مترجم: نرگس جعفری منبع: Knowledge INSEAD دولت‌ها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای باید به حمایت از سرمایه‌گذاری‌های وسیع در تکنولوژی‌های سبز و گاهی اوقات حمایت از تولیدات داخلی به منظور عمل به مالیات بر کربن و سیستم «کنترل و تجارت» (cap-and-trade systems) تن دهند. سیستم «کنترل و تجارت» رویکردی بازار محور است که برای کنترل آلودگی با ایجاد محرک‌های اقتصادی اعمال می‌شود. تجارت کربن در اروپا، استرالیا، کالیفرنیا، چین و کره‌جنوبی اجرایی شده است. اما بر اساس گفته دیوید هموس، استادیار علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه INSEAD، مالیات بر کربن یا سیستم‌های «کنترل و تجارت» تنها نیمی از کار است. هموس در مصاحبه‌ای درباره مقاله اخیر خود تحت عنوان «خط مشی‌های زیست محیطی و تغییرات تکنولوژی هدایت شده در اقتصاد جهانی: تاثیر پویای خط مشی‌های زیست محیطی یک جانبه»، به مدل ۲ کشور یا بهتر است بگوییم به مدل ۲ بخشی اشاره می‌کند که به این معنا است که اجرایی کردن مالیات کربن چه یک جانبه و چه چند جانبه، تنها چالش‌ها را بیشتر می‌کند. وی همچنین می‌افزاید: «زمانی که یک یا چند کشور اجرایی کردن مالیات بر کربن را عملی سازند، آنچه اتفاق می‌افتد این است که تعدادی از صنایع آلوده کننده از گروه کشورهای قانونمند جدا شده و به کشورهای غیرقانونمند می‌پیوندند و این چیزی است که سابقا به نام «اثر پناهگاه آلودگی» (pollution haven effect) نامیده شده است. هموس همچنین نشان می‌دهد مالیات بر کربن در راه‌اندازی اختراعات پاک کافی نیست، مگر اینکه اختراعات به قدری بزرگ باشند که بتوانند از تولید کربن جلوگیری کنند. تخصیص مجدد تجارت کشورهایی که برای جلوگیری از تولید گازهای گلخانه‌ای با اعمال مالیات کربن بر کالاهای تولید شده گام‌هایی برمی‌دارند، به اختصاص دوباره جریانات تجاری خود اقدام می‌کنند. هموس همچنین به تحقیقی اشاره می‌کند که اثرگذاری کشورهای امضا کننده معاهده کیوتو را مورد بررسی قرار می‌دهد: «محقق این تحقیق به این نتیجه رسید که کشورها می‌توانند تولید گازهای گلخانه‌ای خود را حدود ۷ درصد کاهش دهند. اما حجم کل تولید گازهای گلخانه‌ای در نظر گرفته شده در مصرف این کشورها تغییری نمی‌کند. این مشکل از طرف کشورهایی به وجود می‌آید که به جای تولید کالاها، خط مشی خود را به واردات کالاهایی با مصرف انرژی بالا از کشورهای غیرقانونمند، تغییر داده‌اند.» این مساله همچنین در مطالعه اخیر بانک جهانی و «مرکز توسعه جهانی» منعکس شده است. این مطالعه بیان می‌کند که اگر کشورهای ثروتمند در سال ۲۰۲۰ به طور یک جانبه انتشار کربن خود را به میزان ۱۷ درصد نسبت به سال ۲۰۰۵ کاهش دهند، صادرات کالاهای تولید شده با مصرف انرژی بالا از آمریکا، به میزان ۱۲ درصد کاهش می‌یابد و واردات این کالاها برای آمریکا به میزان ۴ درصد بالا می‌رود. هموس خاطرنشان می‌کند: این موضوع را می‌توان یک اثر نفوذی بزرگ دانست. در کشورهای نیمکره جنوبی شاهد ایجاد یک مزیت رقابتی در طی زمان در بخش‌های انرژی‌بر هستیم. «نشت کربن زمانی اتفاق می‌افتد که ازدیاد انتشار کربن در یک کشور به خاطر کاهش آن در کشور دیگری