چگونه سازمان‌های شاد بسازیم؟
مترجمان: ساسان قاسمی، راضیه برومند* کاری که توسط فرد انجام می‌گیرد می‌تواند منجر به شادمانی یا بیماری شود. اینکه کدامیک از آنها اتفاق بیفتد بستگی به این دارد که فرد چه شخصیتی دارد، مشغول به انجام چه کاری است و در محیط کار چگونه رفتار می‌کند.
البته میزان شادمانی ارتباط تنگاتنگی با تندرستی روانی افراد دارد؛ به طوری که وقتی فرد می‌گوید بسیار شاد است و نسبت به زندگی احساس رضایت دارد، یعنی سطح تندرستی روانی در وی بسیار بالا است. مشاغلی که در آنها به فرد پاداش اعطا می‌شود، روابط مناسب کاری میان همکاران وجود دارد و حس موفق بودن در کار همواره به افراد القا می‌شود، شرایط لازم برای ایجاد تندرستی روانی در افراد پدید می‌آید.
هر فردی مایل است در محیط مثبت و شاد مشغول به کار شود و با توجه به بهره‌وری بالایی که در محیط‌های شاد وجود دارد، مهم‌ترین مساله چگونگی ایجاد شادی در محیط کار است. به این منظور روش‌های متعددی وجود دارد که از آن جمله به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
۱. قدردانی. یکی از مشخصه‌های محیط‌های کاری شاد این است که در آن از مدیران و سایرکارکنان قدردانی صورت می‌گیرد و از کارگران در مقابل کار خوبی که ارائه داده‌اند، تشکر می‌شود. وقتی افراد کارشان را به‌درستی انجام می‌دهند، انتظار دارند از آنان در قبال تلاشی که کرده‌اند، قدردانی شود. بدون وجود سپاسگزاری و تشویق، کارکنان احساس می‌کنند تلاش‌های آنان دیده نمی‌شود و اهمیتی برای سازمان ندارد.
۲. مواد و تجهیزات. زمانی که سازمان به منظور تسهیل در انجام مشاغل، مواد و تجهیزات مورد نیاز را مهیا می‌کند، افراد به‌گونه‌ای ماهرانه‌تر و صحیح‌تر وظایف خود را انجام می‌دهند. در سازمانی که به دلیل نبود تجهیزات مناسب، توقف کاری وجود دارد، عملکرد و اخلاق کارکنان تقلیل می‌یابد.
۳. تشکر. در محیط‌های کاری شاد همواره کلماتی برای تشکر از کارکنان به کار می‌رود. اثر چگونگی رفتار سازمان با کارکنان روی نتیجه کارشان اثرگذار است. چنانچه کارکنان از سوی سازمان مورد احترام قرار نگیرند، انگیزه‌ای برای اتمام کار خود نخواهند داشت. سازمان باید با کلیه کارکنان با احترام رفتار کند و با آنان همانند یک انسان سخن بگوید نه مثل یک کارگر.
۴. همکاران و دوستان. در سازمانی که کارکنان شاد وجود دارد، گروه‌های کاری شکل می‌گیرد. همکاران به منظور تکمیل پروژه‌ها با هم همکاری می‌کنند و به یکدیگر یاری می‌رسانند. روابط دوستانه‌ای میان آنان شکل می‌گیرد که باعث می‌شود در بیرون از سازمان نیز ادامه یابد. به دلیل لذتی که از روابط میان کارکنان وجود دارد، آنان با شادی وارد سازمان می‌شوند و با شادی آنجا را ترک می‌کنند. البته شادی در سازمان نباید فقط برای افراد خاص باشد، بلکه همگان باید از آن بهره ببرند.
همان‌طور که از گفته‌های فوق برمی‌آید کارکنان شاد افرادی مثبت‌گرا و بهره‌ور هستند که نسبت به نقش خود در سازمان احساس رضایت دارند. زمانی که کارکنان شاد باشند، استرس کمتری در محیط کاری وجود خواهد داشت؛ به علاوه، کارکنان تمایل دارند برای مدت طولانی در سازمان باقی بمانند و براین اساس نرخ ترک سازمان کاهش پیدا می‌کند و همین امر سبب می‌شود بسیاری از هزینه‌هایی که صرف جذب نیروی جدید در سازمان می‌شود، کاهش یابد. آنچه در این میان اهمیت دارد روش‌های حفظ شادمانی میان کارکنان است که به این منظور راهکارهای زیر ارائه می‌شود.
