پیوستن فارماسیا به فایزر پس از ادغام‌های پی در پی

کوشان غلامی

شرکت فارماسیا و آپجان در سال ۱۹۹۵ با ادغام دو شرکت UPJohn co و pharmacia AB تشکیل شد. در سال ۱۸۸۶ یک پزشک آمریکایی به نام «ویلیام آپجان»William E.Upjohn به همراه برادرش هنری، شرکتی را در آمریکا بنیاد نهادند که ابتدا UPJohn pills & Granual نامیده می‌شد. دکتر ویلیام آپجان روشی را کشف کرده بود که با کمک آن قرص‌هایی تهیه می‌شد که به راحتی قابل قسمت کردن بودند. این قرص‌ها چنان محبوبیت یافتند که علامت تجاری شرکت به صورت انگشتی که یک قرص را تکه می‌کرد، انتخاب شد.

از جمله محصولات آپجان در آن زمان قرص ضد مالاریای «کینین» و نوعی داروی معده به نام «فنولاکس» بودند. آپجان تا سال ۱۹۸۶ به صورت یک شرکت خانوادگی اداره می‌شد. تقریبا‌ همزمان با آپجان شرکت فارماسیا توسط یک داروساز به نام «گوستاو‌فلیکس گرونفلت» (Gustav Felix Grönfeldt) در استکهلم سوئد پایه‌گذاری شد.

محصول مهم فارماسیا در آن زمان قرص نیروزای phospho - energon بود که عمده تولید شرکت در سال‌های ۱۹۱۲ تا ۱۹۶۲ را به خود اختصاص می‌داد. فارماسیا به تدریج انواع ویتامین‌ها و داروهای معده را نیز به لیست محصولات خود اضافه کرد.

فارماسیا اندک اندک و با افزایش توان مالی شرکت‌های متعددی را در اسکاندیناوی، آلمان و ایتالیا خریداری کرد. در این زمان، فارماسیا یک داروی ضد گلوکوم جدید کشف کرده بود که برای بازاریابی و فروش آن در آمریکا دنبال شریک می‌گشت. مذاکرات انجام شده با آپجان نهایتا‌ به ادغام آیین دو شرکت و تشکیل شرکت فارماسیا و آپجان انجامید.

این شرکت در آن زمان با داروهای پرفروشی از جمله زاناکس (Xanax) یا آلپرازولام، دترول (Detrol)، داروی ضدبارداری Depo - provera (مدروکسی پروژسترون) و مهار کننده ترانس کریپتاز با نام «رسکریپتور» (Rescriptor) برای درمان ایدز در بازار دارویی جهان حضور داشت.

در سال ۱۹۶۷ بخش مواد شیمیایی فارماسیا در آپسالا (Uppsala) تاسیس شد. در سال ۱۹۸۶ این شرکت کمپانی LKB-Produkter-AB را از آن خود کرد و نام خود را به «فارماسیا بیوتک» تغییر داد. در دهه ۱۹۹۰ فارماسیا ابتدا با شرکت «کابی ویتروم» در آپسالا ادغام شد و به «کابی فارماسیا» تغییر یافت، ولی این شرکت پس از مدت کوتاهی منحل شد و فارماسیا پس از ادغام با آپجان در سال ۱۹۹۵ دفتر مرکزی خود را به لندن انتقال داد.

در سال ۱۹۹۷ بخش بیوتکنولوژی شرکت فارماسیا در قسمت آپسالا، با بخش علوم زیست فناوری شرکت «آمرشام» (Amersham) ادغام شد و نام «آمرشام فارماسیا» را برای خود برگزید. البته پس از ادغام فارماسیا با شرکت آپجان، نام آمرشام از این عبارت حذف شد و سهام این شرکت نیز واگذار شد.

از داروهای OTC مهم شرکت فارماسیا و آپجان می‌توان به داروی ضد طاسی Rogaine، داروی ترک سیگار Nicorette و Nicotrol و داروی معروف Dramamine برای درمان بیماری‌های ناشی از مسافرت اشاره کرد.

فارماسیا و آپجان در سال ۲۰۰۰ با شرکت «مونسانتو» (Monsanto) ادغام شد که در زمینه علوم حیاتی فعالیت می‌کند. در اواسط سال ۲۰۰۳ شرکت «فایزر» جهت خرید فارماسیا ـ آپچان اقدام کرد.

در آن سال شرکت داروسازی فایزر طی یک معامله ۶۰ میلیارد دلاری، شرکت «فارماسیا» را خرید. در یک ادغام غیرمترقبه که یک غول صنعت داروسازی عظیمی‌را آفرید، شرکت داروسازی فایزر موافقت کرد رقیب خود شرکت فارماسیا را به مبلغ ۶۰ میلیارد دلار خریداری کند. این توافق توسط روسای دو شرکت مورد تایید واقع شد.

این ادغام، شرکتی را خلق کرد که بسیاری از داروهای تجویزی متداول جهان را تولید می‌کند و برآورد شد که شرکت جدید، حدود ۱۰ درصد از سهام بازار جهانی را به خود اختصاص دهد. از تولیدات معروف فایزر می‌توان به داروهای لیپتور (برای درمان کلسترول) و زولافت (برای درمان افسردگی) اشاره کرد. درحالی که داروی عمده تولیدی فارماسیا، قرص‌های «سله برکس» برای آرتروز بود.

فارماسیا همچنین سازنده محصولات «روگن» برای تقویت موی سر و همچنین محصولات «نیکورت» برای ترک اعتیاد به سیگار است. تخمین زده می‌شد که درآمد سالانه این دو شرکت به ۴۸ میلیارد دلار با یک بودجه تحقیقی بیش از هفت میلیارد دلار برسد.

فارماسیا مستقر در نیوجرسی که از ادغام شرکت سوئدی «فارماسیا» و شرکت آمریکایی «آپجان» تشکیل شده بود، اکنون دارای ۵۹ هزار کارمند در بیش از ۶۰ کشور جهان است. فایزر مستقر درنیویورک سیتی نیز دارای حدود ۹۰ هزار کارمند می‌باشد.