سیتروئن هم در ابتدا توپ‌های جنگی می‌ساخت

کوشان غلامی

در روز ۲ نوامبر سال ۱۸۷۸ آندره سیتروئن در پاریس به دنیا آمد. پدر و مادر او از هلندی‌هایی بودند که به فرانسه مهاجرت کرده بودند. پدر آندره می‌خواست پسرش نیز مانند خودش به تجارت الماس جواهرات مشغول شود، ولی علاقه آندره به مکانیک فراتر از اینها بود.

Citroen در زبان هلندی به معنی لیمو ترش است و به این دلیل این نام خانوادگی روی آنها گذاشته شده بود که پدربزرگش به تجارت لیمو می‌پرداخت.

آندره در سال ۱۸۹۴ با نمرات عالی از دبیرستان فارغ‌التحصیل شد و توانست وارد مدرسه تخصصی پلی‌تکنیک شود. آندره در سال ۱۹۰۰ از دانشگاه Ecole پاریس فارغ‌التحصیل شد و بعد از اتمام تحصیلاتش در دانشگاه به عنوان افسر مهندس وارد ارتش فرانسه شد. در آن زمان خانواده آنها در صنایع مختلف نفوذ زیادی داشتند. سیتروئن با کمک گرفتن از اقوامش توانست در صنایع پارچه‌ بافی هلند استخدام شود. او طی سفرش به هلند توانست با تعمیرات چرخ‌های دندانه‌دار آشنا شود. با بازگشت به پاریس در سال ۱۹۰۴ با کمک ۲ نفر از دوستانش کارگاه ساخت، چرخ‌دنده‌های حلزونی شکل (double - helical gearweals) را ساخت که یکی از افتخارات آندره محسوب می‌شد. در این نوع چرخ دنده به جای یک سطح مماس صاف از یک سطح هشتی شکل استفاده شد که باعث می‌شد تا چرخ دنده نرم تر کار کند. از آنجایی که آندره در ابتدا به ساخت این چرخ دنده می‌پرداخت، این علامت را برای معرفی اتومبیل خود انتخاب کرد. علامت سیتروئن امروزه با نام Chevron Double شناخته می‌شود.

او با کمک برادران مورس به صنعت اتومبیل‌سازی وارد شد. این دو برادر به ساخت اتومبیل‌های مسابقه در فرانسه مشغول بودند. برادران مورس با آگاهی از نبوغ و استعداد آندره در تولید انبوه از او برای تولید و بازاریابی محصولاتشان دعوت به کار کردند. با ورود سیتروئن، تولید اتومبیل‌های برادران مورس افزایش یافت.

درسال ۱۹۱۲ سیتروئن شرکت چرخ دنده‌های سیتروئن را تاسیس کرد و کارخانه رویاهای کودکی‌اش به واقعیت تبدیل شد. همزمان با تاسیس این شرکت، سیتروئن رییس فدراسیون اتومبیلرانی شد. آندره قبل از شروع جنگ جهانی اول، به ایالات متحده سفر کرد و در آنجا ملاقاتی با هنری فورد داشت و با شروع جنگ فرانسه به ارتش پیوست و عنوان کاپیتان دوم توپخانه را گرفت. با نزدیک شدن اروپا به جنگ جهانی اول، کمبود امکانات در توپخانه او را وادار کرد که یک کارخانه کوچک توپ‌سازی برای ارتش فرانسه بسازد و در کارخانه‌اش شروع به ساخت و تولید انبوه مهمات و اسلحه کند. در سال‌های پایانی جنگ، کارخانه سیتروئن بیش از ۲۴ میلیون توپ جنگی ساخت. بعد از اتمام جنگ، کارخانه سیتروئن مجددا خودروسازی را آغاز کرد. کارخانه وی اولین خودرو‌سازی دنیا بود که تولید انبوه را آغاز کرد. آندره هیچ علاقه‌ای به پول نداشت و تا این زمان هیچ چیز را به نام خود نکرده بود، حتی ماشین و خانه‌اش اجاره‌ای بود.

سیتروئن در سال ۱۹۱۹ کارخانه اتومبیل‌سازی سیتروئن را پایه‌گذاری کرد و در طول ۱۱ سال؛ یعنی در سال ۱۹۳۰ کارخانه او تبدیل به چهارمین شرکت اتومبیل‌سازی بزرگ دنیا شد. در سال ۱۹۳۴ تامین هزینه‌های کارخانه با مشکلات زیادی رو‌به‌رو بود. با افزایش مشکلات مالی، بخشی از سهام سیتروئن را بخش خصوصی و بخشی را بانک خریداری کرد. سیتروئن در همان سال با اختراع Traction Avant اولین تولید انبوه اتومبیل‌های چرخ محرک جلو در سطح جهانی را پایه‌گذاری کرد. آندره سیتروئن، مالک و سازنده فرانسوی سیتروئن طراح اتومبیلی بود که به رانندگی هیچ علاقه‌ای نداشت. یک سال بعد او در حالی که برای تولید، پول کافی نداشت بر اثر سرطان معده در گذشت. مشهورترین اتومبیل‌های سیتروئن، CV۲ (دوژوو)- که در ایران به اسم ژیان مشهور است- و CX می‌باشد. کمپانی سیتروئن، یکی از نخستین مبتکران طرح‌های ساخت اتومبیل‌های آیرودینامیک بود. در سال ۱۹۶۳، مدیران سیتروئن تصمیم گرفتند محصولاتشان را مشترکا با پژو تولید کنند. دو سال بعد با شکست توافق پژو - سیتروئن، مذاکره با خودرو‌سازی پنهارد را آغاز کردند. مدیران سیتروئن امیدوار بودند تا بتوانند از دانش پنهارد در زمینه تولید اتومبیل‌های متوسط به منظور تکمیل روند تولید خودروهای کوچک و ارزانشان استفاده کنند.

طی چند سال سیتروئن بخشی از سهام خود را به فیات ایتالیا فروخت. در سال ۱۹۷۳ بحران انرژی باعث ضرر و کاهش سرمایه ناگهانی در سیتروئن شد. طی سه سال فیات مشارکت خود را با سیتروئن بر هم زد. با جدایی از فیات، سیتروئن در آستانه ورشکستگی قرار گرفت. دولت فرانسه برای کنترل بازار کار و جلوگیری از ضرر بیشتر سیتروئن، پیشنهاد الحاق سیتروئن به پژو را داد. در سال ۱۹۷۴، پژو ۲/۳۸ درصد از سهام سیتروئن را خریداری کرد و خودروسازی PSA پژو - سیتروئن در سال ۱۹۷۶ با کمک دولت فرانسه تاسیس شد و تاکنون به فعالیت مشغول است.

در سال ۲۰۰۹ سیتروئن با معرفی یک هویت جدید برای نام تجاری‌اش، ۹۰ سالگی خود را جشن گرفت و فیلم کوتاهی نیز از افتخارات و تولیدات سیتروئن ساخته و در معرض نمایش عموم قرار گرفت.

اکنون سیتروئن حدود ۱۴ هزار کارمند در سراسر جهان دارد و کماکان زیرمجموعه کارخانه بزرگ پژو می‌باشد.