راز موفقیت پرفروش‌ترین شرکت دنیا

کوشان غلامی

سام والتون در سال ۱۹۱۸ در اکلاهما به دنیا آمد و تا ۵ سالگی در مزرعه پدرش کار می‌کرد. پس از آن به دلیل مخارج زندگی، آنها مزرعه را رها کردند و برای تجارت به شهرهای مختلف رفتند. سام از همان کودکی مهمان‌نواز بود و بعدها نیز همین مهمان‌نوازی در مقابل مشتریان او را موفق کرد. در اوت ۱۹۴۵ او پس از مرخص شدن از ارتش، امتیاز فروشگاه «بن فرانکلین» در نیوپورت آرکانزاس را خریداری و یک ماه بعد آن را افتتاح کرد. در طول دهه ۱۹۵۰ و اوایل دهه ۱۹۶۰، والتون ۱۵ شعبه دیگر بر تعداد فروشگاه‌های خود افزود. وی در زمستان ۱۹۶۲ در جلسه هیات مدیره پیشنهاد کرد که کالاها در فروشگاه‌ها با تخفیف به فروش برسند؛ ولی هیات‌مدیره نظر او را نپذیرفت.

والتون و برادرش در سال ۱۹۶۲ اولین فروشگاه با تخفیف را به صورتی ساده و سنتی در شهر آرکانزاس افتتاح کردند. در آن سال هیچ کس نمی‌توانست تصور کند خرده‌فروشی بتواند چنان رونقی داشته باشد که دست یافتن به آن برای دیگر کسب و کارها یک رویا به حساب آید؛ اما همت والای والتون بزرگ‌ترین خرده‌فروشی قرن را بنیان نهاد و نشان داد که آنچه انسان بخواهد، محقق خواهدشد. آنها دومین فروشگاه را در ۱۹۶۶ در شهر‌هاریسون افتتاح و در ۳۱ اکتبر ۱۹۶۹ آن را به وال-مارت تبدیل کردند.

در سال ۱۹۷۰ والتون اولین مرکز توزیع کالا و همچنین اداره مرکزی آن را به وسعت ۷۲ هزار فوت مربع احداث و از سال ۱۹۷۲ طرح سهیم کردن کارکنان در سود سالانه کمپانی را اجرا کرد. مثلا یک صندوقدار که ساعتی ۱۱ دلار دستمزد می‌گرفت بعد از ۲۴ سال ۲۲۰ هزار دلار سهم از سود دریافت می‌کرد. فلسفه تجاری والتون در مدیریت این بود که یک محیط صمیمی در هر فروشگاه ایجاد کند و تاکید داشت که داشتن آرامش روحی هنگام کار خیلی مهم بوده و رضایت شغلی را سبب می‌شود. بدین ترتیب در هر کارمندی این احساس به وجود می‌آمد که وال-مارت واقعا متعلق به او است.

در طول سال‌های توسعه، والتون ضمن سرکشی به فروشگاه‌های خود، ‌توجه جدی به رقبا داشت و دنبال ایده‌های جدید در بیشتر کردن میزان فروش با قیمت‌های مناسب بود. او بدون رویارویی با فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ نظیر پنی، سیرز یا غولی به نام کی-مارت تمام تلاش خود را صرف توسعه در شهرهای کوچکی کرد که دارای پتانسیل زیاد بوده و در آنها برای رقبای دیگر صرفه رقابتی وجود نداشت. رشد وال-مارت شتاب گرفت و در پایان سال ۱۹۷۵ والتون ۱۰۴ فروشگاه با حدود ۶۰۰۰ کارمند و فروش سالانه ۲۳۶ میلیون دلار را تاسیس کرده بود.

در دسامبر ۱۹۸۷ وال-مارت فروشگاه‌های خیلی عظیم به نام‌هایپرمارت در کارلند تگزاس را افتتاح کرد که در وسعتی به مساحت ۲۰۰ هزار فوت مربع انواع کالاهای مورد نیاز عموم را عرضه کرد. این فروشگاه در درون خود دارای غذاخوری، فروشگاه‌های وسایل آرایش، کفاشی، خشک شویی و… بود و امکان انجام کلیه خریدها در یک مراجعه مشتری را میسر می‌ساخت. به‌رغم خوش‌بینی‌ها، ایده‌ هایپرمارکت‌ها آن طور که انتظار می‌رفت موفقیت‌آمیز نبود، لذا احداث آنها متوقف شد و طرح ایجاد سوپرسنترها دنبال شد که کمی کوچک‌تر از‌ هایپرمارکت بودند.