۱. اطلاعات کافی در اختیار کارکنان قرار دهید. از طریق ابزارهای مناسب برای ایفای نقش کارکنان در سازمان، آنان را توانمند سازید. چنانچه انتظار دارید کارکنانتان به موفقیت دست یابند، در آنان برای تحقق اهداف اعتماد به نفس ایجاد کنید. کلیه جزئیات مرتبط با شغل نظیر زمان اختتام کار، اولویت‌ها، منابع در دسترس و... را برای آنان توضیح دهید. برنامه‌های ضروری، نرم‌افزارهای مورد نیاز و نحوه استفاده از تجهیزات ضروری را به آنان آموزش دهید. با ارائه دستورالعمل‌های مبهم کارکنان را گیج و سردرگم نکنید. زمانی که می‌خواهید قسمت‌های خاصی از وظایف را برای آنان توضیح دهید از کلمات پرسشی همچون چرا، چگونه، کجا، چه کسی و چه چیزی استفاده کنید. توضیح دهید که مثلا چه کسی کار را تمام می‌کند، چه چیزی در کار درگیر است، چه زمانی کار باید تمام شود، در کجا کار باید انجام گیرد و چرا این کار اهمیت دارد.
۲. شناخت‌ها را افزایش دهید. فرهنگی ایجاد کنید که از طریق آن کارکنان به‌طور عمیق خودشان را بشناسند. چنانچه کارکنان احساس کنند که سازمان با شخصیت آنان تناسب دارد، محیط کار برای آنان بسیار لذت‌بخش خواهد بود. کارکنان باید در مورد ارزش‌ها، محصولات و تصویر سازمان اشتیاق داشته باشند. از طریق برقراری ارتباط با کارکنان نیازهای آنان را شناسایی کنید و برمبنای آن مزایایی همچون پرداخت شهریه دانشگاه، تخفیف برای عضویت در باشگاه‌های ورزشی و... به آنان پیشنهاد دهید. از کارکنان بخواهید که به طور همزمان، زمانی را به خود و زمانی را برای ارائه پیشنهاد به منظور پرورش سازمان اختصاص دهند.
۳. افراد برتر و متعالی را شناسایی کنید. چنانچه کارکنان وظیفه خود را به خوبی انجام دادند، به آنان پاداش دهید. توجه به کارکنان باعث می‌شود تا نسبت به خود احساس مثبتی داشته باشند و در عین حال رضایت شغلی‌شان نیز افزایش یابد. قدردانی‌های رسمی از کارکنان نظیر اختصاص فضای پارکینگ به آنان، اعطای بن، جایزه، مستمری و... سبب می‌شود برای رسیدن به موفقیت انگیزه بیشتری پیدا کنند و در این راستا بیشتر تلاش کنند. هرگز منتظر وقوع اتفاق بزرگی نباشید تا به خاطر آن افراد را تشویق کنید. هر روز از طریق روش‌هایی همچون ارائه بازخورد به کارکنان، تشویق کلامی آنان و... به فعالیت‌ها و تلاش‌های آنان اعتبار ببخشید. بر این اساس اگر عملکرد فردی در زمینه‌ای خاص ارتقا پیدا کرد، اجازه دهید به سرعت نسبت به آن آگاهی پیدا کند.
۴. نسبت به نگرانی‌های کارکنان عکس‌العمل نشان دهید. تا جایی که امکان دارد از کارکنان بخواهید نگرانی‌های خود را با شما درمیان بگذارند و در محل کارتان همواره به روی آنان باز باشد. در حقیقت، در برابر حل مشکلات درون‌سازمانی متعهد باشید. چنانچه برای کارکنان فرصتی به‌وجود آید تا درباره مشکلات خود سخن بگویند، احتمال کمتری وجود خواهد داشت که در محیط کار با خطر روبه‌رو شوند. از طریق برقراری تماس چشمی با آنان و تمرکز کامل روی کلماتی که بیان می‌کنند، به آنان ثابت کنید که به دقت به سخنانشان گوش می‌دهید. در میانه راه صحبت آنان را قطع نکنید و به دنبال راه‌حلی باشید تا تضاد ایجاد شده، برطرف گردد.
۵. کارکنان را نسبت به مسائل سازمان، آگاه کنید. همواره اخبار درون‌سازمانی را به اطلاع کارکنان برسانید تا احساس کنند که به عنوان عضوی بااهمیت برای سازمان درنظر گرفته می‌شوند. زمانی که کارکنان از تغییرات به‌وجود آمده در سازمان اطلاع پیدا می‌کنند، استرس‌های کاری آنان کاهش می‌یابد. گزارش‌هایی راجع به موفقیت‌های سازمان به کارکنان ارائه دهید تا دریابند که تلاش‌های جمعی آنان چگونه تفاوت‌ها را به ‌وجود می‌آورد. همواره با کارکنان جلسات منظم داشته باشید تا از نظرات، انتقادها و پیشنهادهای به‌روز آنان اطلاع پیدا کنید. ‌
(info@ala. ir)*