آیکیا چگونه توانست لوازم خود را ارزان بفروشد

کوشان غلامی

در روز ۳۰ مارس سال ۱۹۲۶ «اینگوار فئودور کمپراد» در مزرعه‌ای به نام المتارید (Elmtaryd) در اسمالند سوئد متولد شد. خانواده او اصالتا آلمانی‌هایی بودند که به سوئد مهاجرت کرده بودند. اینگوار در نوجوانی شروع به فروختن کبریت به همسایه‌ها کرد. او بسته‌های بزرگ کبریت را بسیار ارزان از استکهلم می‌خرید و با دوچرخه‌اش آنها را با قیمت پایینی در بین همسایه‌های دهکده پخش می‌کرد و سود خوبی به دست می‌آورد. سپس او کسب و کار خود را به ماهی، دکوراسیون، درخت کریسمس و بذرهای گیاهی گسترش داد و بعدها مداد و روان نویس را نیز به این مجموعه اضافه کرد.

وقتی که اینگوار ۱۷ ساله بود، پدرش به خاطر موفقیت تحصیلیش پاداش نقدی بزرگی به او داد که با این پول اساس تجارتش را پایه‌گذاری کرد. اکنون دیگر او به جای دوچرخه از یک وانت حمل شیر استفاده می‌کرد. او در سال ۱۹۵۸ اولین فروشگاه (IKEA: Ingvar Kamprad Elmtyard Agunnaryd)را تاسیس کرد که نام آن را از حروف اولیه نام خودش و مزرعه خانوادگی و دهکده‌اش انتخاب کرده بود. اینگوار در این فروشگاه از اصول فروش ارزان خود استفاده کرده و مشتریان زیادی را به خود جلب کرد.

مردم نقاط دیگر، یک روز را در سفر طی می‌کردند تا خود را به نزدیکترین فروشگاه آیکیا برسانند. نام آیکیا به صورت دهان به دهان بین مردم پخش شد و رشد بسیار زیادی کرد. عامل دیگر این رشد، طراحی دموکراتیک هسته اصلی شرکت بود.

اولین فروشگاه خارجی آیکیا در سال ۱۹۶۳ در نروژ افتتاح شد و شش سال بعد نیز شعبه دانمارک آغاز به کار کرد. در دهه ۱۹۷۰ شرکت گسترش قابل ملاحظه‌ای داشت و با تاسیس فروشگاه‌های خود در سوئیس و آلمان، فروش در خارج اسکاندیناوی را آغاز کرد.

کمپراد در آن سال‌ها سعی می‌کرد تا با استفاده از مواد اولیه ارزان قیمت، مبلمان ساده و کاربردی خود را بسازد تا بتواند آن را در دسترس عموم قرار دهد. به گفته او آیکیا دارای روحیه اشتیاق، صرفه‌جویی، مسوولیت، فروتنی و سادگی بود. این گفته واقعا بیانگر ویژگی‌های آیکیا بود و آیکیا علاوه بر ساخت کالاها با قیمت مناسب و کیفیت بالا، در شیوه کاری خود نیز به این اصول پایبند بود. مثلا در این شرکت سلسله مراتب کاری اهمیت زیادی نداشت و همه کارگران، کارمندان و مدیران، همکار خطاب می‌شدند.

در دهه ۱۹۹۰ آیکیا با تولید مبلمان و تختخواب‌های معروف خود به یک پدیده بین‌المللی تبدیل شد و تخمین زده می‌شد که از هر ۱۰ نفر اروپایی یکی از آنها در تختخواب آیکیا بزرگ شده است. آیکیا دیگر به قدری بزرگ شده بود که فقط در آلمان ۴۴ شعبه داشت و بازار بعدی آنها آمریکا با ۳۷ شعبه بود.

قدرت و محبوبیت آیکیا روز به روز بیشتر می‌شد و همانند روزهای اول تاسیس فروشگاه، هنوز هم سر زدن به آیکیا برای بسیاری از مردم یک برنامه تفریحی خارج شهری به حساب می‌آمد. آیکیا با تاسیس مهدکودک و رستوران در داخل فروشگاه‌هایش، خرید را برای کسانی که زمان زیادی در فروشگاه می‌گذراندند، آسان کرد.

در سال ۲۰۰۳ کاتالوگ آیکیا به تعداد ۱۱۸ میلیون نسخه به ۲۳ زبان زنده دنیا منتشر و توزیع شد.

آیکیا یکی از معدود نام‌های تجاری است که توانسته با وجود فروش ارزان، مورد احترام باقی بماند. ارزش اصلی آنها یعنی طراحی دموکراتیک، در طول سال‌ها ثابت باقی مانده است که یکی از دلایل آن خصوصی بودن مالکیت این شرکت از ابتدا تاکنون بوده است. آیکیا سعی می‌کند تا آنجا که می‌تواند به خریدارانش در مورد کالاها و نحوه کار آنها اطلاعات دقیق و کامل ارائه دهد و در این زمینه شفافیت بالایی از خود نشان می‌دهد.

در سال ۲۰۰۶ آیکیا شاهد افتتاح ۱۶ شعبه بزرگ خود بود که این روند کماکان ادامه داشته و در سال جاری نیز قرار است حدود ۱۵ شعبه دیگر تاسیس گردند.

اکنون آیکیا که دفتر مرکزی آن در شهر دلفت هلند واقع شده است، دارای ۳۱۳ شعبه زنجیره‌ای در ۳۷ کشور جهان می‌باشد که اکثر آنها در اروپا، آمریکای شمالی و آسیا واقع شده‌اند. ۲۷۶ شعبه مستقیما زیر نظر گروه آیکیا اداره شده و ۳۷ فروشگاه دیگر تحت لیسانس این شرکت کار می‌کنند. آیکیا که به مسوولیت اجتماعی شرکت‌های سهامی اعتقاد عمیقی دارد، از کالاهای بازیافتی زیادی استفاده می‌کند. حتی از مشتریان خود درخواست می‌کند که مقواها و کارتن‌های بسته بندی اجناسشان را بازگرداند تا شرکت پس از بازیافت، دوباره از آنها استفاده کند.

این شرکت با بیش از ۱۲۷ هزار کارمند در شعبه‌های مختلف خود، در سال گذشته میلادی درآمدی بالغ بر ۲۲ میلیارد دلار از آن خود کرد و در سال گذشته بیش از ۲۸۰ هزار نفر از فروشگاه‌های این شرکت در سراسر جهان بازدید کرده‌اند.