در پایان سال مالی ۱۹۹۱ تعداد فروشگاه‌های وال-مارت در ۳۵ ایالت به ۱۵۷۳ رسید که تعدادی از آنها به مراتب از فروشگاه‌های دیگر بزرگ‌تر و خود دارای انبارهای مواد غذایی بودند.

والتون در سبک مدیریت با تاکید بر ابتکارات فردی، آزادی عمل و خودگردانی، باب جدیدی در نظارت مستقیم گشود. تمام مشتریان به هنگام ورود به فروشگاه‌ها با کارمندانی مواجه می‌شدند که برای راهنمایی آنها در یافتن کالاهای مورد نیازشان منصوب شده بودند.در ۱۷ مارس ۱۹۹۲ والتون مدال آزادی را از رییس‌جمهور جورج بوش پدر دریافت کرد؛ ولی متاسفانه نتوانست از این مدال بهره ببرد و ۹ روز بعد از دریافت آن به علت سرطان درگذشت. دیوید گلاس ۵۳ ساله که از نظر سبک مدیریتی بسیار معروف بود و از سال ۱۹۸۸جایگزین او گردیده بود، دارای تجربه کافی در اداره سوپرمارکت‌ها بود و بعداز سام والتون نیز یک تشکیلات منسجم ایجاد کرد تا شالوده‌هایی را که او ایجاد کرده بود به صورت تزلزل‌ناپذیر دنبال کند. از سال ۲۰۰۰ نیز «لی اسکات» به عنوان مدیرعامل، سکان هدایت شرکت را به دست گرفت.

وال-مارت با استفاده از مراکز توزیع پیشرفته و ناوگان حمل‌و‌نقل متعلق به کمپانی، در کاهش هزینه‌های توزیع نیز بسیار موفق بود به طوری که هزینه‌های توزیع آن نصف سایر رقبا تمام می‌شد. سال ۱۹۹۷ که برای اولین بار فروش وال-مارت از مرز ۱۰۰ میلیارد دلار گذشت، تعداد کارکنان داخلی به ۶۸۰ هزار و تعداد کارکنان بین‌المللی ۱۱۵ هزار نفر رسیده بود. در آستانه ورود به هزاره جدید، وال-مارت با یک میلیون و ۱۴۰ هزار نفر، بزرگ‌ترین شرکت خصوصی جهان از لحاظ تعداد نفرات شناخته شد و در رده‌بندی مجله فورچون به عنوان تحسین‌برانگیزترین شرکت جهان معرفی شد. در سال ۲۰۰۲ نیز وال-مارت در صدر جدول ۵۰۰ شرکت برتر جهانی این مجله قرار گرفت. کمپانی وال-مارت عقیده دارد در عصر صنعت مدرن هر شرکتی که بتواند در نقش رهبری حرکت‌های مردم پسند حمایت از محیط‌زیست قرار‌گیرد، با استقبال مشتریان و رسانه‌های جمعی مواجه خواهدشد. به همین دلیل هر سال در روز زمین، در مراسم درختکاری شرکت کرده و فیلم‌های ویدئویی به مشتریان خود عرضه می‌کند که در آن چگونگی حفاظت از محیط زیست و آبیاری درختان نمایش داده شده است. اکنون وال-مارت با بیش از ۲ میلیون کارمند در سراسر جهان بزرگ‌ترین شرکت از لحاظ منابع انسانی است و با فروش بالغ بر ۴۰۸ میلیارد دلار در سال، با اختلاف زیاد بیشترین فروش را در میان سایر شرکت‌های دنیا دارد. وال مارت با شعار «هر روز ارزان‌تر از دیروز» کماکان در حال گسترش امپراتوری خود در جهان می‌باشد.