باشد.» مشکل قیمت‌گذاری کربن در ضمن، تجارت کربن نیاز اساسی به مداخله سیاسی دارد. اتحادیه اروپا در حال دست و پنجه‌نرم کردن با عرضه بیش از حد مجوزهای انتشار گازهای گلخانه‌ای است که این امر اثر این مجوزها را از بین می‌برد. هموس همچنین ادامه می‌دهد که «راه پیشبرد این موضوع در اروپا در واقع کاهش محدودیت‌هاست که به موجب آن قیمت کربن افزایش می‌یابد. در ابتدای کار، کمک هزینه‌های زیادی به این پروژه داده شد. من معتقدم که این شیوه سیاست گذاری مفید واقع خواهد شد؛ اما نمی‌توان هر کاری را به این طریق انجام داد.» ترکیب مناسب بنابراین، مناسب‌ترین خط مشی ترکیبی برای مقابله موثر با تغییرات آب و هوایی چیست؟ هموس می‌گوید: کشورها باید در نوآوری‌ها و تکنولوژی‌های سبز سرمایه‌گذاری کنند و البته تاکید می‌کند که این یک هدف بلندمدت است. وی در ادامه اشاره می‌کند: «مشکل این است که نمی‌‌دانیم توافق بین‌المللی چه زمانی حاصل می‌شود، بنابراین اگر چشم‌انداز این مساله خیلی دور باشد، سرمایه‌گذاری‌های امروز احتمالا در ۳۰ تا ۴۰ سال آینده بازگشت خواهد داشت.» هموس همچنین می‌گوید اقدام یک‌جانبه کشورها برای کاهش انتشار کربن کافی نخواهد بود و باید آن را با سیاست‌های سرمایه‌گذاری پاک و مالیات بر کربن ترکیب کنند. او چین را به عنوان نمونه خوبی مثال می‌زند که اخیرا اقداماتی را برای اجرای مالیات بر کربن اعلام کرده و در عین حال روی نوآوری و تکنولوژی پاک سرمایه‌گذاری می‌کند. سال گذشته، دولت چین ۶۵ میلیارد دلار در صنایع وابسته به تکنولوژی پاک سرمایه‌گذاری کرد که ۲۰ میلیارد دلار بیشتر از سرمایه‌گذاری آمریکا است. اما او اشاره می‌کند که وضعیت زیست محیطی نامناسب کنونی چین به معنای این است که این کشور بیش از این اقدامات نیازمند کاهش انتشار کربن است و این کشور باید سهم مثبت‌تری در مذاکرات جهانی داشته باشد.هموس تاکید می‌کند که «مالیات بر کربن خیلی نمی‌تواند بر میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای اثر بگذارد؛ چون حتی اگر شما به طور کامل انتشار کربن را در برخی ازکشورها قطع کنید، نمی‌توانید آنچه را که در دنیا اتفاق می‌افتد را تغییر دهید. اگر شما مسوول تکنولوژی‌های پاک باشید، زمانی که دنیا بالاخره برای تنظیم توافق‌نامه‌ای جهانی بر سر میز بنشیند، آن زمان است که می‌توانید نقش مفیدی ایفا کنید و آن را به بقیه جهان القا کنید.» آیا حمایت از تولید داخلی ضروری است؟ هموس می‌افزاید: «مطمئنا اگر این نوع توافق‌نامه جمعی به دست نیاید، بهترین راهکار چیزی مثل مالیات بر کربن و یارانه‌های انرژی پاک است؛ اما علاوه بر اینها، باید موانعی برای تجارت بگذارید تا از حرکت صنایع آلوده‌کننده به سمت کشورهای غیرقانونمند بکاهید.» وی در ادامه نتیجه می‌گیرد که این به معنای روش چماق و هویج برای صنایع آلوده کننده است. در عین حال که می‌خواهید قسمت‌های آلاینده را به مرور زمان به سمت پاک شدن هدایت کنید، باید به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز کمک کنید. اما مشکل را می‌توان این‌گونه مطرح کرد که انجام تحقیق تمام و کمال زمان‌بر است، بنابراین برای رقابت‌پذیری تکنولوژی‌های پاک به گذشت زمان نیاز است.