه‌‌های جدید در زندگی، فعالانه آنها را ایجاد کرد. می‌توان این کار را با در نظر گرفتن مواردی چون نوع متفاوتی از سپری کردن تعطیلات یا سرگرمی‌‌های جدید ایجاد کرد.
با استفاده از فعالیت‌های جدید می‌توان به کشف استعداد جدید در خود شد. به عنوان یک مربی، تشویق افراد به انجام و تجربه موقعیت‌ها یا کارهای جدید می‌تواند مفید باشد و شما می‌توانید پس از انجام به تجزیه و تحلیل تجربه کسب شده بپردازید.
رویکرد ۳- داستان زندگی خود را بگویید
شنیدن داستان زندگی از زبان یک فرد می‌تواند بسیار متفاوت باشد. یک مربی می‌تواند با استفاده از تجاربی که در زندگی کسب کرده است، افراد تحت آموزش خود را با جزئیاتی از چگونگی برخورد با موانع و روش‌های کاربردی که خود به‌دست آورده است، آشنا کند.
در بازگویی داستان‌‌های زندگی، می‌توانید میزان تاثیرگذاری تصمیمات بر زندگیتان را برای فرد تحت مربیگری آشکار کنید. نکته مهم در اینجا گرفتن بازخورد از فرد در خصوص دروسی است که از داستان زندگی شما آموخته است.
رویکرد ۴- از یادداشت روزانه استفاده کنید
گفته می‌شود اگر می‌خواهید نویسنده خوبی شوید، باید هر روز بنویسید. با نوشتن افکار و احساسات به‌صورت روزانه، می‌توان به تدریج بر هیجانات فردی غلبه کرد. این عادت باعث ثبت رفتارهای مختلف در طول روز می‌شود و با مرور آن فرد می‌تواند طیف وسیعی از احساساتی که در طول یک روز تجربه کرده است، درک کند. برای افراد نویسنده نوشتن یادداشت روزانه تمرینی برای کسب مهارت بیشتر در نوشتن و تقویت رویاپردازی است اما برای افرادی که به‌طور روزانه احساسات و تجربیات خود را مکتوب می‌کنند، این کار کمک زیادی به خودآگاهی‌شان می‌کند. یادداشت‌‌های روزانه فردی که تحت مربیگری است، به عنوان یک منبع ارزشمند مورد استفاده مربی قرار می‌گیرد و بسیاری از نکات درج شده در آن می‌تواند به عنوان ورودی اطلاعاتی مهمی برای جهت‌گیری و هدایت مربی استفاده شود.
رویکرد ۵- نقش خود را تعریف کنید
همه ما نقش‌های زیادی در زندگی داریم. به عنوان مثال، برای برخی، همکار هستیم یا برای بعضی دیگر ممکن است نقش دوست یا فامیل را داشته باشیم. مشخص کردن هریک از نقش‌هایی که در زندگی به عهده داریم می‌تواند تصویر مناسبی برای چگونگی ارتباط با افراد را در اختیار ما قرار دهد.
در مربیگری، تعیین نقش به شما کمک می‌کند بهتر بتوانید انگیزه‌‌های لازم برای فرد تحت مربیگری را برای رسیدن به اهداف مورد نظر ایجاد کنید. با تعیین نقش می‌توانید فرصتی مناسب برای بهبود عملکرد فرد ایجاد کنید.
رویکرد ۶- در مربیگری مانند آینه باشید
بهترین مربیان، دقت می‌کنند که تا به فرد تحت مربیگری خود، در زمان مناسب دقیق ترین حقیقتی که به آن نیاز دارند بازگو کنند، به همین دلیل مربی می‌تواند مانند یک آینه برای فرد باشد. در حقیقت ارائه بازخوردی ارزشمند نیازمند صرف وقت و درک کاملی از وضعیت فرد است.
سعی کنید با استفاده از این ابزار به کارکنان خود یادآوری کنید که با خودآگاهی چقدر می‌توانند قدرتمندتر عمل کنند.
*عضو هیات رییسه کمیته تخصصی توسعه- انجمن مدیریت منابع انسانی ایران (hrjournalist.blogfa.com)